Her ülkede, diğerlerinden biraz farklı bir malzeme veya pişirme şekli eklenmiş helvanın dağarcığına. Örneğin, Makedonya'da daha çok tahin helvası tüketilirken, Yunanistan'da helva deyince ilk akla gelen un helvası, İsrail'de ise irmik helvasıdır.
Arap Yarımadası'nda, buğday unu yerine mısır unuyla yapılan ve içerisine safran, kakule gibi, yöreye has tatlandırıcılar katılır. Kuzey Afrika'da badem helvası pek gözdeyken Hindistan'da ise, helvanın içine havuç ve hindistan cevizi gibi malzemeler de katılır.
Türkiye'de ise ilk akla gelen irmik helvası. İçerisine koyulam çamfıstığı ve üzerine serpilen tarçınla özel bir lezzet kazanır.
Son zamanlarda bazı restoranlar, Uzakdoğu mutfaklarının kızarmış dondurmasından ilham alarak dondurmalı irmik helvası geliştirmişler ki, yemeyip yanında yatıyoruz.
Çeşit Çeşit Helvalar
Un ile şekeri birlikte kavurarak yapılan ve hafifçe dibi tutturularak kavrulanı makbul olan helvadır.
Un helvası ayrıca en klasik Osmanlı tatlılarından birisi olma özelliğini de taşıyor. Özellikle helva-i sabuni ve helva-i hakani gibi bademle kavrulmuş birbirinden lezzetli un helvaları varmış.
İzmit yöresine ait olan ve unun kavrulmasından sonra tellendirilmesi yoluyla oluşan pişmaniye tatlısının sıkıştırılmasıyla yapılır.
Saray helvasının çok benzeri bir başka helva da, Eskişehir'in met helvasıdır. Pişmaniye ve saray helvasından daha sert ve kıtır kıtır bir dokusu vardır. Yörede ''parmak helva'' diye de bilinen bu tatlı daha çok çerez niyetini tüketilir. Yakın zamana kadar gofret veya bisküvi gibi bakkallarda taneyle satılırmış.
Fakirlik belirten deyimler arasında, ucuz ve basit ama doyurucu bir seçenek olarak geçen ''helva-ekmek''te sözü edilen helva, tahin helvasıdır. Tahinin içindeki yüksek yağ oranı nedeniyle en ağır, en besleyici yiyeceklerdendir. Enerji içeriğinin yüksekliği ve ekonomik maliyetinin nispeten düşük olması nedeniyle özellikle bedeni yükü ağır işlerde çalışan işçiler tarafından bolca tüketilir. Aynı nedenle yatılı okulların ve asker kışlalarının menülerinin vazgeçilmezidir.
Ayrıca balıklı rakı sofralarının ağız tadıyla sonlanması için gereken başrol oyuncusudur.
Market ve bakkallarda tahin helvasının hemen yanında bulunan ve tahin yerine karamel kullanıldığı için yağ içeriği çok daha düşüktür ve hafiftir. Ayrıca içinde antepfıstığı ve ceviz de bulunur.
Kağıt helva, ortasına bir miktar ballı/şekerli iç damlatılarak, birbirine yapıştırılmış iki tabaka, İngilizcede wafer denen türden gofret hamurundan yapılıyor. Dondurmayla da tüketilmesi ve hâlâ çoğunlukla sokaklarda satılıyor olması, kağıt helvayı serinleten bir yaz helvası konumuna sokuyor.
Bazı yörelerde ''kozlu helva'' veya ''koza helva'' olarak da adlandırılır. İçi ceviz doldurulmuş şekerli köpükten oluşan bir türü de mevcut olan koz helva içerisinde bol miktarda ceviz bulunan bir tür nugat aslında.
Özellikle Amerikan toplumunda çok özel bir anlama sahip olan aynı yiyeceğin İngilizce adı, cotton candy, yani pamuk şekeri. Tüketildiği hemen tüm toplumlarda oyun alanları, lunaparklar, okul çıkışlarıyla bir arada düşünülen bir yiyecek. Kısacası, pamuk helva sokak satıcıları demek, bahar ve güzel havaların müjdeleri demek, tasasızlık ve çocukluk demek...
Toroslar yöresinin bir yiyeceği, çünkü hazırlanabilmesi yüksek dağların soğuk iklimine gerek var. Mersin'deki adı ''karsambaç'', Adana'daki adıysa ''bici bici'' Dağların yüksek yerlerinden gelen kirlenmemiş karların üzerine tatlı malzeme dökülerek yapılır, dondurma niyetine yenir.
Un helvasının içine şeker konulmadan yapılan türüdür. Tatlı olmadığı için klasik helva tanımına girmesi zor bir yiyecek ama un kavurarak yapıldığı için tarife tam olarak uyuyor.
Güzin Yalın'ın Mutfaktan Tabaktan Sokaktan Yeme İçme Öyküleri adlı kitabından derlenmiştir.