ANKARA (İHA) - Ankara Ticaret Odası (ATO) tarafından hazırlanan "İstihdam Liginde 3 Büyükler Raporu"na göre, istihdam sağlamada, Ankara, İstanbul ve İzmir ilk 3 sırada yer alıyor. Türkiye genelinde tüm çalışabilir nüfusun yüzde 28'i, çalışanların ise yüzde 26'sı 3 büyük kentte yaşıyor. Tarım hariç tutulduğunda ise bu illerin çalışanlarının nüfusu yüzde 37'e yükseliyor.
TÜİK verileri kullanılarak hazırlanan rapora göre, Türkiye genelinde yüzde 53'e yükselen kayıtdışı çalışmada 3 büyük il, ortalamaların altında kalıyor. 3 ilde kayıtdışı çalışanlar Türkiye genelinde kayıtdışı çalışanların yüzde 16'sını oluşturuyor. 3 ilin kayıtdışılık maliyeti de 2004 yılı verilerine göre yıllık 4.3 katrilyon lirayı buluyor. Çalışabilir nüfusun yüzde 16'sının yaşadığı İstanbul'da istihdama katılma oranı yüzde 41.1. Aynı oran İzmir'de yüzde 41.8, Ankara'da yüzde 38.8. İstanbul Türkiye istihdamının yüzde 15'ini, Ankara yüzde 6'sını, İzmir yüzde 5'ini oluşturuyor. Buna göre 3 büyük kent Türkiye istihdamının yüzde 26'sını sağlıyor. İstanbul'da çalışanların üçte birinden fazlası ekmeğini sanayi sektöründen çıkarıyor. İstanbul'da sanayi sektöründe çalışanlar Türkiye genelinde sanayide çalışanların yüzde 32'sini teşkil ediyor. İmalat sanayi İzmir'de de 1. sırada yer alıyor. İzmir istihdamının yüzde 20'sini bu sektörde çalışanlar oluştururken, Türkiye genelinde sanayi sektöründe çalışanların yüzde 8'i İzmir'de bulunuyor. İstihdam sağlamada İzmir ve İstanbul'da 1. sektör olan imalat sanayi Ankara'da 3. sektör durumunda. İmalat sanayi Ankara istihdamına yüzde 15 katkı sağlıyor. İstanbul'da istihdam deposu olan 2. sektör ticaret sektörü. Bu sektörün istihdam ağırlığı yüzde 26. Türkiye genelinde ticaret sektöründe çalışanların yüzde 20'si de İstanbul'da dirsek çürütüyor. 3 büyük ilden tarım sektörünün istihdam içinde en çok pay aldığı il İzmir. Tarım sektöründe çalışanlar İzmir istihdamının yüzde 20'sini oluşturuyor. Beklentilerin aksine 3 büyük şehirde kayıtdışılık oranları Türkiye ortalamasının altında seyrediyor. Türkiye'de her 100 çalışandan 53'ü kayıtdışı çalışırken, bu oran İstanbul'da yüzde 32, Ankara'da yüzde 29, İzmir'de yüzde 42. 3 ilde kayıtdışı çalışanlar, Türkiye genelinde kayıtdışı çalışanların yüzde 16'sını oluşturuyor. Tarım sektörü hariç tutulduğunda Türkiye'de kayıtdışılık oranı yüzde 34'e geriliyor. Tarım hariç İstanbul'da her 100 kişinin 32'si, Ankara'da 25'i, İzmir de 31'i kayıtdışı istihdam ediliyor. İşletmelerin çalışan sayısı arttıkça kayıt dışılık azalıyor. Türkiye genelinde kayıt dışı olarak çalışanlar toplam çalışanların yüzde 53 iken, kayıtdışı çalışan her 100 kişiden 75'i mikro işletmelerde, yüzde 2'si ise 50 kişiden fazla çalışanı olan işletmelerde çalışıyor. İstanbul'un istihdam yapısı içinde en önemli paya sahip işletmeler büyük ölçekli işletmeler. 50 den fazla kişinin çalıştığı büyük ölçekli işletmelerin yüzde 27'si İstanbul'da bulunuyor. Ankara'da mikro işletmelerde çalışanlar tüm Ankara istihdamının yüzde 36'sını oluştururken, bu işletmelerde çalışan her 100 kişiden 57'si kayıtdışı çalışıyor. İzmir'de her 100 çalışandan 48'i mikro işletmelerde, 23'ü de büyük işletmelerde çalışıyor. 3 büyük kentte mikro işletmelerde çalışanların yüzde 58'i, büyük işletmelerde çalışanların ise yüzde 8'i kayıtdışı çalışıyor. Türkiye'de bu oranlar sırasıyla yüzde 73 ve yüzde 7. 2004 yılı sonuçlarına göre, kayıtdışı çalışmanın Türkiye'ye faturası ağır. Kayıtdışılık nedeniyle 9.6 katrilyon lira SSK kaybı, 9.2 katrilyon lira Bağ-Kur kaybı olmak üzere, 2004 yılında devlete 18.8 katrilyon liralık kayba mal oldu.
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, köyden kente göç olgusuna rağmen 3 büyük kentin istihdam sağlamada önemli başarılara imza attığını belirtti. Aygün "Eğer girdi maliyetleri düşürülür ve istihdam üzerindeki vergiler aşağı çekilirse, iddia ediyorum ki her 3 ilin kayıtdışı oranı da yarı yarıya düşer" dedi.