Çeşitli çalışmalara göre insanların yüzde 18 ila 33’ ünde görülen bu tablonun tıp literatüründeki ismi ACHOO Sendromu’ dur. Bu kişiler özellikle karanlık bir yerden aniden parlak ışık veya güneş ışınları olan bir ortama geçtiklerinde birçok kereler hapşırırlar. Bu sayı bazen 30-40’ı bulabilir.
Işık alerjisi otozomal dominan olarak geçen genetik bir hastalıktır. Anne veya babadan birinde ışık alerjisi varsa bunun çocuklarında da görülme ihtimali yüzde 50’ dir. Çok selim gidişli bir hastalık olduğu için sendromdan sorumlu olan genin hangi kromozomda yerleşmiş olduğu araştırılmamıştır.
Bazı çalışmalarda erkeklerde ve burun kemiklerinde eğrilik olanlarda daha çok rastlandığı bildirilmiştir ama bunun tersini iddia edenler de vardır.
Işık alerjisinin en çok 430 nanometre dalga boyundaki ışıkta ortaya çıktığı bildirilmiştir; bu bulutsuz bir gökyüzündeki ışınların dalga boyuna uyar.
Işık alerjisinden ilk defa 1635’ de yayınlanan Sylva Sylvarum isimli kitabında “ışığın etkisiyle beyinden kaynaklanan sıvı gözlere ve oradan da buruna akar” diyen Francis Bacon’un bahsettiği kabul edilir.
Hapşırmak zararlı mıdır?
Birkaç kere hapşırmak birçok kimse için zararlı bir şey değildir ve ışık alerjisi olanlar da genellikle 2-3 kere hapşırırlar ancak bazı durumlarda hapşırma ciddi risk yaratabilir.
BİR: Bazılarında hapşırma sayısının 30’ u, 40’ ı bulması o kişileri rahatsız eder, gerilim yaratabilir.
İKİ: Hapşırma sırasında gözlerin kapanması araç veya makine kullananların özellikle de pilotların araçlarının kontrolü kaybetmelerine ve kazalara yol açabilir.
ÜÇ: Göz içine veya çevresine yapılan cerrahi girişimler göze lokal anestetik enjeksiyonunu gerektirir. Bu girişimler sırasında hasta göze yapılacak enjeksiyondan önce propofol ile sakinleştirilmiş olabilir. İğne göze girdiği anda ise hasta hapşırmaya başlayabilir ve anestezist de göze zarar vermemek için anestetik maddeyi zerk etmeden geri çekmek zorunda kalır.
DÖRT: Işık alerji ile bağlantılı olabilecek bir başka tablo da bazı kişilerin çok fazla yemek yiyerek mideyi iyice doldurmaları ile ortaya çıkan hapşırma nöbetleridir.
Işık neden hapşırtıyor?
Işığın hangi mekanizmalarla hapşırmaya yol açtığı tam olarak bilinmemektedir.
ACHOO sendromu, bazı araştırıcılara göre, ev tozu veya polen alerjisi gibi ışığa aşırı duyarlılıktan kaynaklanmaktadır. Alerjen maddenin burun zarıyla temasında olduğu gibi ışık da hassas burun zarında alerjik mekanizmaları harekete geçirmektedir.
Bazı uzmanlar ise hapşırma sırasında gözlerin otomatik olarak kapanmasının gözleri ışığa karşı koruyan bir mekanizma olduğu kanaatindedirler.
Işık alerjisini, gözlerden çıkan duysal uyarıların beyin korteksindeki sinir hücrelerine taşınması sırasında hapşırma ile ilgili komşu nöronların uyarılması ile de izah eden bilim adamları da vardır.
Teşhis etmek çok kolay
Işık alerjisi için özel bir muayene veya laboratuar bulgusu yoktur. Hastanın her parlak ışıkla karşılaştığında hapşırması ve ailesinde başka fertlerde de aynı durumun olması teşhis için yeterlidir.
Özel bir tedavisi yok
Işık alerjisi için özel bir tedavi yöntemi yoktur. Ciddi şekilde etkilenenlerde güneş gözlüğü işe yarayabilir. Antihistaminik ilaçların herkeste etkili olmayabileceği; uyku ve rehavet verici, dikkati azaltıcı, ağız kuruluğu gibi yan etkileri özellikle araç ve makine kullananlarda mutlaka hesaba katılmalıdır.