İngiltere peş peşe gelen istifa depremleriyle sarsıldı. İngiltere Sağlık Bakanı Sajid Javid ve Maliye Bakanı Rishi Sunak, Başbakan Boris Johnson’ın yönetimine karşı "güven kaybettiklerini" söyleyerek görevlerinden istifa etti. Javid yaptığı açıklamada, "Sağlık ve Sosyal Bakımdan Sorumlu Devlet Bakanı olarak istifamı sunmak için Başbakanla görüştüm. Bu rolde hizmet etmek çok büyük bir ayrıcalıktı, ancak artık vicdanım rahat devam edemediğim için üzgünüm" dedi.
Javid, Johnson’a yazdığı istifa mektubunda, "Biz (Muhafazakar Parti), her zaman popüler olmayabiliriz. Ancak ulusal çıkarlar için hareket etme konusunda yetkindik. Ne yazık ki, mevcut koşullarda halk, şu anda ikisinde de yetkin olmadığımız sonucuna varıyor. Geçen ay yapılan güven oylaması, çok sayıda meslektaşımızın aynı fikirde olduğunu gösterdi. Ancak şunu üzülerek belirtmek isterim ki, bu durumun sizin liderliğinizde değişmeyeceğini ve dolayısıyla benim de güvenimi kaybettiğinizi açıkça görüyorum” ifadelerini kullandı.
Javid’in istifa duyurusunun hemen ardından Sunak da istifa ettiğini açıkladı. Sunak yaptığı açıklamada, "Halk, haklı olarak hükümetin düzgün, yetkin ve ciddi bir şekilde yürütülmesini bekliyor. Bunun benim son Bakanlık görevim olabileceğinin farkındayım, ancak bu standartlar için savaşmaya değer olduğuna inanıyorum ve bu yüzden istifa ediyorum" dedi.
Sunak, Başbakan Johnson’a yazdığı istifa mektubunda, "Ülkemiz çok büyük zorluklarla karşı karşıya. Halkın bu gerçeği duymaya hazır olduğuna inanıyorum. Halkımız, bir şey gerçek olamayacak kadar iyiyse, o zaman onun doğru olmadığını biliyor. Daha iyi bir geleceğe giden bir yol varsa bunun kolay olmadığını bilmeleri gerekiyor. Gelecek hafta ekonomiyle ilgili ortak konuşmamıza hazırlanırken, yaklaşımlarımızın temelde çok farklı olduğu benim için netleşti. Hükümetten ayrıldığım için üzgünüm ama böyle devam edemeyeceğimiz sonucuna vardım" ifadelerini kullandı.
Johnson istifalara mektupla yanıt verdi. Johnson, Maliye Bakanı Sunak'ın istifasını, "beraber çalışmayı özleyeceğim" şeklinde yanıtlayarak, "Hükümetten istifa etmenize üzüldüm. Tarihimizin ekonomimiz için en zorlu döneminde ülkemize üstün hizmetlerde bulundunuz" dedi.
Sunak'ın 2020'de pandemiyle beraber ulusal karantina döneminde ekonomiyi koruduğunu, bu sürede Furlough maaş planıyla milyonlarca işin korunmasını sağladığını ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle büyüyen küresel enflasyon baskılarına karşı ekonomiye destek sağlamaya devam ettiğini söyleyen Johnson, "Tavsiyenize ve kamu hizmetine olan derin bağlılığınıza çok değer verdim ve hükümette sizinle çalışmayı özleyeceğim" dedi.
Sağlık Bakanı Sajid Javid'in istifasına da yanıt veren Johnson, çok üzgün olduğunu belirterek, "Bu hükümete ve Birleşik Krallık halkına ayrıcalıkla hizmetine ettiniz. Covid-19 pandemisinde Sağlık ve Sosyal Bakım Bakanlığı'nı yönettiniz. Çok özleneceksiniz" ifadelerini kullandı.
Javid'in istifasından sonra, Kabine Ofisi Bakanı Steve Barclay, yeni Sağlık Bakanı olarak atandı. Barclay, daha önce 13 Şubat 2020- 15 Eylül 2021 tarihleri arasında Hazine Baş Sekreteri, 16 Kasım 2018 - 31 Ocak 2020 tarihleri arasında Avrupa Birliği'nden Çıkıştan Sorumlu Devlet Bakanı olarak görev yapmıştı. Sunak'ın istifasından sonra ise Eğitim Bakanı Nadhim Zahawi, Maliye Bakanı olarak atandı. Zahawi, 2020 ve 2021 yıllarında korona virüs pandemisi sorasında hükümette Covid-19 Aşı Uygulama Bakanı olarak görev yapmıştı.
