Pádraig Belton
BBC Capital
Uşaklık geçmişe özgü bir şeymiş gibi düşünülür ama zenginler için uşak yetiştirmek İngiltere'nin en gözde sektörlerinden biri haline geldi. İngiltere'de eğitim gören uşakların yarısı yurt dışında çalışıyor ve yılda 150 bin dolardan fazla kazanıyor.
Downton Abbey dizisinde anlatılan hikayelerin üzerinden yüz yıldan fazla zaman geçti. Dizideki uşak Carson'un gerçek hayattaki meslektaşları bugün son teknolojiyle donanmış ve her zamankinden daha şık görünümlüler.
İngiltere'de uşak yetiştiren bir enstitü var ve her yıl 350-400 mezun veriyor. Dünyanın en ünlü ve lüks otellerinden Londra'daki Ritz otelinin baş uşağı Garry Williams kurmuş Britanya Uşak Enstitüsü'nü. Bunların sadece yarısı İngiltere'de kalıyor, diğer yarısı ise orta sınıfı giderek güçlenen Çin'e ve petrol zengini Körfez ülkelerine gidiyor.
Körfez'de uşaklık
Enstitü'nün yanı sıra yine Londra merkezli İngiltere Uşak Akademisi de bu konuda eğitim veriyor, fakat kurslarını dünya çapında düzenliyor. İsveç asıllı yöneticisi Sara Vestin Rahmani, İngiltere'de yetişen uşakların yüzde 30'unun Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Suudi Arabistan'da iş bulduğunu söylüyor.
İşverenleri ise kraliyet ailesi üyeleri, şeyhler, petrol zenginleri. Bunların en az üç evi oluyor ve her birinde 15 kişi çalışıyor.
DERGİ - İngilizlerin 'fish and chips'i nereden gelme?
DERGİ - İngiliz kahvaltısı üç öğün yenecek kadar iyi mi?
İngiltere'de uşaklar yılda 57 -71 bin dolar kazanıyor. Körfez ülkelerinde ise ortalama 93 bin dolara kadar çıkıyor bu rakam ve vergi kesintisi olmuyor, ayrıca ikramiye de veriliyor.
![]()
Fakat bir de ‘süper uşaklar' var. Bunlar kraliyet ailesinden, yurt dışında en zengin ailelerden veya en lüks otellerden referansları olan uşaklar ve yıllık gelirleri 150 bin doları aşabiliyor.
2014'te Rahmani böyle 30 ‘süper uşağı' bu kadar maaşla Körfez ülkelerinde işe yerleştirmiş.
Süper uşak
40'lı yaşlarında olan Kuzey İrlandalı John Deery bu süper uşaklardan biri. Bir işadamına çalışıyor ve işvereninin seyahatlerini organize ediyor, vizelerini ayarlıyor, oda servisi ve yemek servisi yapıyor. Bunun yanı sıra işvereninin diğer ülkelerdeki üç konutunun bakım ve işletmesinden, buralara görevli alınmasından da sorumlu.
DERGİ - İngiltere'nin gelmiş geçmiş en iyi 10 romanı
DERGİ - İngiltere'de ofis hayatının belirgin özellikleri
"İşvereninizin gözüne fazla batmamaya, hayatına fazla girmemeye, zamanına ve mekanına değer vermeye, her an rahatının yerinde olmasına ve evindeki bütün işlerin saat gibi tıkırında gitmesine dikkat etmeniz gerekiyor” diyor. "Her an tetikte olmanız, sadık olmanız gerekiyor ve kendinize ait özel bir yaşantınız pek olmuyor. Ama yine de işimi seviyorum.”
![]()
Ortadoğu, Asya ve Rusya kökenli işverenlerin İngiliz uşak istemesinin nedenlerinden biri, onların geleneksel İngiliz tarzı yemek ve resmi giyim gibi konulardaki bilgi birikimleri.
Ancak uşaklığın ömür boyu sürdürülen bir meslek olması ve yaşlı uşaklar fikri artık geçerli değil. Uşak Akademisi tarafından işe yerleştirilen kişilerin ortalama yaşı 41 ve bunların yüzde 40'ını kadınlar oluşturuyor.
Çoğu uşak bu mesleğe kariyer değişimi amacıyla başlıyor. Örneğin Deery daha önce grafik tasarımcısıymış. Ordudaki kesintilerden dolayı çıkarılmış eski askerler, eski aktörler bile var. Bazıları ise terzilik vb. geleneksel İngiliz zanaatlerinden geliyor.
Üniversitedeki gelenek
Dünya çapında uşaklara talep artınca uşak yetiştirmek de İngiltere'de önemli bir sektör haline geldi. Talebe karşılık verebilmek için, meslek eğitimi veren kuruluşlara özgü uşak diplomaları 2010'da yürürlüğe girdi.
![]()
Bu eğitimlerde yangın kontrolü, ilkyardım, deri, yün, ahşap eşya bakımı, yemek hazırlama ve servisi, şarap, dikiş, dünyadan görgü kuralları ve kalabalık bir konutun idaresi gibi dersler veriliyor.
İngiltere'deki uşak işverenlerinden biri de üniversiteler. Örneğin Cambridge Üniversitesi'nin en eski kampüslerinden biri olan Peterhouse 1344'lerden beri uşak bulunduruyor. Bugünkü baş uşak Richard Hein beş yıldır bu görevi yapıyor.
Fakat bugünkü uşaklar eskisi gibi değil elbette. En önemli farklardan biri teknoloji. Hein "Bütün hizmetlilerin dahil olduğu bir WhatsApp grubumuz var. Vardiyaları ayarlamak, eğitim toplantıları ve yeni ve ilginç bir şeyin resmini çekip paylaşmak gibi amaçlarla kullanıyoruz onu” diyor.
Geçmişin uşakları belki bunlara onay vermeyecektir. Ama onlar da en azından mesleklerinin yeniden canlandığını duymaktan memnun olurdu.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Capital sayfasında okuyabilirsiniz.
Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.