Kanserden nasıl korunulabilir?
Tarama testleri
Aşılanma: human papillomavirüs’e (HPV) karşı aşı yaptırarak rahim ağzı ve makat kanserinden ve hepatit B aşısı yaptırarak karaciğer kanserinden korunulabilir.
Risk faktörlerinden uzak durmak
Kanser için risk faktörleri nelerdir?
Kanserin % 35’e yakın oranda beslenme ile ilişkili olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur. Bu nedenle tüketilen gıdalar hakkında fikir sahibi olmakta yarar vardır.
Şişmanlık: Şişmanlık ve obezite ile kanser ilişkisi çok çeşitli çalışmalar ile ispatlanmıştır. Vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan hastalarda kalın bağırsak kanseri, meme kanseri, rahim kanseri, yemek borusu kanseri, böbrek kanseri, pankreas kanseri ve safra kesesi kanseri açısından riskin arttığı gösterilmiştir.
Sigara tüketimi: sigara içen erkeklerde akciğer kanseri riskinin 20 kat arttığı ve pasif içicilerin (yanında iş veya ev ortamında sigara içilen kişiler) akciğer kanseri riskinin % 20-30 oranında arttığı bilinmektedir. Sigara tüketiminin akciğer kanseri dışında, yemek borusu kanseri, mide kanseri, lösemi, rahim ağzı, mesane, böbrek, ağız boşluğu ve pankreas kanseri riskinin arttığı bilinmektedir.
Alkol tüketimi: günde düzenli olarak 50 gram alkol tüketimi ile ağız boşluğu, ses teli, gırtlak, yemek borusu kanseri ve kalın bağırsak kanseri riski dört kat artmaktadır.
Güneş teması: olabildiğince güneş temasından (ultraviyole ışınları) özellikle cilt kanserinden ve melanomdan korunma da uzak durmakta yarar vardır.
Östrojen (kadınlık hormonu) kullanımı: bazı doğum kontrol haplarının içinde bulunur ve meme kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir.
Bazı enfeksiyonlar: human papiloma virüs (HPV) ile rahim ağzı, penis, vajina, ağız boşluğu ve makat kanseri, Hepatit B ve Hepatit C virüsleri ile karaciğer kanseri, Epstein-Barr virüsü ile Burkitt lenfoma ve helikobakter pilori ile mide kanseri riskinin arttığı bilinmektedir. Bu nedenle risk gruplarının HPV ve Hepatit B aşısı yaptırması ve Helikobakter pilori’nin vücuttan uzaklaştırılması önemlidir. Tifo enfeksiyonu, safra kesesi kanseri riskini 12 kat arttırır.
Tiroid nodülü: nodüler guatr veya tiroid nodülü olan kişilerde tiroid kanseri riski artmaktadır.
Safra kesesi taşı: safra kesesi kanseri olan hastaların % 85’inde safra kesesi taşı olduğu belirlenmiştir.
Safra kesesi polipleri: erişkinlerin yaklaşık % 5’inde safra kesesi polipleri geliştiği bilinmektedir. Safra kesesi polipleri 10 mm çapı aştıklarında safra kesesi kanseri gelişme riski açısından safra kesesinin alınması (kolesistektomi ameliyatı) önerilir.
Radyasyon: güneş (ultraviyole) ışınlarından veya röntgen cihazlarından yayılan radyasyon ile kanser riskinin belirgin olarak arttığı bilinmektedir.
Hava kirliliği
Asbestoz (kömür madenleri, gemi sanayi, uçak sanayi ve inşaatlarda çalışanlarda) özellikle akciğer kanseri riski artmaktadır.
Yüksek yağ içerikli diyet: yağda kızartılmış kalın bağırsak kanseri riskini arttırmaktadır.
Karbonhidratların aşırı tüketimi: şişmanlık ile birlikte pankreas kanseri, yemek borusu kanseri, safra kesesi kanseri, karaciğer kanseri, kalın bağırsak kanseri ve rahim ağzı kanseri riski artmaktadır.
Kırmızı et: kalın bağırsak kanseri açısından risk oluşturur, domuz etinin ise bu riski daha fazla arttırdığı bilinmektedir. Kömür ateşinde pişen gıdalar aynı riski taşır. Sucuk, salam ve sosis gibi işlenmiş etlerin ise, pankreas kanseri riskini arttırdıkları belirtilmektedir.