İngiliz fotoğrafçı William Saunders'ın Çin'in Şanghay şehrinde 19. yüzyılda çektiği ve nadir bulunan fotoğraflar, sanatçının Londra'da açılan ilk halka açık sergisinde sunuluyor.
Saunders, 1860'ta Çin'e mühendis olarak çalışmak için gitmiş ve İngiltere'ye geri döndüğü kısa ziyaretinde fotoğrafçılık okumuştu. Fotoğrafçı Saunders, İngiltere'den döndüğünde Şanghay'ın ilk fotoğraf stüdyosunu kurdu.Şanghay'da kurulan stüdyo, çeyrek yüzyıldan fazla kentin en başarılı fotoğraf stüdyosu olarak kendini duyurdu.William Saunders, Çin'de elle renklendirilerek üretilmiş olan ilk fotoğrafların da sahibi olarak tanınıyor.Çin'in bölgedeki modern çağın zirvesinde olduğu dönemin fotoğrafları, Şanghay'da yaşayan insanların çeşitliliğine dair yakın bir bakış açısı sağlıyor.1860-1870'lerde çekilen fotoğrafın adı 'Kanton'da (Guangzhou) bir genç kadın'
Saunders'ın portre fotoğrafları, dönemin ticaret ilişkileri ve sosyal statülerine ilişkin anektodlar sunuyor. Yukarıdaki fotoğrafta ise, genç bir kadının Kanton'daki (Guangzhou) bir duvarın önünde elinde sadece bir güneş semsiyesiyle poz verdiği görülüyor.
Genç kadın, bağlanmamış ayakları ve başörtüsüyle dönemin kadınlarının klasikleşen görüntüsünü hatırlatıyor.
Şanghay, sadece ülke dışından gelen yabancı işadamları için değil, Çin'in farklı bölgelerinden gelen göçmenler için de bir çekim noktasıydı.
19. yüzyılın fotoğrafçıları, Guangzhou kadınlarının güzelliğini kutluyordu.
'Şanghay'da kadın ve çocuk' adlı fotoğraf
Fotoğraftaki kadın ve kız çocuğunun Şanghay yakınlarındaki Jiangsu yönetim bölgesinden olduğu düşünülüyor. Saç şekilleri bu bölgenin özelliklerini gösterirken, kadınların ayaklarının bağlanmış olduğu dikkat çekiyor.
Çin'de 10 yüzyıl kadar süren bir gelenek kapsamında, genç kadınların ayakları bağlanarak deforme ediliyor ve güzellikleri için ayaklarının küçük kalması sağlanıyordu. Fotoğraf, "Altın Lotus" olarak da bilinen ayak bağlama geleneğinin sadece üst sınıflar değil, birçok sosyal statüden gelen kadınlar arasında yaygın bir gelenek olduğuna ışık tutuyor.
'Parasol' olarak da tanınan güneş şemsiyeleri, eski Çin'de soyluluk göstergesiydi ve Qing Hanedanı'nın son dönemlerinde Şanghay'da çok modaydı.
Saunders, bu fotoğraflarıyla, çeşitli bölgesel giyim tarzlarının Çin'in uluslararası şehri Şanghay'da nasıl dönüştüğünü göstermeyi amaçladı.
'El arabası', 1860 ve 70'lerdeki Şanghay'dan bir başka fotoğraf
Saunders, hayranlık duyduğu geleneksel Çin teknolojisinin Batı'daki benzer buluşlardan önce geldiğine inanıyordu.
Fotoğrafta, iki adam insan gücüyle çalışan ve Qing dönemine ait geleneksel bir el arabasının önünde poz veriyor. El arabasının şoförü ise, aracın arkasında duruyor.
Üç adamın da, kamera önündeki iddialı ve kendine güvenli bakışları Çin'in o döneminde nadiren tanık olunan bir görüntü sunuyor.
1960 ve 70'li yıllar arasında çekilen bir fotoğraf: Kantonlu kadın
Bu portrede ise, Guangzhoulu bir kadın batılı tarzdaki bir sandalyenin üstünde ve geleneksel ipek elbisesinin içinde, profilden poz veriyor. Fotoğraf, portrelerdeki batılı tarzdaki fotoğraf kompozisyonlarını hatırlatıyor.
Şanghay, kendine ait duvarları olan bir Çin şehrine sahip olsa da, birçok Çinli yerli ve göçmen, yabancı yerleşim bölgelerinde yaşamayı tercih ediyordu.
