Cahiliye döneminde putlara tapılmış ve çok tanrılı inanış kabul edilmiştir. İslamiyet’in yayılmasından önce yaşanan bu dönemde tek bir tanrının varlığına inanan ve Hz. Muhammed’in peygamberliğini kabul ederek Müslüman olan birçok insan bulunmaktadır. Arap yarımadası adı verilen bu bölgenin Mekke şehrinde yaşayan Müslümanlar, buradaki putperestler tarafından baskı ve şiddet görmüştür. İnanışlarının gerekliliği olan sorumlulukları yerine getirmek için özgür alanlar bulmakta zorlanan Müslümanlar, Hz. Muhammed önderliğinde Mekke’den Medine’ye göç etmiştir.
Hicret kelime anlamı olarak bir yerden ayrılmak, bir yeri terk etmek anlamlarında kullanılan bir ifadedir. İslami terim olarak da daha kapsamı bir tanıma karşılık gelmektedir. Buna göre Hz. Muhammed’in ve onu destekleyen, onun peygamberliğini kabul eden Müslümanların Mekke’den Medine’ye göç etmeleri hicret etmek olarak anılmaktadır. Farklı nedenlerden ötürü Mekke’de yaşayan Müslümanlarla birlikte Medine’ye göç eden Hz. Muhammed’in bir amacı da İslamiyet’i yaymaktır. Hz. Muhammed ve ona inanan Müslüman kişilerin Mekke’den Medine’ye gerçekleştirdikleri bu göç İslam literatüründe hicret olarak adlandırılmıştır.
Hicretin gerçekleşmesinin bazı nedenleri bulunmaktadır. Mekke’de yaşayan ve Müslümanlık karşıtı olan kişilerin Hz. Muhammed’e ve ona inanan kişilere zarar vermek istemesi bu nedenlerin başında gelmektedir. Buradaki Müslüman kişilerin, gayrimüslim kişiler tarafından tehdit edildiği bilinmektedir. Mekke’deki Müslümanların can ve mal güvenliklerinin tehdit altına girdiği söylenmektedir. İbadet edebilmek ve Müslümanlığın gerekliliklerini yerine getirmek için imkan ve alan bulamayan Müslümanlar Hz Muhammed önderliğinde Medine’ye göç etmiştir.
Hicret edilen yer Mekke’den, Medine’ye yaklaşık olarak üç kilometre kadar uzakta yer alan Kuba olmuştur. Göç, Safer ayının 26. günü itibarıyla başlamış ve Rebiülevvel ayının 12. günü sona ermiştir. Hicretin sonuçları:
Yazılı kaynaklara göre ilk hicret yurdu olarak Habeşistan seçilmiştir. Gerçekleşen ilk hicret olarak 615 yılının Recep ayını gösteren kaynaklar bulunmaktadır. Buna göre on bir erkek ve dört kadından oluşturulan kafile Habeşistan’a gitmiştir. Bilinen ilk muhacirlerin bu kafile olduğu söylenmektedir. Habeşistan’a hicret eden kafilenin burada uzun süreli yaşama amacıyla göç etmediği bilinmektedir. Hz. Muhammed’in önderliğinde Mekke’den Medine’ye yapılan göçün sebepleri ile Habeşistan’a gönderilen kafilenin sebepler benzerlik göstermektedir. Hicret, İslami bir terim olarak da bu amaca hizmet etmektedir. Çünkü Müslümanlar, ibadetlerini yerine getirebilecekleri alan bulamadıklarında, inançları nedeniyle şiddet ve zulüm gördüklerinde hicret etmektedirler.
İslam tarihinde gerçekleşen göç olayı 622 yılında olmuştur ve hicret adı verilmiştir. Hicretin gerçekleştiği tarih aynı zamanda Hicri takvimin de başlangıcı kabul edilmiştir. Hz. Muhammed liderliğinde Müslümanların ilk hicret ettiği yer Medine olmuştur. İlk hicretin tarihi ise M.S. 21 Haziran olarak bilinmektedir. Mekke’den Medine’ye göç eden Müslümanlara muhacir adı verilmiştir. Medine’de onları karşılayan Müslümanlar ise ensar adı ile anılmıştır. Ensar kelimesi Arapça kökenli sıfat türünde bir kelimedir. Yardımsever, iyi anlamlarında kullanılmaktadır. Medineli Müslümanlar, Mekke’den Medine’ye gelen Müslümanlara iyi davrandıkları için bu sıfat ile anılmışlardır.