2016’daki depremde 300’den fazla kişi hayatını kaybetti.
Amatricana sosun, İtalya’nın merkezi Lazio bölgesinde ve aynı zamanda Roma’ya da ev sahipliği yapan Amatrice kasabasında icat edildiği düşünülüyor. Bölge aynı zamanda 150.000 hektarlık Gran Sasso e Monti della Laga Ulusal Parkı’yla da sınır komşusu.
Park altın renkli kartalları, kahverengi ayıları ve Avrupa’nın en güneyindeki buzullar ile bilinen ve Avrupa’nın en iyi korunan alanlarından biri. Bunun yanı sıra parkın çevresi İtalya’nın depremlerinin merkezinde de yer aldı.
2009’da, L’Aquila şehrinin yakınlarında ve Amatrice’in bir saat güneyinde meydana gelen deprem 308 kişinin hayatını kaybetmesine neden olurken, 65.000 kişiyi de evsiz bıraktı. Şehir hala yeniden inşa edilme sürecinde.
Ekim 2016’da ize Amatrice’in kuzey batısında Norcia 6.6 şiddetinde bir depremle sarsıldı. Deprem Roma’dan Venedik’e kadar hissedildi.
Deprem sonrası.
24 Ağustos 2016’da meydana gelen 6 şiddetindeki deprem 142 saniye sürdü. Neredeyse tüm kasabayı ve yakın bölgelerdeki yerleşimi yok etti.
Hayatını kaybeden 300’den fazla insanın çoğu Amatrice’deydi. O zamanki belediye başkanı Sergio Pirozzi deprem sabahında yaptığı açıklamada “Amatrice artık yok” demişti.
400’e yakın insan depremde yaralandı. 41.000 kişi evsiz kaldı. Depremin üzerinden geçen dört yıla rağmen evsiz kalanların çoğu hala geçici konutlarda yaşıyor.
Amatrice’in eski ana caddesi.
Amatrice’de bugün değişen çok az şey var. Kasaba merkezinden geriye kalan bölge askeri kontrol alanı ve yaya girişi yasak. Bir zamanlar göz alıcı bir ana cadde olan Corso Umberto I’da sadece birkaç yapı ayakta kaldı.
Eski şehirin dışında daha fazla sayıda bina iskeleler yardımıyla ayakta. Hayatta kalmış veya yeniden inşa edilmiş gibi görünen diğer binalarda kasaba sakinleri yaşıyor ve alışveriş için geçici kulübeler bulunuyor. 16. yüzyılda ressam ve mimar olan Cola dell’Amatrice’in heykeli depremden sonra yeniden restore edildi ve afet bölgesinin kenarında yer alıyor.
Bölgedeki Area del Gusto, della Tradizione e della Soliderieta (Lezzet, Gelenek ve Dayanışma Bölgesi) adlı yapı da Milano’daki dünyaca ünlü “dikey ormanı” tasarlayan Stefano Boeri tarafından 2017’de tasarlandı.
Şehir, dağlarla çevrili.
Lezzet, Gelenek ve Dayanışma Bölgesi, etrafı yeşil dağlarla çevrili olan kasabada kalan restoranları bir araya getiriyor. Amatriceliler burayla gurur duyuyor.
Müzeler ve kiliseler yıkılmış olsa da, binlerce turist hala Amatrice’e meşhur makarnalarını yemek için geliyor.
Ristorante La Conca’dan Elisabetta Perilli, basılı bir menülerinin olmadığını söylüyor. Müşterilerine bir menü uzatmak yerine günün yemeklerinin anlatıldığı restoranda kullanılan tüm malzemeler yerel üreticilerden geliyor. Kasabaya bir saat uzaklıktaki Norcia’da tütsülenmiş etleriyle dünyaca ünlü bir yer.
Ristorante La Conca’da bir başlangıç tabağı.
Turistlerin ise yemek istediği tek bir şey var, spagetti all’amatriciana. Peki bu yemeğin dünyada başka yerlerde yenebilen amatricianadan farkı ne?