Bu da Şanghay'ın yabancı etkilere kapılarını açık tutmasını sağladı ve kültürlerin karmaşıklığını şekillendirdi.
Fotoğrafçı Saunders'ın dönemin kadınlarının farklı saç şekillerine, kaliteli giyimlerine ve eski geleneklerden farklı olarak terlikler içindeki bağlanmamış ayaklarına ayrıca ilgi gösterdiği açıkça belli oluyor.
'Şanghaylı kadın'
Saunders'ın anlattığına göre, portrede görünen ve Şanghay'ın geleneksel bahar kıyafetleri içinde poz veren bu kadın, bağlanmış ayaklarının bandajsız haliyle fotoğraflanmasına da izin vermiş.
Batılı tarzdaki bir sandalyeye oturmuş kadının ayakları, fotoğrafta baskın bir rol oynarken, kameranın objektifine attığı doğrudan ve onurlu bakışlar, dikkati çekiyor.
'Süpürge satıcısı', Saunders tarafından 1860-70'lerde çekilmiş
Bu fotoğrafdaki adamsa, Saunders'ın objektifine yakalanan Şanghay'lı esnaftan biri. Fotoğraf, bir süpürge satıcısını, başka bir deyişle tüylü toz alıcılardan satan bir adamı tasvir ediyor.
Saunders, anılarında bu satıcıların süpürgelerin tüylerini, kuş tüyleri toplayan aşçılardan sağladığını aktarıyor. 19. yüzyılın Şanghay'ında, bu gibi küçük tüccarlar şehrin sokaklarında yürürken topladığı malzemelerle ürünlerini üretiyordu.
Çinli tiyatro oyuncuları, özenle hazırlanmış giysileriyle hep birlikte poz veriyor.
Çinli oyuncuların özenle hazırlanmış kostümleri içinde poz verdiği bu dikkat çekici fotoğrafla ilgili Saunders, Çin tiyatrosunda geleneksel kostümlerin kaliteli ipekten yapıldığı ve girift nakışlarla işlendiğini de not ediyor. Oyunun "kötü adamları" ise, daha çok grotesk maskeler takıyor.
'Sivil bir yüksek memur'
Bu portrede, Quin Hanedanı'ndan bir yetkili olarak giyinmiş bu adam, kameranın objektifine kendinden emin bir şekilde bakıyor. Adamın sol eli, masanın üstündeki enfiye şişesini sabitliyor. Fotoğrafın diğerlerinden farkı, portre çekilirken adamın yüzünde oluşan rahat ve neredeyse gülümseyen ifade.
Saunders, 19. yüzyılın Çin toplumundaki farklılıklara ilişkin bir bakış sunmak amacıyla, çeşitli sosyal sınıflardan birçok insanı fotoğraflamıştı.
'Ustaca yapılmış alet'
İngiliz fotoğrafçı Saunders'ın Çinli işçilerin ustalığına olan hayranlığı, bu fotoğrafta açık bir şekilde görünüyor.
Fotoğraf, bir adamın bazı köprülerden geçiş için tekerlekli araçlardan istenen vergiyi vermemek amacıyla, sürdüğü el yapımı tekerlekli taksinin parçalarını nasıl söktüğünü tasvir ediyor.
Kompozisyon, fotoğraftaki adamın yüzü ve kimliğini gizleyerek, Şanghay'da dönemin benzer şekilde çalışan işçilerine ait anonim bir kesit sunuyor.
'Ningbolu bir aile'
Saunders'ın objektifine bu defa, Şanghay'ın güneyinde yer alan Ningbo liman şehrinden bir anne ve çocukları takılmış.
Fotoğraf, bölgenin tipik kıyafetleri ve saç şekillerini gösteriyor.
Hem anne hem de annesinin sağında görülen kız çocuğu, kamerayla göz teması kurmaktan kaçınıyor. Yerde oturan erkek çocuğu ise, objektifin lensine doğru meraklı bakışlarla bakıyor.
"Qing Hanedanı Şanghay'ında yaşam: William Saunders'ın fotoğrafları" adlı sergi, Londra'da bulunan Asian Art'ın bir kısmında, 4 ve 12 Kasım arasında görülebilir.
Serginin kuratörü ise Stacey Lambrow.
Fotoğraflar, Stephan Loewentheil'in galerisindeki Çin'den Tarihi Fotoğrafçılık koleksiyonundan alındı.