İSTANBUL (AA) - NURAN ERKUL KAYA - Pavezyum Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Dayıgil, dünyanın en büyük bor madeni rezervine sahip Türkiye'nin katma değeri yüksek ürün üretimine geçmesi gerektiğini belirterek, "Koç Üniversitesi, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) ve TÜBİTAK desteğiyle geliştirdiğimiz ve yüzde 99 ile dünyadaki en yüksek saflık seviyesine ulaştığımız katma değerli ürünümüz 'nano bor' dünya süper iletken pazarının tamamı tarafından kullanılıyor. Almanya, Amerika, Çin, Japonya, Hindistan, İngiltere gibi birçok ülkeye ihracat yapıyoruz" dedi.
Dayıgil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2008'de İstanbul'da kurdukları fabrikada bor madenini işleyerek yurt içi ve yurt dışına katma değerli ürün sattıklarını söyledi.
Dünyadaki bor rezervinin yüzde 75'inin Türkiye'de bulunduğunu fakat pazar payında yüzde 41'de kalındığını anlatan Dayıgil, "Rezervin çoğunluğunun bizde olması aslında çok da farketmiyor çünkü katma değerli ürünümüz yok. Almanya'nın hiç rezervi yok ama Türkiye'den alıp işliyor ve genellikle savunma sanayisinde kullanıyor." diye konuştu.
Dayıgil, Eti Maden'in pazarın yüzde 75'ine bor tedarik ettiğini ifade ederek, kurumun piyasada fiyat belirleyici hakim güç olmasının önemine değindi.
Dünyada içinde bor kullanılan ürünlerin ticaret hacminin 20 milyar doları bulduğuna işaret eden Dayıgil, airbag, süper iletkenler, savunma sanayisi, mıknatıs ve metalurji pazarının bu hacmin yüzde 25'ini oluşturduğunu bildirdi.
- "1 kilogramı 2 bin dolar"
Dayıgil, nano borun hafif ama pahalı bir ürün olduğunu ve çeşitli üretim safhalarını geçtiğini söyledi.
Öncelikle Eti Maden'den boroksit aldıklarını ve işlediklerini belirten Dayıgil, şöyle konuştu:
"Eti Maden'den aldığımız boroksitin saflık oranı yüzde 30 seviyesinde bulunuyor. Boroksiti farklı formüllerle reaksiyona soktuğunuz zaman, elementel bor ürününde saflık oranlarını artırabiliyorsunuz. Şu an dünyada en fazla çıkılan oran yüzde 95 saflık. Saflık oranını endüstriyel düzeyde yüzde 99'a çıkararak katma değerli üretebilen tek firma biziz. Koç Üniversitesi, BOREN ve TÜBİTAK desteğiyle geliştirdiğimiz ve yüzde 99 ile dünyadaki en yüksek saflık seviyesine ulaştığımız katma değerli ürünümüz 'nano bor' dünya süper iletken pazarının tamamı tarafından kullanılıyor. Süper iletken kablolar elektrik kaybını ciddi oranda azaltırken, rüzgar türbinlerinden MR cihazlarına kadar birçok alanda kullanılan ve sadece Türkiye'de üretilebilen bu ürün, yurt dışında Türk boru olarak ifade ediliyor. Almanya, Amerika, Çin, Japonya, Hindistan, İngiltere gibi birçok ülkeye ihracat yapıyoruz. Şu anda ihracatımız 1 milyon doları buldu. Dünyada endüstriyel ölçekte elementel bor üreten biz de dahil dört firma var ama diğer firmalar nano bor üretimi yapamadığı için bizden talep ediyorlar. Biz de en fazla kazancı nano bordan sağlıyoruz. Bir kilogramını 2 bin dolardan satıyoruz, fiyat da belirleyebiliyoruz. Bir kilogram nano bor ile iki kilometre süper iletken tel yapılabiliyor. Yıllık toplam 500 kilogram nano bor üretim kapasitemiz var."
- "Bor, enerjisi en yüksek element"
Dayıgil, borun özellikle hava yastığı pazarında daha fazla kullanılacağını belirterek, "Her hava yastığında bir gram elementel bor kullanılıyor. Geçen sene dünyada 100 milyonun üzerinde araç üretildi. Her araçta hava yastığı bulunduğu gerçeğinden hareketle en az 100 ton elementel bor kullanıldı ki araç üretimi giderek artıyor. Elektrikli araçlarla birlikte 200 ton elementel bor kullanımına ulaşan bir piyasayı önümüzdeki yıllarda göreceğimizi düşünüyorum." diye konuştu.
Borun enerjisi en yüksek element olması sebebiyle hava yastıklarında tercih edildiğini anlatan Dayıgil, bu ürünün aynı nedenlerle savunma sanayisinde de tercih edildiğini söyledi.