İnfertilite ve üreme sağlığı ile ilgili problemler iş yerindeki koşullara bağlı gelişen ve her iki cinste de en sık görülen 10 problemden biridir. Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan çalışmaya göre ABD'de 14 milyondan fazla kişi her gün üreme sağlığını olumsuz etkileyen maddelere maruz kalmaktadır. Endüstride kullanılan 60.000'den fazla kimyasal maddeden birçoğunun üreme sağlığı üzerindeki etkileri kesin olarak bilinmemekle birlikte üreme çağındaki kişilerin bu kimyasallara maruz kalmaktan kaçınmaları gerekir. Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Yardımcı Üreme Teknikleri Merkezi Klinik Direktörü Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Seval Taşdemir, Mynet okurları için yazdı.
Kimler Risk Altındadır?
- Radyasyona maruz kalanlar.
- Oksijenlenmesi ve havalanması iyi olmayan kirli ortamlarda, havalandırma ve ısıtma sistemi kirli ve kimyasalların karıştığı ortamlarda uzun süre kalanlar.
- Toksik kimyasallarla direkt temasta olanlar.
- Yüksek ısıya maruz kalanlar (fırın, restoranların mutfakları, bazı fabrikalarda çalışanlar).
Maruz kalınan maddenin cinsi, maruz kalma süresi ve şekli bu faktörlerin üreme sağlığına olan etkilerini belirler;
Kadınlarda;
- Fertilizasyon (döllenme) problemleri
- İmplantasyon (döllenen embryonun rahme tutunması) problemleri
- Ovulasyon (yumurtlama) bozuklukları
- Menstrual düzensizlikler (adet düzensizlikleri)
- Düşük
- Doğumsal anomaliler
- Cinsel isteksizlik
Erkeklerde;
- Sperm sayısında azalma
- Anormal yapıdaki spermlerin artması
- Sperm hareketliliğinin azalması
- Spermlerin yumurtayı dölleme yeteneğinin azalması
- Testislerde hasar
- Cinsel isteksizlik
- İmpotans (iktidarsızlık)
- Eşin düşük yapma ihtimalinin artması
- Doğumsal anomaliler
İş yerinde karşılaşabileceğiniz ve üreme sağlığınızı olumsuz etkileyebilecek maddelerden korunmanın en önemli basamağı sizin ve eşinizin hangi maddelere maruz kaldığınızı belirlemenizdir.
Komputerlerin Üreme Sağlığı'na etkisi
- Düşük riskini arttırdığı,
- Doğumsal anomali riskini arttırdığı,
Erkek ve kadınlarda fertiliteyi (üreme yeteneği) azalttığı yapılan çalışmalarda doğrulanmıştır.
1990'lı ABD'de yapılan çalışmalarda video display terminalleri (monitörler) ile haftada 20 saatten fazla çalışan kadınlarda düşük riskinin iki kat, anomalili bebek doğurma ihtimalinin %40 arttığı gösterilmiştir.
Üreme sağlığına ve gelişmekte olan bebeğe zarar veren kompüterlerin video display terminalleri yani monitörleridir. Bunlar radyasyon yayarlar.
Kadınlarda; Menstrual düzensizlik, ağrı, stres ve hormonal bozukluklara ve kısırlığa neden olabilir.
Erkeklerde; Erkek üreme organları radyasyona karşı kadınlardan daha hassastır. Sperm sayısında azalma, testislerde harabiyet, hormonal bozukluklar, spermlerde düşük ve anomalili bebek doğumuna yol açan kromozomal bozukluklara neden olabilir.
Video display terminallerinin zararlı etkilerinden korunabilmek için;
- Laptop bilgisayarlar daha düşük radyasyon yaydıkları için daha güvenlidir.
- Bilgisayar üreten firmalar radyasyon yaymayan kablolar ve koruyucu malzemeler üretmek için çalışmalar yapmaktadır.
- Bilgisayarla çalıştığınız süre dışında diğer işlerinizi yaparken bilgisayarlardan uzak durun veya bilgisayarınızı kapatın.
- Bilgisayarların arka yüzlerinden uzak durmaya çalışın.
- Bilgisayarlarınızı düzenli olarak radyasyon kaçağı açısından kontrol ettirin.
- Çelik yelekler bilgisayar monitörlerinden yayılan radyasyondan korumazlar.
Radyasyonu azaltılmış olarak satılan birçok ürün sadece bir tip radyasyonu engeller diğerlerini azaltmaz. İş yerinizde
bulunabilecek toksik maddeler:
Sanat ve seramik atölyeleri ve fotoğraf tabevlerinde çalışanlar;
- Manganez dioksit;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik ve infertilite
Kadınlarda; Bilinen bir yan etkisi yok.
