Üsküdar’da bulunan 1650-51 yıllarında yapılan Şeyh Devati Efendi Camii’nin duvarı delinerek klima asıldı. Üsküdar sahilinde bulunan ve simge camilerinden biri olan Mirimah Sultan Camii. Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan için Mimar Sinan’a yaptırdığı bu camiye de klima konuldu. Yapımı 1548 yılında tamamlanan camiinin arka tarafında bulunan duvarlarında 5 ayrı klima motoru var. Kanuni Sultan Süleyman'ın babası Yavuz Sultan Selim’in için 1521 yılında yaptırdığı Fatih’teki Yavuz Sultan Selim Camii içindeki Yavuz Sultan Selim Türbesi’nde de klima bulunuyor.
Fatih’te Hiram Ahmet Paşa Camii’nin durumu ise diğerlerinde daha kötü halde. Bizans İmparatorluğu döneminde 7. yüzyılda kilise olarak inşa edilen yapı, 1586 yılında Hiram Ahmet Paşa tarafından camiye çevrildi. Küçük olan yapıda 2 farklı noktada 3 ayrı klima bulunuyor. Bunun yanı sıra caminin duvarına monte edilen doğalgaz saati ve bitişiğinde bulunan tavuk kümesinin oluşturduğu tablo içler acısı durumda.
Camilerdeki bu durumu değerlendiren tarihçi yazar Mehmet Dilbaz, şunları söyledi:
“Son zamanlarda tarihi camilere, klima takma sevdası türedi. Bu tarihi yapılar zaten taş yapı, yığma taş sistemi olduğu için kışın sıcak, yazın serin oluyorlar zaten. Ekstra bir ısıtma ya da soğutma tertibatına normalde ihtiyaç yok. Bu bir salgın halinde İstanbul başta olmak üzere Edirne ve Bursa’daki pek çok tarihi esere sirayet etti. Bunlar tarihi eserin duvarlarına takılırken hem duvarlarına zarar veriyor, hem de klimanın boruları bu tarihi yapıların içine girerken orijinal 400-500 yıllık hatta Hiram Ahmet Paşa Camii’nde olduğu gibi 1300-1400 yıllık tarihi bir yapının duvarları deliniyor ve içine klima takılıyor. Bu ciddi bir sıkıntı, ehlikeyiflik meselesi haline geldi. Böyle bir şeye ihtiyacımız yok. Tarihi eserlere bu bağlamda zarar vermememiz gerekiyor.”
Mehmet Dilbaz, “Yavuz Sultan Selim Han’ın türbesi İstanbul’un en önemli tarihi eserlerinden birisi. Çünkü Yavuz Sultan Selim bizim için çok önemli bir tarihi karakter. Fakat kendisinin de türbesine klima takılması yaklaşık 4-5 yıldır süren bir süreç. Bununla ilgili bazı yazışmala rda yaptık ama klima bir türlü sökülmedi. Bu tarihi eserlerin teknik olarak klimaya ihtiyacı yok. Klima tamamen ehlikeyfi bir şey. Herhangi bir zorunluluk kaynaklı bir şey olsa, o da bu tipten tarihi eserlerde korunacak varsa, içerisine özel iklimlendirme sistemleri kuruluyor. Avrupa’da bu böyle yapılıyor. Avrupa’da bu bağlamda hiçbir 400 yıllık, bin yıllık bir kilisede kesinlikle böyle bir klima görme şansınız yok. Ama bizde bir moda haline geldi. Ve neredeyse cami cemaati arasında para toplayarak kendi kafasına göre herhangi bir kurumdan izin almadan bu tarihi yapılara klima takıyor. Buna bir ‘dur’ denilmesi gerekiyor” diye konuştu.
Dilbaz, şöyle devam etti:
“Yavuz Sultan Selim Türbesi 1521 yılında Kanuni Sultan Süleyman yani oğlu tarafından yapıldı. Yavuz Sultan Selim’in kendi adına yapılan caminin tam avlusunda. Yavuz, bizim için o kadar önemli bir karakter ki; hem Osmanlı İmparatorluğu topraklarını 3 katına çıkarmasından ziyade muhteşem yüzyılın mimarı olan Kanuni Sultan Süleyman’ın babası. En azından Yavuz Sultan Selim gibi büyük bir imparator, büyük bir sultan bir saygıyı hak ediyor. Onun türbesine klima son derece gereksiz. Üsküdar’ın simgesi Mihrimah Sultan Cami’nde de ayrı 3 farklı blok halinde klima üniteleriyle beraber içeriye bir soğutma sistemi kurulmuş. Bunun ne kadar ihtiyaç olduğu tartışılır, tekrar söylüyorum taş yapılar zaten güneşi kesiyorlar ve soğutma ile ilgili bir sıkıntısı yok. Bunlar aslında sökülmeli ve tarihi eserlerin duvarları eski haline geri döndürülmeli” şeklinde konuştu.
(DHA)