İSTANBUL (AA) - İmam Hatipliler Derneği (ÖNDER) Basın Tanıtım Komisyonu Başkanı Demet Tezcan tarafından kaleme alınan ve imam hatip okullarına ilişkin 2017 yılında yazılı basında yer alan olumlu ve olumsuz haberlere yer verilen "İmam Hatiplere Bakış Araştırması" raporu yayımlandı.
Raporda, yazılı
basının imam hatip haberlerine yaklaşımı
konusunda bir fotoğraf çekilmesi hedeflendi.
Rapor hazırlanırken, 2017 yılında günlük ulusal yayın yapan 46 gazeteden 28'ine yer alan haberlere incelendi ve bu haberlere ilişkin bir değerlendirme yapıldı.
Raporda, özellikle bazı yayın organlarında imam hatiplere yönelen ötekileştirici ve ayrımcı dil ile nefret söyleminin haber sunumundan
öte bir davranış biçimi haline geldiği tespit edildi.
İmam hatip okullarının tarihçesine yer verilen raporun giriş kısmında şu ifadeler yer aldı:
"İmam hatipler, Türkiye'de bir eğitim modeli bir okul türü olmaktan öte, ülkenin yaşadığı siyasi iniş çıkışlar ve çalkantıların da
göstergesi, onlarla beraber yoluna
devam etmeye çalışan kurumlar olmuştur. Türkiye'nin en önemli yapı taşlarından biri olan bu okullar, doğdukları
Milli Mücadele yıllarından bugüne kadar, daima gündemdedir
ve sosyal bir gerçek olarak varlıklarını muhafaza etmektedir. İmam
hatip liseleri, hemen her iktidar döneminde
tartışmaların odak noktası
olurken, bugün de gündemdeki yerini
korumaktadır.
Raporda, 28 Şubat sürecindeki kısıtlamalar sonucunda imam hatip liselerindeki öğrenci sayısının 600 binden 60 bine kadar düştüğü hatırlatılarak, AK Parti'nin 2002'de iktidara gelmesinin ardından bu okulların şartlarında yavaş yavaş iyileştirmelerin başladığı, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Türkiye genelinde 3 bin 142 imam hatip ortaokulunun ve bin 452 imam hatip lisesi bulunduğu ve öğrenci sayısının 1 milyon 346 bin olduğu bilgisine yer verildi.
- " Araştırma, söz konusu 5 bin 309 haber üzerinden gerçekleştirildi"
Araştırmaya, Akşam, Aydınlık, Diriliş Postası, Cumhuriyet,
Dünya, Güneş, Evrensel, Habertürk,
Birgün, Hürriyet, Milat, Milli Gazete, Milliyet,
Ortadoğu, Posta, Sabah, Şok, Sözcü, Star,
Takvim, Türkiye, Yeni Çağ, Vatan, Yeni Akit, Yeni Asya, Yeni Mesaj, Yeni Şafak, Yurt gazetelerinde çıkan haberlerin konu edildiği aktarılan raporda şu ifadelere yer verildi:
"Gazeteler arasında yaptığımız taramada, 2017
yılında ÖNDER İmam Hatipliler Derneği'yle
alakalı olarak, 'Din Öğretimi', 'Genç ÖNDER', 'İmam Hatip Okulları', 'İmam Hatip', 'Okul Aile Birliği', 'Öncü Spor', 'Sade Soda', 'Tohum Dergisi' ve 'Wonder' başlıklarından
ulusal ve yerel medyada 44 bin 343 haber ve
yazı yayınlandığı görüldü. Sadece 'İmam hatip' kavramının yer aldığı 5
bin 309 haber ve yazı da ulusal basında yer
aldı. Araştırma, söz konusu 5 bin 309 haber
üzerinden gerçekleştirildi. Bulgular ise adli
olaylar ve rutin haberler dışındaki içerik
analizi yapabileceğimiz 683 haber ve yazı
üzerinden sağlandı. Araştırmanın sonuçları 9 ayrı kategoride toparlandı.
Bu kategoriler arasında en fazla
haberin yayınlandığı alanı 211 haber, yazı
ve analizle 'siyasi polemik' başlığı oluşturuyor.
