İngiltere'de son dönemin sonucu en çok merakla beklenen genel seçimine bir gün kaldı. Liderler yarın yapılacak erken seçimle ilgili kampanya faaliyetlerini bugün noktalayacak. Gerek İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma (Brexit) sürecine yönelik tartışmalar, gerekse de iktidardaki Muhafazakar Parti'yle ana muhalafetteki İşçi Partisi'nin birbirine taban tabana zıt olan ülke vizyonları, seçimi özellikle de gelecek nesiller açısından daha da hayati hale getiriyor.
YouGov şirketi tarafından yapılan son kamuoyu araştırması, Muhafazakar Parti'yle İşçi Partisi arasındaki farkın kapandığını gösterdi. Yine de araştırmaya göre Başbakan Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti 650 üyeli Avam Kamarası'nda yüzde 43 oyla 339 sandalye kazanacak ve 28 sandalyelik bir çoğunluğa sahip olacak.
Dar bölge seçim sistemi nedeniyle Jeremy Corbyn liderliğindeki İşçi Partisi için yüzde 34 oy ve 231 sandalye, Liberal Demokrat Parti için yüzde 12 oy ve 15 sandalye, İskoçya Ulusal Partisi (SNP) için yüzde 3 oy ve 41 sandalye, Yeşil Parti için yüzde 3 oy ve 1 sandalye, Galler partisi Plaid Cymru için ise yüzde 1 oy ve 4 sandalye öngörülüyor.
YouGov, araştırma kapsamında 4-10 Aralık tarihleri arasında 105 binden fazla kişiyle görüşüldüğünü açıkladı. Şirketin 6 Aralık tarihli bir önceki kamuoyu araştırması ise 1680 kişiyle görüşülerek yapılmıştı ve Muhafazakar Parti'nin seçimi çok daha açık farkla (359 sandalye) kazanacağını öngörüyordu.
Araştırma şirketinin yetkilileri, hata payı da göz önünde bulundurulduğunda, Muhafazakar Parti'nin 2 yıl önce olduğu gibi Parlamento'da çoğunluğu elde edememesinin mümkün olduğunu söylüyor.
Johnson ve Corbyn'e yönelik eleştiriler neler?
Seçim kampanyası boyunca Boris Johnson düzenli olarak yalan beyanda bulunmak ve seçmenleri yanıltmakla suçlandı. Örneğin Johnson Ulusal Sağlık Sistemi'nde (NHS) görevli hemşirelerin sayısını 50 bin artırmayı vadetti ancak zaman içinde bu hemşirelerden sadece 31 binin görevlendirilecek yeni hemşireler olacağı, 19 bininin zaten halen NHS'te görev yaptığı ortaya çıktı.
Polis sayısını 20 bin artırmayı vadederken, 2010'dan bu yana bu sayıyı 20 binden fazla azaltan da yine Muhafazakar Parti.
İşçi Partisi'ne yönelik eleştirilerin başında ise kamu harcamalarını 2024'e kadar yılda 83 milyar sterlin (yaklaşık 634 milyar lira) artırmayı vadetmesi ve yılda 55 milyar sterlin borçlanacağını (yaklaşık 420 milyar lira) açıklaması geliyor.
Muhafazakar Parti, İşçi Partisi'nin seçim vaatlerini uygulamasının; ülkeden sermaye çıkışına, İngiliz Sterlini'nin değer kaybetmesine ve İngiltere'nin resesyona girmesine neden olacağını iddia ediyor.
İşçi Partisi ise esas İngiltere'nin AB'den anlaşma olmadan ayrılması ya da Brexit sonrası AB'yle serbest ticaret anlaşması yapılamaması halinde, İngiltere'nin çok ciddi ekonomik risklerle karşı karşıya kalacağı uyarısı yapıyor.
İngiltere'de siyasi partilerin bu kritik seçimde seçmenlere vaatlerini derledik:
Muhafazakar Parti
- İngiltere'nin 31 Ocak'ta AB'den ayrılması
- Göçün kontrolü için Avustralya'da uygulanan puana dayalı sisteme geçilmesi
- Önümüzdeki 3 yılda İngiltere ve Galler'de 20 bin polisin daha görevlendirilmesi
- Ulusal Sağlık Sistemi'nde (NHS) görevli hemşirelerin sayısının 50 bin artırılması
- Gelir vergisi, katma değer vergisi ve sigorta primlerinde artış yapılmaması
İşçi Partisi
- 3 ay içinde AB'yle (İngiltere'nin AB Ortak Pazarı ve Gümrük Birliği'nde kalmasına dayalı) yeni bir Brexit anlaşmasının müzakere edilmesi ve bu anlaşma için 6 ay içinde ikinci Brexit referandumunun yapılması. Yeni anlaşmanın referandumda reddi halinde İngiltere'nin AB'de kalması.
