İğne Oyasının Peşindeki Japon

SİNAN ÖZMÜŞ - Antalya'da yaşayan Japon yazar İkumi Nonaka'nın, iğne oyası üzerine Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yaptığı araştırmalar sonucu hazırladığı oya tekniklerini anlatan "Türk Oyaları" kitabı Tokyo'da yayınlandı. Yazar Nonaka, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 20 yıl önce tatil amacıyla geldiği Türkiye'de yaşamaya karar verdiğini belirterek, Antalya'ya yerleşip Türk kültürü ve yaşamıyla ilgili çalışmalar yaptığını söyledi. Özellikle son 15 yıldır iğne oyası üzerine koleksiyon ve araştırma yaptığını anlatan Nonaka, son derece zor ve emek gerektiren iğne oyasının, Japonya'da kendisi ve bazı Japon öğretmenler tarafından geçen yıllarda kurulan dernek vasıtasıyla açılan çeşitli kurslarla öğretilmeye başlandığını aktardı. Nonaka, kurslarda yoğun ilgiyle karşılaştıklarını ifade ederek, kendisinin de birikimlerini kitap haline getirerek paylaştığını dile getirdi. - 15 yılda 50 bin kilometre yol yaptı İğne oyası çalışması sırasında, 15 yılda İstanbul, Bursa, İzmir, Aydın, Balıkesir, Konya, Manisa, Hatay başta olmak üzere Türkiye'de oya işlemelerinin yapıldığı yaklaşık 30 ili gezdiğini ifade eden Nonaka, iğne oyasının ön plana çıktığı İzmir Ödemiş ile Ankara Nallıhan'a 30 kez gelip gittiğini ve yaklaşık 50 bin kilometre yol yaptığını kaydetti. Kültürlerinde olmayan bu el sanatına Japon kadınların yoğun ilgi gösterdiğine değinen Nonaka, şöyle konuştu: "Özellikle çiçek oyaların yapılışını merak ediyorlar. Oya yapan kadınların duygularını, el sanatına aktardıklarını düşünüyorlar. Türkiye'nin farklı bölgelerinde yapılan çeşitli isimlerdeki iğne oyalarının çok ilgi çekici anlamları var. Bursa'nın ipek böcekçiliğiyle ön plana çıkması nedeniyle iğne oyalarının ipekten olması, İznik'e has patlıcan iğne oyasının sebzenin büyük olması nedeniyle büyük yapılması ve Aydın'a özgü gül iğne oyasını evlenecek kızların yapması gibi değişik tipleri ve konularının olması Japon kadınların merakını daha da artırıyor." - Türk kadınları da kitaptan faydalanabilir Geçen günlerde Tokyo'da yayınlanan ve içinde 100'e yakın iğne oyası tekniğinin yer aldığı "Türk Oyaları" kitabının ilk baskısının tükendiğini vurgulayan Nonaka, ikinci baskı hazırlıklarının yapıldığını ifade etti. Nonaka, kitabın 20 yıllık hayali olduğuna işaret ederek, şöyle devam etti: "Kitapta oya tekniklerinin yanı sıra bölgelerin tarihçesi ve diğer özellikleriyle ilgili bilgiler, fotoğraflar yer alıyor. Bu alanda basılan diğer Japonca kitaplardan ayrılan en önemli özelliği o. Diğerleri sadece oya yapım tekniklerini anlatırken, ben bölgelerin tarihçelerini, iklimini, yaşam koşullarını ve özellikle de yapılan iğne oyasının hikayesini anlattım. Onlarca kadınla birebir görüşerek düşüncelerini aldım. Onlarla sohbet ederek, duygularını paylaştım. 40 yaşındaki genç kadınların yanı sıra 96 yaşında iğne oyası yapan ninelerle de tanıştım." Çalışmaları sırasında bir bölgede yapılan oyanın, başka bir bölgede bilinmediğini de fark ettiğini dile getiren Nonaka, "Aydın bölgesindeki bir oya tekniğini Konya ve Bursa'daki kadınlar bilmiyor. Bu nedenle teknikleri Türk kadınlarının da anlayacağı, öğrenebileceği ve faydalanabileceği şekilde hazırladım" diye konuştu. - "İğne oyası kültürünüz sona ermek üzere" Nonaka, Türkiye'deki yeni neslin iğne oyası yapmaması nedeniyle bu kültürün sona ermek üzere olduğunu belirterek, bilgi almak için gittikleri evlerde genç kızların çok fazla bilgi sahibi olmadığını gördüğünü anlattı. Genç kızlardan oyanın ne olduğunu kendisine soranların çıktığını söyleyen Nonaka, "İğne oyası tekniklerini 70-80 yaşlarındaki ninelerden öğrendik. Türkiye'de oya kültürünün bitmek üzere olduğunu görüyorum. Maalesef Türkler artık kültürlerine önem vermiyor" ifadelerini kullandı. Nonaka, çalışmaları hiçbir Türk yetkiliden yardım almadan kendi imkanlarıyla yaptığını, Antalya'da oya koleksiyonundan oluşan sergi açmak istediğini bildirdi.