La Con’daki Perilli ailesi sosun makarnaya iyice geçebilmesi için spagettiyi yuvarlak değil kare şeklinde kesiyor. Böylece sosun nüfuz edebileceği daha fazla yüzey alanı oluşuyor. Bu makarnanın pürüzsüz olmayan dokusu sayesinde sos yemeğe daha kolay tutunuyor.
Amatrice’de 2016 ve 2020’de iptal edine makarna festivali.
Bölgede yapılan spagetti all’amatriciana, diğer yerlerde yiyebileceğinizden daha az baharatlı, ancak daha yumuşak, sıcak, alışık olduğunuzdan daha ineclikli ve ustaca.
Yemeğin en önemli malzemelerinden biri de guanciale adı verilen işlenmiş bir et türü. Perilli, en önemli şeyin temizlik olduğunu söylüyor. Aile eskiden kendi ürünlerini üretirken, buradaki herkes gibi deprem sırasında hayvanlarını kaybettiler. Bu nedenle aile artık başka yerel bir üreticiden guanciale satın alıyor.
Bir rönesans ressamı ve mimarı olan Cola dell’Amatrice’in heykeli restore edildi.
Amatrice’deki herkes gibi Perilli ailesi de depremden kötü etkilendi. Kasaba merkezindeki evleri tamamen yıkılırken, 1950’de baba Gabriele tarafından açılan ve İtalyan ünlüler arasında popüler olan restoran da tamamen yıkıldı.
Elisabetta Perilli yine de ailesinin şanslı olduğunu düşünüyor. Kendi arazisine sahip olan aile, diğer kasaba sakinlerinin yaşamak zorunda olduğu prefabrik kulübelerden birine taşınmak yerine kendileri için iki ahşap ev inşa etti.
Bürokrasideki yavaşlık da iyileşme sürecini uzatan başka bir etmen. Kasaba sakinleri evlerinin yeniden inşa edilip edilmeyeceğini bile bilmiyor.
“Merkezde evleri olanlar, yine merkezde ev inşa edebilecek mi, yoksa merkezden dışarı mı çıkarılacağız bilmiyoruz” diyen Elisabetta “Kasaba artık bir inşaat alanı. Buralarda yürüyemiyoruz. Evlerimiz dümdüz oldu, oraları ziyaret bile edemiyoruz. Hiçbir şey kalmadı” dedi.
Depremden sonra kasaba sakinlerine kalan eşyaları varsa kurtarabilmeleri için evlerine dönmelerine izin verildi. Ardından kasaba duvarlarla çevrildi ve askeri bölge olarak kabul edildi. Buradan arabayla geçiş serbest ancak durmak veya dışarı çıkmak yasak. Dolayısıyla sakinler, artık evlerinin bulunduğu yeri ziyaret dahi edemiyor.
Muhteşem bir amatriciana’nın sırrı Elisabetta’ya göre guanciale adlı etin temiz şekilde üretilmiş olması. Sebzelerin önce zeytinyağı ile sotelenmesindense karışımı kızartmak için etin kendi yağını kullanmak da bir diğer püf noktası.
Ancak bir problem var. Elisabetta’ya göre Amatrice’de amatriciana siparişi vermek sizin turist olduğunuzu ortaya çıkarıyor. Elisabetta, Amatrice’in asıl yemeğinin spagetti alla gricia yani domatessiz amatriciana olduğunu belirtiyor.
Amatrice’in orijinal yemeğinin bu olduğu düşünülüyor, yemeğin içine domates ise yalnızca 19. yüzyılda dahil edilmiş.
Yemek orjinalinde bu kasabaya ait olsa da daha sonra Roma ile özdeşleştirilmiş. Ancak Amatrice’deki depremden sonra İtalyan’la bölgeyi desteklemek istemiş. Şanslı olduklarını düşnen Elisabetta “İnsanlar bağış yaparak tekrar başlamamız için bir şans yarattı. Bu yaz burada birkaç kişiydik. Ama tatilde çok sayıda İtalyan buraya geldi. Otellerde yer almadı. Ama buraya yemek yemek için geldiler” dedi.