BRÜKSEL (İHA) - Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, 13 aday ülkeye ilişkin ilerleme raporlarını onayladı. Raporda 10 ülkenin 2004 yılında AB üyeliğine alınması tavsiye edildi.
AB Komisyonu'nun sözcüsü, komisyon toplantısının bittiğini ve ilerleme raporlarının onaylandığını açıkladı. Sözcü, raporun içeriği hakkında, Avrupa Parlamentosu'na sunuluncaya kadar bilgi verilmeyeceğini söyledi. Raporların TSİ 15.45'te parlamentoya sunulması bekleniyor. Kesin karar, Aralık ayında Kopenhag zirvesinde verilecek. Ancak, açıklanmadan önce basına sızdırılması sebebiyle raporun ana hatları zaten biliniyor.
AB tarihindeki en büyük genişleme sürecine dahil olma şansı en yüksek 10 Doğu Avrupa ve Baltık ülkesinin adları daha geçen yıl Aralık ayındaki Laeken Zirvesi'nde açıklanmıştı. Kesin karar, Aralık ayındaki Kopenhag Zirvesi'nde AB'ye üye 15 ülkenin devlet ve hükümet başkanları tarafından verilecek.
Birlik'in icra organı olan AB Komisyonu'nun bugün açıklayacağı rapor ise tavsiye niteliğinde, ancak Kopenhag'da liderlerin alacağı karara etkisi nedeniyle önem taşıyor.
Türkiye konusunda ise tam tersi bir mekanizma işliyor. Komisyon'un, ilerleme raporunda Türkiye ile ilgili karar konusunda topu AB siyasilerine atması, 3 Kasım seçim sonuçlarının da beklendiği şeklinde değerlendiriliyor.
AB, tarihinin en büyük genişleme projesine adım adım yaklaşırken, hem Brüksel'de hem de aday ülkelerde heyecan artıyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Romano Prodi ve Komisyon'un Genişlemeden Sorumlu Komiseri Günther Verheugen, bugün aday ülkelerin ilerleme raporlarını resmen açıklayacaklar.
10 ÜLKEYE YEŞİL IŞIK Birlik'in, genişlemenin bu ilk aşamasında 10 ülkeyi kabul edeceği ve bu ülkelerin hangileri olduğu artık sır değil. En şanslı adaylar olarak açıklanan Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya ile üç Baltık ülkesi Estonya, Letonya ve Litvanya. Ayrıca Kıbrıs ve Malta, genişlemenin ilk halkasını oluşturacak. Günther Verheugen, tavsiye kararının hangi ölçütlere dayandırıldığını da şöyle ifade etti:
"Komisyon'un tavsiye kararı uygulamada çok nesnel bir analize dayanıyor: Sözkonusu aday ülke yıllar süren hazırlık süreci sonunda, Birlik'e üye olduğu tarihte gerekli tüm koşulları tamamen yerine getirme güvencesini sunuyor mu, AB hukukunu kabul ediyor mu ve bu hukuku yaşama geçirecek altyapıya sahip mi?"
AB'NİN ADAYLARDAN BEKLENTİLERİ Ancak Verheugen'in saydığı bu kriterleri tam olarak yerine getirebilmek için bu 10
ülkenin bile yapması gereken daha çok iş var. Örneğin; Polonya'ya, yolsuzlukların üzerine daha sert bir şekilde gitmesi yönünde uyarıldı.
Aday ülkelerin çoğunda adalet sistemi ve kamu idaresi henüz AB standartlarına ulaşmış değil. Ancak Verheugen ve ekibi, bu 10 ülkenin geri kalan zamanı iyi değerlendirip AB seviyesine ulaşacaklarına inanıyor. 10 ülkenin, Birlik'e resmen tam üye olacakları 2004 yılına kadar eksikliklerini tamamlamaları gerekiyor.
KIBRIS VE İRLANDA SORUNU
Kıbrıs konusu ise AB'de en büyük sıkıntıya yol açan sorun. AB, siyasi açıdan bölünmüş bir adayı Birlik'e dahil etmek ya da Yunanistan'ın veto tehdidiyle karşı karşıya kalmak gibi zorlu bir ikilemin içinde bulunuyor. Rum kesiminin meşru hükümet olarak tanınıp Birlik'e alınması durumunda Türk tarafı Ada'daki müzakerelere son vereceğini, hatta Türkiye ile birleşeceğini defalarca açıkladı.
Yunanistan da Rum kesiminin Birlik'e alınmaması durumunda Birlik'in genişleme projesini veto edeceğini. Yunanistan'ın veto tehdidinden başka genişleme projesinin önündeki bir başka önemli engel, İrlanda'da 19 Ekim tarihinde gerçekleştirilecek referandum. AB Nizza Anlaşması, dolayısıyla doğuya genişlemenin oylanacağı referandumda İrlandalılar'ın 'hayır' deme ihtimalini Brüksel'de hiç kimse düşünmek bile istemiyor. Çünkü İrlandalılar geçtiğimiz yıl Haziran ayında aynı konuda yapılan referandumda doğuya genişlemeyi reddetmişlerdi. Komisyon'un genişlemeden sorumlu üyesi Verheugen bile, hiçkimsenin İrlanda'dan gelecek ikinci bir red mesajına hazırlıklı olmadığını itiraf etti.
75 MİLYON YENİ AB VATANDAŞI Genişleme, 10 ülkeyle birlikte aynı zamanda toplam 75 milyon yeni AB vatandaşı anlamına geliyor. Maliye ve tarım konularında her iki taraf için büyük bir mali yük doğuyor. Bir yığın sorunun Aralık ayına kadar çözümlenmesi gerekiyor. Komisyon 10 adayla müzakerelerin yılsonuna kadar tamamlanmasını ve katılım anlaşmalarının 2003 yılı Mart ayı sonunda dönem başkanı Yunanistan'daki Atina zirvesinde liderler tarafından imzalanmasını öngörüyor.
Komisyon, Bulgaristan ve Romanya için katılım tarihlerinin ise 2007'de belirlenebileceğini ifade ediyor. Tam üyelik müzakereleriyle ilgili takvim verilmemiş tek aday ülke olan Türkiye'de ise ilerleme raporunun bazı maddeleri huzursuzluk yarattı. Ankara, raporda yer alan 'Türkiye'de işkencenin hala yaygın olduğu ve çıkarılan reform yasalarının yeterli bulunmadığı' yönündeki ifadelere tepki gösterdi.
Raporların TSİ 15.45'te parlamentoya sunulması bekleniyor.