ERBİL (AA) - İDRİS OKUDUCU - Irak'ta 12 Mayıs'ta yapılacak genel seçimler için geri sayım sürerken Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) ne siyasiler arasında ciddi bir çekişme ne de sokaklara taşınan bir seçim heyecanından bahsetmek mümkün. IKBY'deki seçmenlerde mevcut ekonomik kriz ve siyasilere karşı oluşan güvensizlik nedeniyle büyük bir umutsuzluk hakim.
IKBY'deki siyasi partiler 30 Nisan 2014'te gerçekleştirilen son genel seçimlerde Erbil, Süleymaniye ve Duhok'tan 44; Kerkük, Musul ve Diyala gibi tartışmalı bölgelerden ise 18 milletvekili çıkararak Irak Meclisi'ne toplamda 62 milletvekili gönderdi. O dönem IKBY'de ekonomik sorunlar ve DEAŞ'ın neden olduğu kriz patlakler vermediği gibi Erbil-Bağdat hattındaki siyasi gerilim de henüz baş göstermemiş ve Kürtlerin tartışmalı bölgelerdeki nüfuzu güçlü, bölgedeki refah düzeyi de Irak geneline göre yüksek bir seviyedeydi.
İlk olarak Irak merkezi hükümetinin bütçe kesintisiyle karşı karşıya kalan Erbil yönetimi, ikinci darbeyi ise DEAŞ'ın ortaya çıkması ile aldı. Ekonomik kriz ve DEAŞ tehditleri altında zaten can çekişen bölge halkı, eski IKBY Başkanı Mesut Barzani'nin mimarlığını yaptığı 25 Eylül 2017'deki bağımsızlık referandumu sonrası ise tam bir hayal kırıklığı yaşadı.
Gayri meşru referandumun ardından, Irak merkezi hükümeti başta Kerkük olmak üzere Kürtlerin etkin olduğu Musul ve Diyala'dan Peşmerge güçlerini çıkararak askeri konumlarını pasivize etti.
IKBY halkı, son 4 yıl içeresinde yaşadıkları bu olumsuzluklardan dolayı kısmen Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi'ni (KDP), kısmen de Süleymaniye'de hakim olan Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni (KDP) suçluyor. Siyasi partilerin izlediği yanlış politika ve planların ağır faturasını kendilerinin ödediğine inanan halk, seçim döneminde sunulan vaatlere kulak vermediği gibi sokaklarda da büyük bir sessizlik, rekabetten yoksun bir atmosfer ve siyasilere güvenmeyen bir seçmen portresi hakim.
Seçimlere sayılı günler kala IKBY seçmeninin son 4 yılda yaşadıklarının hesabını sandıkta soracağı ve özellikle tartışmalı bölgelerde Kürt siyasi partilerin önceki seçimlere nazaran yarı yarıya oy kaybı yaşayacağı gibi değerlendirmeler dillendiriliyor.
- Seçmen güvensiz ve umutsuz
IKBY'nin Süleymaniye, Erbil ve Duhok kentlerinde yaşayan halk, iktidar partileri kadar muhalefetin de seçim vaatlerine pek sıcak bakmıyor. Halkta siyasilere yönelik ciddi bir güven kaybının olduğu görülen bölgede, ne sokakta ne meydanlarda ve hatta ne de sosyal medyada herhangi bir seçim heyecanına rastlanıyor.
AA muhabirine konuşan seçmenler, siyasilere güvenmediklerini ve seçimden de umutlu olmadıklarını ifade etti.
Erbil'de bir kitapçı dükkanı bulunan Surkey Selim isimli Iraklı, iktidarı elinde tutan KDP ve KYB'nin verdiği vaatlere kimsenin kulak asmadığını zaten sadece muhalefetteki partilerden aday olan siyasilerin esnaf ziyareti yaptığını söyledi.
Selim, "İktidarı elinde tutan partiler yaptıkları iyi işlerle övünmek yerine, eski dosyaları açıp birbirlerine saldırmayı tercih ediyor. Bu yüzden halkın iktidara olan güveni ciddi şekilde azalmış durumda." dedi.
