PRAG (İHA) - NATO'nun tarihi zirvesi, Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'da başladı. Zirvede 19 üyeli ittifakın liderleri, teşkilatın en büyük genişleme teşebbüsünü onayladı. Zirvede, eski Doğu Bloku üyesi 7 ülke, teşkilata üyelik için davet edildi.
2004 senesinde teşkilata üye olmaları için yeşil ışık yakılan devletler, Estonya, Letonya, Litvanya, Slovenya, Slovakya, Bulgaristan ve Romanya olarak açıklandı.
Prag'ta olağanüstü güvenlik önlemleri çerçevesinde dün akşam liderlerin yemekte buluşmalarıyla başlayan zirve, ittifaka katılımı kabul edilen yeni üyelerin katılımı açısından önem taşıyor.
Orta ve Doğu Avrupa'nın 10 ülkesi, Arnavutluk, Estonya, Letonya, Litvanya, Makedonya, Romanya, Bulgaristan, Hırvatistan, Slovakya ve Slovenya NATO'ya adaylıklarını resmen açıklamışlardı. Ancak Arnavutluk, Hırvatistan ve Makedonya dışında, diğer 7 ülkenin ittifaka kabulü onaylandı.
NATO, 1949 yılında imzalanan Washington Antlaşması'ndan sonra ilk genişlemesini, 1952'de Türkiye'ye ve Yunanistan'ın katılımıyla yaptı. İttifak Almanya'nın 1955'te, İspanya'nın 1982 katılımlarının ardından son genişleme hareketini 1999'da Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti'ni bünyesini alarak gerçekleştirmişti.
RUSYA GENİŞLEMEYE KARŞI ÇIKMIŞTI NATO'nun bu son genişleme planlarına ise özellikle Baltık ülkelerinin katılımı nedeniyle Rusya, "ittifakın sınırlarına dayanması" gerekçesini göstererek sert tepki göstermişti. Daha sonra bu tavrından vazgeçen Rusya'nın Devlet Başkanı Vladimir Putin, NATO'ya "yeni üyelerinin topraklarına askeri güç ve nükleer silah yığınağı yapmaması" çağrısıyla yetiniyor.
NATO Genel Sekreteri George Robertson da Prag zirvesinde alınacak kararların Rusya'nın ulusal güvenliğine gölge düşürecek ve istikrar bozacak boyutta olmayacağı güvencesi verildiğini söyledi. NATO da Rusya ile komşu olan ve ittifaka katılacak ülkelerde nükleer silah konuşlandırmayacağı mesajını yansıtmaya çalışıyor. Ancak Putin sert tutumundan vazgeçmiş olsa da Prag'da ülkesini temsil etmeyi reddetti.
ASKERİ OLANAKLARIN GELİŞTİRİLMESİ
Prag zirvesi, ittifakın askeri olanaklarının geliştirilmesi ve eksikliklerinin giderilmesi açısından da önem taşıyor. Stratejik hava nakliyesi yeteneklerinin geliştirilmesi, kara gözetleme sistemi edinilmesi, havada yakıt ikmaline yönelik olanakların arttırılması savunma bakanları düzeyinde yapılacak görüşmelerde ele alınacak. Avrupalı üye ülkelerin askeri olanaklarını geliştirmesini bekleyen Robertson, bu konuda verilen sözlerin tutulmasını istiyor ve Avrupalıların sürekli ABD'den askeri konuda yardım istediğine işaret ediyor.
Robertson bu konuda Avrupalı ülkelerine baskı yaptıklarını da belirtiyor. Ayrıca ABD de Avrupalı müttefiklere nükleer, radyolojik, bakteriyolojik ve istihbarat olanaklarını artırmak, teknik yeteneklerini modernleştirmek yönünde de Avrupa ülkelerine baskı yapıyor.
NATO - AB ZİRVESİ İPTAL Diğer yandan ise Prag'da gerçekleştirilmesi öngörülen NATO - AB zirvesi ise Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası'nda yeni ve somut adımlar olmadığı için iptal edildi. AB, AGSP çerçevesinde 2003 yılına kadar 60 bin askerlik bir güç oluşturmayı ve kriz yönetimlerinde rol oynamayı hedefliyor. Askeri yetenekleri özellikle istihbarat ve planlama alanında kısıtlı olan Batı Avrupa ülkeleri, NATO imkanlarını kullanmak ve bu amaçla bir bir anlaşma imzalamak istiyorlar.
Ancak AGSP konusunda sonuca varılamaması Yunanistan ve Türkiye arasındaki anlaşmazlık etkili olmakta. Türkiye, AGSP'nin karar mekanizmasına, AB üyesi olmayan Avrupalı NATO müttefiklerinin katılımını istemiş ve tavır koymuştu. İki yıl süren ve müzakereler sonucunda, geçen Aralık ayında ABD, Türkiye ve İngiltere arasında varılan uzlaşma sonucunda "Ankara Belgesi" imzalamış, AB'nin onayına sunmuştu. Ancak Yunanistan belgenin onaylanmasını veto tehdidiyle engelleyemediği için AB - NATO anlaşması gerçekleşmiyor ve AB, AGSP'yi pratikte hayata geçiremiyor.
ACİL MÜDAHALE GÜCÜ VE ULUSLARARASI TERÖRLE MÜCADELE NATO'da gündeme alınacak bir diğer konu ise NATO Acil Müdahale Gücü, (NATO Response Force-NRF). NATO, 3 tugaydan oluşan, yaklaşık 21 bin askerlik bir güç oluşturmayı planlıyor. Yüksek hazırlık seviyesine sahip 6 ülkede kurulması öngörülen kolordulardan alınacak tugaylardan ve meydana gelecek bu güç konusunda, AB'nin oluşturmayı planladığı 60 bin kişilik güçle rekabet doğabileceği ihtimali reddediliyor.
Zirvenin şüphesiz en önemli konularından biri de uluslararası terörle mücadele olacak. İttifak, çeşitli komitelerde ele alınan belgeleri paket halinde devlet ve hükümet başkanlarının onayına sunacak. NATO, 11 Eylül sonrası, tarihinde ilk kez Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 5. maddesine işlerlik kazındırmıştı. Bu madde, ittifak üyesi ülkelerden birine yapılmış bir saldırının tüm üyelere yapılmış varsayılacağı. Şimdi Prag'da devlet ve hükümet başkanları NATO'nun öncelikli tehdit olarak gördüğü terörizme karşı mücadele ve müdahale gücünün arttırılması için "yeni yetenek kazanımına" yönelik önlemleri ele alacaklar.