Gündemin en çok konuşulan konuları arasında asgari ücretin yanı sıra emekli maaşı zammı ve yeni emeklilik sistemi konusu var. Emekliye yeni sistemle ilgili paket meclise geldiğinde netlik kazanacak ancak o sistemin detayları şimdiden konuşulmaya başlandı. Ekonomi gazetecisi Faruk Erdem, 'çalışan emekliye ikinci bir emekli maaşı' konusunu da içeren o maddeleri paylaştı. İşte detaylar...
Emeklilikte yeni sistem konuşulmaya başlandı. A Para canlı yayınında Faruk Erdem bu sisteme ilişkin değerlendirmeler yaptı. Erdem konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
"Zaten bunların bir kısmı önceden konuştuğumuz konulardı. Bir kısmı zaten orta vadeli programda yer aldı. Dolayısıyla bunlarla ilgili yasal altyapının da hazırlanması bu yasama döneminde olacak diye bekliyoruz. Maaş hesaplama yöntemi değişiyor maddesinden başlayalım. Bunu daha önce de konuştuk. Burada üçlü bir yapı var; 2000 öncesi ayrı hesaplanıyor, 2000 ile 2008 ayrı, 2008 sonrası ayrı, farklı aylık bağlama oranları var, farklı güncelleme rakamları var. Yine üç ayrı kanuna göre hesaplama yapılıyor. Karmaşık bir sistem. Bunun sadeleşmesi gündemde. Burada bu güncelleme katsayıları sebebiyle de yıllar arasında çeşitli sorunlar ortaya çıkıyor ki 2024 ile 2025 arasında çok bariz bir güncelleme katsayısı farkı ortaya çıktı. Bununla ilgili de bir çalışma başlatıldığını Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan açıklamıştı yine AK Parti Grup Başkan Vekili Abdullah Güler de bu çalışmanın bitmesini beklediklerini, bu çalışma geldiğinde yani bu çalışmanın neticesine göre de bir yasal düzenlemeyle bu farkın kapatılabileceğini söylemişti. Bazı haberler varmış işte bu çalışma sonunda işte bir yasal düzenleme olmayacağı yönünde ama daha çalışma bitmedi bir görelim.
Ama şu gerçek ki 2024'te güncelleme katsayısı daha yüksek çıkıyor. Bu yıl emeklilik müracaatı yapanlar 2025'te müracaat edeceklere göre daha yüksek bir güncelleme kat sayısıyla maaşlarını çarpacaklar. Maaş düşürülmüyor, yeni emekli olacaklarla ilgili bir durum bu, emeklilerle ilgili bir durum değil. Emeklilerin maaşının düşürülmesi diye bir şey söz konusu değil. Dolayısıyla bu hesaplama yöntemi değişebilir.
Buna bağlı olarak da ikinci madde işte zaten bunun içinde yer alacak, orta vadeli programda da yer aldı. Bugün maaş hesaplama sistemindeki biz burada da konuşuyoruz çalışanların ödediği prim miktarları çok etkili. Yani aldığınız maaşa göre ödediğiniz primler sizin emekli maaşınızı belirliyor ama çalıştığınız gün sayısı o kadar etki etmiyordu. Şimdi çalışma gününün de emekli maaşını arttıracak bir etki yapacağı bir sistem gelebilir. Bu orta vadeli programda yer almıştı yani çalışma hayatında daha çok kalanın daha avantajlı olacağı bir sistem gelebilir. Tabii bu yasa çıktıktan sonraki dönemi kapsayacak gibi görünüyor ama yasa çıkarken öyle bir madde konulur ki mevcut emeklileri de kapsayabilir. Dolayısıyla onların... Ama bu tabii büyük bir iş olur, bir intibaktan bahsediyoruz o zaman, yeniden maaşların hesaplanması gibi. Ama şu anda görünen yasa çıktıktan sonraki dönemi kapsayacak gibi görünüyor.
Yeni sigortalıya yeni sistem de yine bu paketin içinde olması beklenen bir madde. Burada işte özellikle 2000 ve sonrası dünyaya gelen arkadaşlarımızın bundan sonraki emeklilik yaşlarını, emeklilik şartlarını belirleyecek bir sistem olabilir. Daha çok bu aktüeryal dengeyi sağlayacak, işte çalışan sayısının emekli sayısına bölünmesiyle bulunan rakamın yükselmesini sağlayacak bir sistem. Burada kadınlar için 60, erkekler için 65 yaş gelebilir ki zaten baktığın zaman 2035'ten sonra kademeli olarak zaten yaş şartı artıyor. Yeni genç arkadaşları ilgilendiren bir sistem.
Tamamlayıcı emeklilik dediğimiz sistem ikinci emekli maaşı... Bu da orta vadeli programda yer almıştı, ilkinde de yer aldı, ikincisinde de yer aldı. 2025'in üçüncü çeyreği takvim olarak gösterildi, burada şu anda uygulanan otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminin zorunlu hale getirilmesi. Dolayısıyla hem devlet katkısı hem işveren katkısı hem de işçi payıyla birlikte bir birikimin olması. İşte şu anda 10 yıl 56 yaş şartları var. Belki o yaş şartı 60'a çıkabilir ya da düşebilir bilemiyorum ama ikinci bir emekli maaşı gelecek. Tabii bu ikinci emekli maaşı derken ikinci emeklilik derken sosyal güvenlik kurumundan olan emeklilik zaten kalıyor orada emekli olacak insanlar ama ikinci bir maaş da gelecek tamamlayıcı emeklilik sistemi de bu. Bunu da biz bu yıl veya önümüzdeki yıl hayata geçmiş olarak göreceğiz. Yani buna ihtiyaç var çünkü insanlar çalışırken kurdukları hayat standardını ya da aldıkları ücretleri emekli olduktan sonra alamıyorlar. Ve hayat standartları düşüyor. Hem bunların düşmesini önlemek, aynı hayat standardında devam etmelerini sağlamak ve ikinci bir gelir elde etmelerini sağlamak amacıyla tamamlayıcı emeklilik gelecek. Bu sayede de bir tasarruf imkanı sağlanacak. Dolayısıyla bu son maddemiz de şunu ilgilendiriyor; birçok arkadaşımız özellikle EYT'den emekli olanlar çalışmaya devam ediyorlar. Dolayısıyla bu tamamlayıcı emeklilik sistemi emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler açısından da gelecek. Onları da ilgilendirecek. Eğer emekli olduktan sonra çalışma devam ediyorsa tamamlayıcı emeklilik sisteminin içine girecek, orada primleri ödenmeye devam edecek ve ikinci bir emekli maaşına kavuşacak.
Şu noktada mesela çok soru geliyor; 'Ben işte emekli oldum, çalışmaya devam ediyorum, bir prim ödeniyor, bu primler benim emekli maaşımı arttırır mı?' Hayır arttırmaz diyoruz. Çünkü sağlık primleri ödeniyor. Ama şimdi tamamlayıcı emekliliğe girerse çalışan emekli, dolayısıyla ikinci bir maaşı da 10 yıl 56 yaş ki çoğu zaten 50'li yaşlarda veya 50'li yaşları doldurmuş, yaşı tamamlamış 10 yıl daha sistemde kalarak ikinci bir maaş ya da toplu bir para alma imkanı gelecek. Zaten bu paket meclise geldiğinde detaylarını sıkça konuşacağız."