Onu 143 haber ve yazıyla 'müfredat' başlığı izliyor. Araştırmada, okul sayıları ve
sınavlara ilişkin değerlendirmelerin yer aldığı 'sayılar, sınavlar' kategorisinde 81 haber
ve yazı bulunuyor."
Çalışmada dikkat çeken başlıklardan ve en
önemlilerinden birinin ise "ayrımcı dil" üzerine
yapılan yayınların oluşturduğu vurgulanan raporda şunlar kaydedildi:
"79 haber, yazı ve analizde imam hatipler hakkında
kullanılan ayrımcı ve ötekileştirici dil karşımıza çıkıyor. Kullanılan kavramlar arasında ise en sıklıkla 'kindar ve dindar nesil' kavramı
dikkati çekiyor.
İmam hatip okullarında öğrenim gören gençlerin
örnek davranışları ve sosyal sorumluluk alanındaki faaliyetlerini içeren “Örnek
okul, örnek öğrenci' başlığında 74 yazı,
haber, yorum yer alıyor. Bunu 30 haber ve yazıyla 'diğer' kategorisi izliyor. İmam hatiplerin ne olduğundan çok ne olmadığı ve kendini anlatma üzerine kurgulanan yazı,
haber ve yorumlar 'Savunma' başlığı altında
yer alıyor. Bu alanda da 31 haber ve yazı
bulunuyor. Okullardaki 'eğitim kalitesi” hakkında 24
haber, yazı ve yorum yayınlanmış. Öğrencilerin
bilimsel başarılarına ise 10 haber, yazı
ve yorumda yer veriliyor. "
Raporda, medyadaki nefret söyleminin ve
ayrımcı dil kullanımının yıllardır
imam hatip okulları ve imam hatiplileri hedef aldığı vurgulanarak, 2017 yılına ilişkin yapılan araştırmada 11 yayın organında bu yönde 79 haber, köşe yazısı, analizin bulunduğu belirtildi.
"Dindar ve kindar nesil" kavramının imam hatip okullarının anılması ile birlikte 18 kez kullanıldığına dikkat çekilen raporda, "Onu yine 'kindar nesil' olarak kullanım
takip ediyor. 6 kez de haber,
yazı ve yorumlarda 'kindar nesil' kullanılmış. 5 ayrı yerde imam hatip kavramıyla beraber 'IŞİD' kavramı
geçiyor ve kullanımlar genel olarak
benzetme içeriyor. 'Arka bahçe' kavramı metinlerde 4 kez kullanılıyor. 'Gerici eğitim', 'gerici müfredat', 'militan', 'mahkum edilmek', 'dininin ve kininin davacısı' kavramları da ikişer kez geçiyor.
İmam hatiplilere yönelen ayrımcı dil ve nefret
söylemi çerçevesinde metinlere baktığımızda
çok geniş yelpazede ve saldırgan bir
dil karşımıza çıkıyor. " ifadelerine yer verildi.
- Başarı örneklerini işleyen haber ve yazılar daha az yer buluyor
Raporda, imam hatip okullarının bilimsel başarı örneklerini
işleyen haberlerin ve yazıların diğer kategorilerden daha az yer bulduğu aktarılarak, geleneksel
ve ana akım medyanın bu okulların güzel yanlarını görmekten ziyade aksayan yanlarını haber yapmayı ve bunlar
üzerinden imam hatiplere yüklenmeyi tercih ettiği aktarıldı.
Raporda, proje okullarla birlikte imam hatip liselerinde hem sporda hem sanatta hem de fen
bilimlerinde hem de sosyal bilimlerde
başarılı öğrenciler ve başarılı okulların sayısının artış gösterdiği ve bu olumlu gelişmelerin kısmi de olsa medyanın diline haber ve yazılara da yansıyacağı kaydedildi.
Raporun "Savunma" başlıklı bölümünde ise bu kategorideki haberlerin ayrımcı dil bölümündeki haber ve yazılara benzemekle
birlikte bir yönüyle onlardan ayrıldığı ve bu bölümde ele alınan haber
ve yazılar daha çok imam hatiplerin ne olduğundan çok ne olmadığı üzerinde
durduğu ifade edildi.