- Daha zengin kesimden ve şirketlerden daha fazla vergi alınmasıyla kamu harcamalarına daha fazla pay ayrılması ve bütçeden sağlığa ayrılan payın her yıl yüzde 4,3 artırılması
- Ülkenin en büyük altı enerji şirketi de dahil kilit önemde bazı sanayi kuruluşlarıyla Ulusal Posta İdaresi'nin kamulaştırılması
- Tüm çalışanlar için saatlik asgari ücretin 10 sterline (yaklaşık 76 lira) çıkarılması
- Emeklilik yaşının 66'da dondurulması
Liberal Demokrat Parti
- Brexit'in durdurulması ve bu sayede elde edilecek gelirin 5 yıl boyunca kamu harcamalarının artırılması için kullanılması
- İklim değişikliğiyle mücadele amacıyla 2030'a kadar yenilenebilir enerjinin ülkede tüm sektörlerdeki payının yüzde 80'e çıkarılması ve konutlarda enerji verimliğinin artırılması
- Gelir vergisinde yapılacak çok ufak bir artışla sağlık ve soyal yardım harcamalarının artırılması
- Okullar için yılda 10 milyar 600 milyon sterlin (yaklaşık 82 milyar lira) daha harcama yapılması ve 20 bin yeni öğretmen atanması
- Esrar kullanımının ve satışının, devletin alacağı düzenleyici tedbirlerle yasallaştırılması
İskoçya Ulusal Partisi
- 2020'de İskoçya'da yeni bir bağımsızlık referandumu yapılması
- İskoçya'nın AB'de kalması, birliğin ortak pazarıyla gümrük birliğinden faydalanması ve bağımsızlık referandumunda halka gerekirse AB'de kalmayı isteyip istemediklerinin de sorulması
- İskoçya Parlamentosu'nun yetkilerinin artırılması
- Ekonomide kemer sıkma önlemlerine tamamen son verilmesi
- Ulusal Sağlık Sistemi'ni Koruma Yasası çıkarılması ve İngiltere'de herhangi bir hükümetin yapacağı pazarlıklarda NHS'in de masada olmasının önlemesi
Brexit Partisi
- İngiltere'nin AB'den kesinlikle tamamen ayrılması ve birlikle bir serbest ticaret anlaşmasını müzakere etmesi
- Veraset ve intikal vergisinin kaldırılması
- BBC'nin finanse edildiği bandrol ücretinin kademeli olarak kaldırılması (Başbakan Boris Johnson da hafta başında bunun mümkün olup olmadığını inceleyeceğini söyledi)
- Lordlar Kamarası'nın lağvedilmesi
- Dar bölge yerine nispi temsil seçim sisteminin getirilmesi
Yeşil Parti
- İngiltere'nin 2030 yılına kadar net karbon salımını sıfırlaması için yılda 100 milyar sterlin (yaklaşık 763 milyar lira) yatırım yapılması
- "Yeni bir yeşil düzen" anlayışıyla ülke ekonomisinde yapısal bir dönüşüm yapılması
- NHS bütçesinin yine 2030 yılına kadar yılda en az 6 milyar sterlin (yaklaşık 46 milyar lira) artırılması
- Brexit'e karşı çıkılması, bu konuda ikinci bir referandum yapılması ve oy pusulasındaki seçeneklerden birinin AB'de kalmak olması
- Üniversite harçlarının kaldırılması (İşçi Partisi'nin de benzer bir vaadi var) ve öğrencilerin mevcut borçlarının silinmesi
Plaid Cymru
- İkinci Brexit referandumuna destek verilmesi
- "Yeşil istihdam devrimi" kapsamında Galler'e 20 milyar sterlin (yaklaşık 152 milyar lira) yatırım yapılmasının teşvik edilmesi
- Düşük gelirli ailelerin çocuklarına haftada ekstra 35 sterlin (yaklaşık 267 lira) ödenmesi
- Galler'deki ana demiryolu hatlarının 2030 yılına kadar elektrikli trenlerle canlandırılması
- Galler'de her yıl okullar ve kolejler için yılda ekstra 300 milyon sterlin (yaklaşık 2 milyar 300 milyon lira) harcanması
İngiltere'de oy verme işlemi yarın sabah yerel saatle 07.00'de (TSİ 10.00) başlayacak ve 22.00'ye (TSİ 01.00) kadar sürecek. Oy verme işleminin son bulmasıyla, BBC dahil tüm televizyonların ortaklaşa yaptığı sandık çıkış anketinin sonuçları açıklanacak.
BBC Türkçe de sandık çıkış anketinin açıklanmasıyla birlikte sonuçları sabaha kadar canlı anlatım sayfasından ve sosyal medya hesaplarından duyuracak.