- Glikol eterler;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite
Kadınlarda; Doğumsal anomali artışına sebep oluyor.
- Kurşun;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite, eşlerde düşük
Kadınlarda; Adet düzensizlikleri, düşük riskinde artış, ölü doğum riskinde artış ve infertilite görülebiliyor.
Kozmetik üretiminde çalışanlar;
- Civa;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite, eşlerde düşük
Kadınlarda; Adet düzensizlikleri, düşük riskinde artış, ölü doğum riskinrde artış ve infertilite görülebiliyor.
- Nitrozamin;
Erkeklerde; Kromozomal bozukluklar
Kadınlarda; Kromozomal bozukluklara sebep olabiliyor.
- Östrojen;
Erkeklerde; İnfertilite
Kadınlarda; Hormonal bozukluk yapabiliyor.
Diş tedavi merkezlerinde çalışanlar (Diş hekimi, teknisyen ve hemşireler);
- Anestezi için kullanılan gazlar;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite, kromozomal bozukluklar
Kadınlarda; İnfertiliteye sebep oluyor.
- Civa;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite, eşlerde düşük
Kadınlarda; Adet düzensizlikleri, infertilite, düşük ve ölü doğum risklerinde artış, doğumsal anomali görülebiliyor.
Tarım ve çiftçilik;
- Böcek ilaçları;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma, infertilite
Kadınlarda; Adet düzensizlikleri ve infertilite sorunuyla karşılaşılabiliyor.
Ayrıca; böcek ilaçları anne sütüne geçerek bebeğe de zarar verebiliyor , anomaliler ortaya çıkabiliyor.
- Arsenik;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma, infertilite
Kadınlarda; Düşük, ölü doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek risklerinde artış, doğumsal anomaliler ortaya çıkabiliyor.
- Karbon disülfid;
Erkeklerde; İmpotans, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, eşlerde düşük eşlerde düşük
Kadınlarda; Adet düzensizliği, düşük riskinde artış yaşanabiliyor.
Kuaför ve Kozmatologlar;
- Saç boyaları (kurşun);
Erkeklerde; İnfertilite
Kadınlarda; İnfertilite
- Saç spreyleri;
Erkeklerde; İnfertilite, eşlerde düşük, impotans
Kadınlarda; Düşük ve ölü doğumlarda artış görülebiliyor.
- Ojelerde kullanılan çözücüler;
Erkeklerde; İnfertilite
Kadınlarda; İnfertilite ve adet düzensizliği.
Sağlık merkezleri ve hastanelerde çalışanlar;
- Etilen oksit;
Erkeklerde; İnfertilite
Kadınlarda; İnfertilite, düşük ve ölü doğum risklerinde artış
- Anestezi için kullanılan gazlar;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite, kromozomal bozukluklar
Kadınlarda; Düşük riskinde artış olabiliyor.
- Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite
Kadınlarda; Düşük riskinde artış, anne sütü ile bebeğe geçer
Boyacılar;
- Bor;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma
Kadınlarda; Düşük ve ölü doğum risklerinde artış, doğumsal anomaliler gibi sorunlara sebep oluyor.
- Kadmiyum;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma
Kadınlarda; Düşük Adet düzensizlikleri, düşük doğum ağırlıklı bebek riski görülüyor.
- Aromatik Hidrokarbonlar;
Erkeklerde; İnfertilite
Kadınlarda; İnfertilite
- Glikol eterler;
Erkeklerde; Sperm sayısında azalma ve morfolojisinde bozulma, infertilite
Kadınlarda; Anomalili bebek riski
Lastik ve PVC imalatında çalışanlar;
- Kloropren;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, sperm sayısında azalma, sperm morfolojisinde bozulma, eşlerde düşük
Kadınlarda; Düşük ve ölü doğum risklerinde artış.
- Vinil klorid;
Erkeklerde; İmpotans, cinsel isteksizlik, infertilite, eşlerde düşük
Kadınlarda; Düşük ve ölü doğum risklerinde artış görülebiliyor.
İş Yerinizi Nasıl Güvenli Hale Getirebilirsiniz?
- İş yerinizde maruz kalabileceğiniz toksik maddelerin neler olduğunu araştırıp bunlarla ilgili bilgi edinmek en önemli
basamaktır.
- Üreme sağlığınızla ile ilgili endişelerinizi çalışma arkadaşlarınızla paylaşıp bugüne dek herhangi bir problem yaşanıp
yaşanmadığını öğrenebilirsiniz.
- Endişelerinizi işvereninize ve idarecilere ileterek daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Zararlı olabileceğinden şüphelendiğiniz maddelerin incelenmesini ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlayabilirsiniz.
Yazı: seval.tasdemir@mynet.com