Raporda imam hatiplerin siyasi polemik üzerinden malzeme yapılması
kadar bu okulun müfredat konusu üzerinden
de siyasi tartışmalar ve polemikler yapıldığı ve 2017 yılının yaz dönemi boyunca tartışmada olan yeni müfredat üzerine
çok sayıda haber ve köşe yazısı yer aldığı hatırlatıldı.
- Olumlu haberler de yapılıyor
Gazetelerde olumsuz haberlerin çokluğuna rağmen olumlu haber ve yazıların bulunduğu belirtilen raporda, "Haber ver yazılarda, kişisel olarak bir başarıya imza atmış veya
kişisel olarak bir sosyal sorumluluk meselesinde yer almış öğrenciler ile yine sosyal sorumluluk projelerine
öğrencileri teşvik eden okullar yer
alıyor. Bu kategoride hepsi
olumlu sayılabilecek 74 haber ve
yazı yer alıyor." ifadelerine yer verildi
Raporda imam hatip okullarının sayısının ve sınavdaki başarılarının, bu okullara
bütçeden ayrılan pay üzerinden
yapılan haberler ve yazılan yazıların baz alındığı belirtilerek, şunlar kaydedildi:
"Burada imam hatiplerin
üniversiteye girişteki başarısı tartışılırken
bazı yayın organlarında diğer
liseler ve meslek liseleriyle bir
kıyaslama yapılarak bu oran 'başarı' veya normal bir durum olarak görülürken,
bazı yayın organlarında yer
alan haberlerde ise sadece imam hatipler
üzerinden bir değerlendirme
yapılarak imam hatiplerin üniversiteye
girişte başarısız oldukları işleniyor.
Yine imam hatiplere ayrılan
bütçe, okul ve öğrenci sayıları da baz
alınarak eleştiriliyor."
- "Eğitimde gençlerin söz sahibi olmaları gerekiyor"
Bir yılı içeren ve 5 bin 309 gazete
haberi üzerinden gerçekleştirilen araştırmanın sonuç kısmında şu değerlendirmede bulunuldu:
"Basınla ilgili, basın kuruluşlarının
neyi yapmaması gerektiği ya da ülkenin
bir eğitim kurumuyla ilgili
haber yaparken hangi hassasiyetlere
riayet etmeleri gerektiği ortaya
çıkarken, yaşı küçük çocuklar ve
daha 18 yaşını doldurmamış gençler
hakkındaki olumsuz, ötekileştirici ve
kişilik haklarını zedeleyen yayınlar
yapılmaması gerektiği bir kez daha
teyit edildi.
Eğitim üzerine çalışmalar yapan
özelde ise imam hatiplerle ilgilenen
bir dernek olarak ÖNDER'in önümüzdeki dönemlerde hangi konular
üzerine eğilmesi gerektiği de bu taramada
ortaya çıktı. Okulların fiziksel
ortamının iyileştirilmesinden sonra
eğitimcilerin ve eğitimin kalitesinin
artırılması, eğitimde gençlerin söz
sahibi olmaları, inisiyatif almaları,
kendi ayakları üzerinde durmaları,
ülkelerinden sonra dünyayı tanıyan
ve yorumlama kabiliyeti olan gençlerin
yetiştirilmesi hedefi bir kez daha
netleşti.
Eğitim kalitesi ile birlikte müfredata
yapıcı eleştirilerin ve katkıların
sunulması, bu konudaki iyileştirmelere
destek olunması, öğrencilerin
okuma-yazma, kültürel, sanatsal ve
sportif faaliyetlere katılımlarının
desteklenmesi, bilimsel başarıları
kadar sosyal konulardaki başarılarının
da hesaba katılması, toplumsal
olaylarda edilgen değil, daha etken bir konumda
yer almaları, sadece ulusal değil uluslararası
etkileşimlerde de bulunarak dünya
vatandaşlığının geliştirilmesi, öteki anlamıyla
ümmet bilincinin yerleştirilmesi gerektiği bu araştırmanın bulgularıyla birlikte de bir
kez daha kendini kabul ettirdi."