Kentin tarihi kalesi önünde 1996 yılından bu yana restoran işleten Sala Ebubekir de seçimlere günler kalmasına rağmen bölgenin bir seçim atmosferine girmediğini dile getirdi. Ebubekir, mevcut durumun nedenini şu sözlerle ifade etti:
"İktidardaki Kürt partileri halka büyük vaatlerde bulundu. Ancak ne bunları yerine getirebildi ne de elindeki emanete, bu halkın kazanımlarına sahip çıkabildi. Halka yalan söylemekten öteye geçemediler. Kürt siyasi partiler ister sağ ister sol olsun genel olarak halkın güvenin kaybetmiş durumda. Yeniden bir güvenin tesis edilmesi lazım ki mevcut şartlarda bu zor görünüyor."
- Bağdat ve Enbar'a kıyasla Erbil'de bir seçim havası yok
Terör örgütü DEAŞ'ın Enbar vilayetini ele geçirmesinin ardından Erbil'e gelen ve yaklaşık 4 yıldır kale önünde ressamlık yapan Şükrü Muhammed de Erbil'de Irak'ın diğer kentlerindeki gibi kıran kırana bir seçim çekişmesi veya yarışının olmadığını dile getirdi.
Muhammed, şunları söyledi:
"IKBY'de bir seçim havasının olduğunu zannetmiyorum. Kerkük krizi ve maaş kesintileri gibi olaylar, Kürtlerin Irak merkezi hükümeti ve kendi siyasi partilerine olan güvenini yitirmesine neden oldu. Bağdat ve Enbar'da bir heyecanın ve adaylar arasında kıran kırana çekişmenin olduğunu gözlemledim ancak Erbil'de böyle bir durum söz konusu değil."
- Seçim ekonomik, siyasi ve güven krizinin gölgesinde
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Erbil Milletvekili Aydın Maruf ise IKBY'de seçimlere geçmiş dönemlere göre pek ihtişamlı ve kıran kırana bir çekişme ortamı içinde gidilmemesinin birkaç önemli nedeni olduğunu ifade etti.
Maruf, söz konusu nedenleri şöyle sıraladı:
"Ekonomik kriz en önemli etken olarak gösterilebilir çünkü halkın ciddi bir geçim sıkıntısı var. Diğer bir sebep ise halkın iktidar partilerine olan güvensizliği. DEAŞ sonrası 16 Ekim 2017'de Erbil ile Bağdat arasında Kerkük'te meydana gelen çatışmalar, özellikle Kürtleri olumsuz etkiledi. Bu gelişmeler Kürt siyasi partilerinde de bir hayal kırıklığına yol açtı. Birbirlerini ihanetle suçlayarak olumsuz bir tablo çiziyorlar."
Türkmen milletvekiline göre mevcut durumun bir diğer önemli neden de Kürtlerin Irak genel seçimlerine değil eylül ayında yapılacak IKBY Meclisi milletvekillerinin belirleneceği seçime daha çok önem vermesi.
- Kürtler tartışmalı bölgelerde oy kaybedecek
Salahaddin Üniversitesi Siyasi Bilimler Fakültesi Sosyolog Dr. Murad Hekim Muhammed, Kerkük başta olmak üzere tartışmalı bölgeler arasında yer alan Musul, Diyala ve Salahaddin'deki Kürt nüfuzunun ciddi şekilde azalmasının, seçim sonuçlarına da yansıyacağı değerlendirmesinde bulundu.
"Kerkük, Kürtlere oy kaybettirecektir." diyen Muhammed, "Orada çıkan çatışmalardan dolayı Kürtlerin etkinliği ciddi oranda azaldı ve sandık üzerindeki kontrol yetkileri hemen hemen sıfıra indi. Bunun yanında birçok bölge sakini evlerini terk edip, iç göçmen oldu. Kalan Kürt sakinlerinin ise siyasi partilere olan güveni ciddi şekilde sarsıldı." diye konuştu.
Kürtlerin daha önceki seçimde tartışmalı bölgelerden 18 milletvekili çıkardığını hatırlatan Muhammed, bu sefer Diyala'daki 2 milletvekilini kaybedebileceği, Kerkük ve Musul'da ise bu oranın yarı yarıya kadar inebileceği öngörüsünde bulundu.
Irak'taki 24 milyon kayıtlı seçmenin 3 milyon 700 bini IKBY'de bulunuyor. Ülkede nüfus bazında yapılan illere göre milletvekili dağılımına göre Erbil 16, Süleymaniye 18, Duhok 12 milletvekili çıkarabiliyor. IKBY dışında Kürt seçmenin varlık gösterdiği kentlerden ise Kerkük 13, Musul 34, Salahadin 12 ve Diyala da 14 milletvekilini Bağdat'a gönderebiliyor.