İstanbul’un kalabalık noktaları ve lüks semtleri bir süredir vale işgali altında. Yol kenarlarına koydukları trafik konileriyle cadde ve sokakları parselleyen valeler, özellikle eğlence mekanları ve restoranların olduğu bölgelerde kaldırımları bile otoparka çeviriyor. Kaldırımdan geçemeyen yayalar ise canlarını tehlikeye atarak yollarda yürümek zorunda kalıyor. Kaldırımlara ve yola çift sıra halinde araçları park eden valeler otobüs duraklarını ve 1. derecede acil ulaşım yolların dahi otoparka çevirecek kadar rahat.
"OTOPARK ZORUNLU"
Milliyet gazetesinden Gökhan Kam'ın haberine göre, denetimsizlik nedeniyle yol ve kaldırımların işgal altında olduğunu belirten Tüm Vale Şirketleri ve Çalışanları Derneği Başkanı Mustafa Nohut, uygulamanın yasadışı olduğunu söyledi. Valelik kurumunun İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin yayınladığı ‘Vale Yönergesi’ne göre düzenlendiğine dikkati çeken Nohut, bu yönerge uyarınca valenin çalıştığı kurumun en uzak 1 kilometre mesafesinde otopark alanının olması gerektiğine vurgu yaparak araçlarını valeye vermek zorunda kalan vatandaşlara şu uyarılarda bulundu:
"ONLAR DEĞNEKÇİ"
“Müşteriden alınan aracı kaldırıma veya yol kenarına park etmek vale hizmeti değil. Müşteriden alınan aracı kaldırıma veya yol kenarına park edenler değnekçi diye tabir ettiğimiz kişilerdir. Vale Yönergesi açıkça; ‘Otopark alanı yoksa kurum vale çalıştıramaz’ diyor. Vergi levhanız, yazar kasanız ve sigortalı çalışanınız yoksa yapılan faaliyet değnekçiliktir. Bunların denetlenmesi gerekiyor. Valelik, Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı tarafından şubat ayında çıkan yönergeyle meslek olarak kabul edildi. Bu sektörde 300 bin kişi çalışıyor ama kalifiye personel bulamıyoruz. Vale işletmecilerini ve çalışanlarını bir dernek altında toplayarak diksiyon, öfke kontrolü, sürüş teknikleri gibi periyodik eğitimler veriyoruz.”
"ARAÇLARI HACZEDENLER VAR"
Aracın valeye teslimi de araç sahibi ve şoförü açısından bazı riskler barındırıyor. Valelerin karıştığı bazı olaylar nedeniyle araçları haczedilen vatandaşlar olduğunu belirten Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu şunları söyledi:
“Vale ehliyetsiz olur ve araca da herhangi bir hasar verirse, kasko şirketleri aracın anahtarını kendisi verdiği gerekçesiyle hasarı karşılamıyorlar. Ayrıca aracı perte çıkartan, yaralanma hatta ölüme varan kazalara karışan valelerin yüzünden manevi tazminat davalarıyla karşı karşıya kalan, araçlarına haciz uygulanan tüketiciler de var. Valelik sistemi yaka kartıyla desteklenmek zorunda. Vatandaşlar aracını teslim ederken kime teslim etmesi gerektiğini bilmeli.”
KAZA, DARP, CİNAYET
‘Vale’ olarak adlandırılan kişiler yakın dönemde birçok olayla anıldı. Bodrum’da bir plajda geçtiğimiz yıl Nazire C., valelerin saldırısına uğrarken, ocak ayında da Kadıköy’de bir vale, “Aracı geç getirdin” tartışması yaşadığı 2 müşteriyi silahla öldürmüştü. İzmir Buca’da bir restoranın vale ve garsonları, müşteri arabalarına ceza kestiği gerekçesiyle polis memurunu darp etmiş, Sarıyer’de valelerin uygunsuz parkı ve kaldırım işgali bir kazaya yol açmış, yolda yürümek zorunda kalan vatandaş yaralanmıştı.
İSPARK: DENETİM YETKİSİ EMNİYET’TE
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise kaldırımlara ve çift sıra yapılan parkların denetim yetkisinin İl Trafik Şube Müdürlüğü’nde olduğunu belirterek şu açıklamayı yaptı: “Valelerle ilgili sorunların çözümüne ilişkin 2016 yılında Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) tarafından “Vale Yönergesi” kabul edilerek yürürlüğe girdi. Yönerge doğrultusunda İSPARK’ın hizmet verdiği alanlarda talep doğrultusunda, Vale Hizmeti verilmek üzere eğitimlere başlandı. Eğitim alan valeler görevlerine başladıktan sonra yönerge çerçevesinde denetimlere başlanılacak.”