İngiltere Başbakanı Johnson, 2020 ve 2021 yıllarında Covid-19 kısıtlamaları sırasında uygulanan kuralları ihlal ettiğinin ortaya çıkmasından sonra hem lideri olduğu Muhafazakar Parti tarafından hem de muhalefet liderleri ve halk tarafından eleştirilmişti. Johnson, Başbakanlık Ofisi 10 Numara'da Kovid-19 salgını sırasında karantina kurallarını ihlal eden partiler düzenlenmesi nedeniyle eleştiri ve istifa baskısı altındaydı. Bu partilerden biri nedeniyle para cezası da alan Johnson, partisinin bazı milletvekilleri ve muhalefet tarafından parlamentoya yalan söylemekle suçlanmıştı. Johnson, "Partygate Skandalı" olarak adlandırılan bir soruşturmada kendi hükümetinin yürürlüğe koyduğu kısıtlama kurallarını açıkça ihlal ettiği ortaya çıktıktan sonra lideri olduğu Muhafazakar Parti milletvekilleri tarafından haziran ayında "güven oylamasına" tabi tutulmuştu. 359 Muhafazakar Parti milletvekili arasından 148’i Johnson’a güvenmedikleri yönünde oy kullanırken, 211’i ise Johnson lehine oy kullanarak Johnson’ın Başbakanlık görevine devam etmesi gerektiğini savunmuştu.
Haziran ayında Muhafazakar Parti Genel Başkanı Oliver Dowden, parlamentoda yapılan ara seçimden sonra istifa etmişti. Muhafazakar Parti’nin Parlamentodaki 2 koltuğunu kaybetmesinin ardından istifasını duyuran Dowden, Johnson’a yazdığı mektupta, "İşlerimizi her zamanki gibi sürdüremiyoruz" demişti.
Öte yandan bazı Muhafazakar Parti milletvekilleri hakkında çıkan cinsel istismar suçlamaları eleştirilerin hedefi haline getiriyor. Muhafazakar Parti eski milletvekili İmran Ahmad Khan 2008 yılında 15 yaşındaki bir çocuğa cinsel saldırıda bulunma suçu nedeniyle istifa etmiş ve geçtiğimiz mayıs ayında cezaevine gönderilmişti.
Son zamanlarda adı cinsel istismar suçlamalarına karışan bir diğer Muhafazakar Parti milletvekili Chris Pincher ise, 2 kişiyi taciz ettiği suçlamalarının ardından 30 Haziran’da görevinden istifa etmişti.
İngiltere'de ana muhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer, İngiltere Başbakanı Boris Johnson'a tepki gösteren Javid ve Sunak'ın art arda istifasının ardından yaptığı açıklamada, iki bakanı, Johnson'ın "suç ortakları" olmakla suçladı.
Keir Starmer, "(Johnson) Kanunları çiğnediğinde, defalarca yalan söylediğinde, İngiliz halkının fedakarlıklarıyla alay ettiğinde onu desteklediler." ifadesini kullandı.
İki bakanın aylar önce istifa etmesi gerektiğini belirten Starmer, "İngiliz halkı aldanmayacak. Muhafazakar Parti bozuldu ve bir adamı değiştirmek bunu düzeltmez. Sadece gerçek bir hükümet değişikliği İngiltere'ye ihtiyaç duyduğu yeni başlangıcı sağlayabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Gelecek birkaç hafta içinde bir seçim çağrısı yapılırsa, bunu destekleyip desteklemeyeceği sorulduğunda Starmer, "Evet. İngiltere için yeni bir başlangıca ihtiyacımız var. Bir hükümet değişikliğine ihtiyacımız var." yanıtını verdi.
İki bakanın istifa kararı, Johnson'ın, Muhafazakar Parti milletvekili ve partinin grup yöneticisi Chris Pincher'a yönelik taciz suçlamalarından haberdar olmasına rağmen, Pincher'a verdiği görevden dolayı "son derece pişman" olduğunu açıklamasının ardından gelmişti.
Başbakanlık Ofisi 10 Numara'dan daha önce yapılan açıklamada, Johnson'ın Pincher'la ilgili taciz iddialarından haberdar olmadığı belirtilmişti. Ancak, daha sonra Johnson'ın, 2019'da dışişleri bakanı olarak görev yaptığı dönemde Pincher'la ilgili şikayetler hakkında bilgilendirildiği ortaya çıkmıştı.
Bakanların istifalarından hemen önce Johnson, Pincher'a verdiği görev nedeniyle özür dilemiş, büyük pişmanlık duyduğunu dile getirmişti. (İHA/AA)