İsefam Müdürü Doç. Dr. Kaya:

Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi (İSEFAM) Müdürü Doç. Dr. Süleyman Kaya, kripto paralara yönelik olarak bilgi eksikliğinden kaynaklı olumsuz fetvalar verildiğini söyledi.İSEFAM Müdürü Doç. Dr. Süleyman Kaya, Bitcoin gibi sanal para birimleri hakkında fıkhi değerlendirmede bulundu. “Kripto Para Birimleri ve Fıkhi Açıdan Değerlendirilmesi” başlıklı açıklamasında kullanımı giderek yaygınlaşan sanal para birimlerinin ‘para’, ‘finansal varlık’, ‘emtia’ gibi birçok tanımının bulunduğuna işaret eden Doç. Dr. Süleyman Kaya, ancak bu sanal para birimlerinin fiziksel bir gerçekliğe sahip olmadığını söyledi. Sanal paralara olan güvenin ise sistemi kullananların çoğunluğunun yanlış yapmayacağına olan inanç ile sağlandığını belirten Doç. Dr. Kaya, “Kripto paraların değerlerindeki aşırı oynaklık sebebiyle mübadele aracı ve ortak değer ölçüsü olma işlevlerini yerine getiremedikleri, dolayısıyla mevcut halleriyle para olarak kabul edilemeyecekleri söyleniyor. Ancak kripto paraların gelecekte genel kabul gören, daha istikrarlı bir para birimi olma ihtimali de gündemde” dedi.“Olumlu ve olumsuz yaklaşımlar var”Sanal paralara temel olan ve ciddi avantajları olduğu söylenen “Blockchain” teknolojisinin zincir gibi birbirine eklemlenmiş bloklardan oluştuğunu belirten Kaya, şu anda tedavülde yaklaşık bin 400 adet sanal para bulunduğunu, bu paralara yönelik çok farklı değerlendirmeler yapıldığını, aşırı olumlu yaklaşımların yanı sıra aşırı olumsuz yaklaşımların da bulunduğunu anlattı. Sanal paralara yönelik olarak düşük maliyetle para transfer etme imkanı, yüksek işlem hızı ve karşılıksız para basma imkanını ortadan kaldırması gibi olumlu yanlarının olduğunun söylendiğine işaret eden Kaya, buna karşılık değerindeki aşırı dalgalanma, yasa dışı örgütler tarafından kullanılması, yasal düzenlemelerin olmaması, vergilendirme zorlukları ve elektrik israfı gibi birçok olumsuz eleştiriler yapıldığını söyledi.“İslami açıdan da belirsizlik hakim”Sanal para birimlerinin İslam hukuku açısından geçerliliğine de değinen Doç. Dr. Süleyman Kaya, bu paralar hakkında bazı devletlerin resmi fetva kurullarının fetva açıkladıklarını söyledi. Bu konuda yetkililerin de bir belirsizlik içinde olduğunu ifade eden Kaya, açıklama yaptığı tespit edilen üç resmi fetva kurulunun tamamı benzer gerekçelerle kripto para kullanımının caiz olmadığı yönünde kanaat beyan ettiğini ancak sivil olarak yapılan açıklamalarda cevazı yönünde fetva verenlerin de mevcut olduğunu ifade etti. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kripto paraların ciddi belirsizlikler taşıdığı, aldanma ve aldatma riski bulunduğu, belirli kesimlerin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine yol açtığı yönünde açıklamada bulunduğunu kaydeden Kaya, Filistin ve Mısır fetva kurumlarının da benzer fetvalarda bulunduğuna dikkat çekerek, bu fetvaların yine Diyanet’in yaptığı fetvalara benzer nitelikler taşıdığını söyledi.“Olumsuzluklarda genelleme yapılıyor”Fetvalarda özellikle iki konunun göz ardı edildiğine işaret eden Kaya, “Birincisi bin 375 kripto para içerisinden sadece Bitcoin üzerine odaklanılması. Halbuki bunların her birinin farklı hususiyetleri olabilmektedir. Özellikle yasaklık hükmü tüm kripto paraları kapsayacak şekilde zikredilmektedir. Fetvalarda özel olarak Bitcoinin caiz olmadığı dile getirilse de bu fetvalar da kamuoyunda genel anlaşılabilmektedir. Dolayısıyla bu söylenenlerin sair kripto paralarla ilgisi olmadığına vurgu yapmak daha isabetli olabilirdi. Fetvalarda göz ardı edilen ikinci husus, Bitcoinin kullanımıyla ilgili her şeyin yeknesak kabul edilmesi. Yani alıp satmak ile ödeme yapmak, para transferi yapmakla madencilik yapmak gibi farklılıkların hepsi aynı kabul ediliyor. Halbuki bunlar arasında mahiyet itibariyle de şekil itibariyle de meşruiyeti etkileyebilecek önemli farklar vardır. Kumara benzemesi ise çok zorlama bir yorum olarak değerlendirilebilir. Aldatma ve aldanmaya gelince, burada ne tür bir aldatmadan bahsedildiğini, kimin kimi aldattığını anlamak güçtür. Zira her şeyin açık ve şeffaf olduğu ve herkes tarafından denetlenebildiği bir sistemle karşı karşıyayız” dedi.