Birçok konuyu kapsayan immünoloji tam olarak nedir? Hangi hastalıklarla ilgilenir ve yaşamımızda neden bu kadar önemlidir? İmmünoloji ve alerji hastalıkları hakkında bilmeniz gereken her şeyi yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Vücut içerisinde yabancı ve zararlı etkenlere karşı doğru yanıtı verebilme yeteneğine immünite adı verilen bir sistem vardır. İmmünoloji de kısaca immünite sistemini yani bağışıklık sistemini inceleyen bir bilim dalı olarak bilinir. Fransızcada “immunologie” olarak geçen kelime, dilimize immünoloji olarak yerleşmiştir.
Bağışık sistemi insanları çeşitli savunma yolları ile enfeksiyonlara karşı koruma görevi görür. Bağışık sistemi herhangi bir şekilde zarar gördüğünde, bağışıklık sisteminde önemli sayılacak kusurlar oluştuğunda veyahut konak hücre ve dokularını korumak yerine tam tersi olarak onlara zarar vereceği tepkiler oluşturmak zorunda kaldığı bazı durumlarda birçok hastalığa sebebiyet verebilir.
Örneğin bağışıklık sistemi olması gerektiği gibi çalışmıyor ise alerji ve kanser gibi çeşitli hastalıklara neden olabilir. Aynı zamanda bağışıklık sistemi hastalıkları tümör ve enfeksiyon risklerinden dolayı ortaya çıkar.
Bağışıklık sistemi canlılar için oldukça önemlidir. Sistemi inceleyen bilim dalına immünoloji adı verilirken, bu bilim dalında çalışmalar yapan kişiye de immünolog ya da immünoloji uzmanı denir. Sahip oldukları görev nedeniyle büyük öneme sahip bilim insanları olarak bilinirler.
Primer olarak bilinen birincil immün yetersizlikler, sistemde görev alan hücre veya organların işlev ve sayısal yetersizliğine neden olan doğuştan gelen bir genetik bozukluk sonucunda ortaya çıkar.
Bir diğer yetersizlik ise, ikincil immün yetersizliklerdir. İkincil yetersizlikler başka hastalıklara bağlı olarak gelişir. Çeşitli viral enfeksiyonlar -yani HIV, suçiçeği ve kızamık gibi- lösemiler, şeker hastalığı, böbrek ve karaciğer yetersizliği, alkol bağımlılığı gibi hastalıklar ya da süt çocukluğu dönemi, yaşlılık dönemi gibi dönemlerde bağışıklık sistemi zayıflar.
Bağışıklık sistemini zayıflatan ya da bağışıklık sisteminin zarar görmesiyle ortaya çıkan hastalıklardan sizlere bahsettik. Peki immünoloji bölümü tam olarak hangi hastalıklarla yakından ilgilenir?
Bağışıklık sistemini zayıflatan kalıtsal geçişli hastalıklara primer immün denir. Kısaca PIY olarak bilinen primer immün yetmezlik, bugüne kadar 350’den fazla kişide görülmüştür. Nadir görülen bir hastalıktır. Daha çok akraba evliliklerinden kaynaklı olarak görülür. Çocukluk ya da yetişkinlik döneminde de görülebilir.
Primer immün yetmezlik için erken tanı oldukça önemlidir. Erişkinlik döneminde belirtiler farklı şekillerde görülebilir. Yine de en önemli primer immün yetmezlik belirtisi, enfeksiyonların tekrar etmesidir.
İmmünoloji hastalıkları belirtileri çeşitlilik gösterebilir. Kişilerde görülen en belirgin belirtiler aşağıdaki gibidir:
Belirtilere sahip olan ve immün yetersizliği yaşadığını düşünen kişiler immünologlara başvurmalıdır. İlk olarak genel tarama testleri yapılır. Ardından bağışıklık yetmezliği konusunda uzman kişiler tarafından değerlendirilen akım sitometri gibi bir dizi test yapılır. Bunların sonucunda belli bir tanı ortaya çıkar.
Primer immün yetmezliğinin tedavisi, immün tipine göre değişim gösterir. IgG tedavisi adı verilen tedavi ile enfeksiyon sıklığı azaltılmaya çalışılır. Bu tedavi doktor gözetimi altında 1-2 saatlik bir işlem şeklinde ilerler. Diğer bir tedavi ise subkutan immunoglobulin tedavisidir. Bu tedaviyi hasta evde kendi başına da uygulayabilir. Nadir yan etkileri görülür. Aynı zamanda bu hastalığa sahip kişilerin düzenli olarak doktor kontrollerine gitmesi oldukça önemlidir.
Alerji tedavilerinde çeşitli ilaçlar kullanılır. Bu ilaçların kullanımı, alerji tedavisinde oldukça işe yaradığı görülmüştür. Öncelik olarak alerji şüphesiyle hastaneye gelen kişilerden ayrıntılı olarak şikayetlerin anlatılması istenir. Ardından gerekli kan ve doku örnekleri alınarak kişinin neye alerjisi olduğu tespit edilir. Elde edilen sonuca göre ise de ya ilaçla ya da immünoterapi tedavisi uygulanır.
İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin vücuttaki kanser hücreleri ile savaşmasını sağlayan biyolojik bir tedavi yöntemidir. İmmünoterapinin bulunması ve uygulanması 1866’lı yıllara kadar dayanır. Günümüzde 20’ye yakın kanser türü için immünoterapi yöntemi uygulaması yapılıyor. Ayrıca çeşitli alerjilerin tedavisinde de immünoterapi yöntemi uygulanır.
İmmünoterapinin bilinen bazı yan etkileri vardır. Peki bu yan etkiler nelerdir?