Ülkemizde büyük potansiyele sahip olan kaz yetiştiriciliği ile yüksek gelir elde etmek mümkün. Kaz yetiştiriciliği işi için yüksek sermayeye ihtiyaç yoktur. Kaz yetiştiriciliği işine, 10 ya da 20 adet damızlık kaz ile başlayabilirsiniz. Kaz yetiştiriciliği nasıl yapılır? Karlı mı, devlet teşviki var mı? Bu soruların cevaplarını sizin için derledik. İşte kaz yetiştiriciliği hakkında bilmeniz gerekenler...
Kaz Nedir?
Latince ismi Anatidae olan kaz, kanatlı bir kuş cinsidir. Su kuşlarının Anserina familyası içinde bulunur. Dünyada bulunan kazların en iyi ırkları; Çin, Amerika, Fransa ve Almanya kökenlidir. Kazların sahip olduğu başlıca özellikler şu şekildedir:
1 kilogram ağırlığındaki kazın beslenmesi için 4 ya da 5 kilogram yeme ihtiyaç vardır. Kazların beslenmesi için sulak arazi gerekir. Sulak araziler yem maliyetlerini düşürür. Kazların beslenmesi için mısırdan uzak durulmalı. Mısır, kazların vücudunda yağlanmaya sebep olur. Vücudu yağlanan kazların yumurta ve döl kalitesi düşer.
1 dönüm otlatma alanı, 40 adet damızlık kazı besleyebilmek için yeterli olur. Otlama alanının çevresini kapatmak için, tel çitlerin 1 metre yüksekliğinde örülmesi gerekir.
Kaz yetiştiriciliğinde yumurta veriminin en yüksek olduğu aylar, kış aylarının başlangıcına denk gelir. Ocak ayından yaza kadar devam eden bu süreç, 120 gün kadar sürer. Yumurtlama sürecinden önce kaz barınakları için her gün 14 ya da 16 saat suni aydınlatma yapılırsa, yumurta veriminde artış olur.
Kazların kuluçka süresi 29 - 31 gün arasında değişir. Daha iri yapılı kazların kuluçka süresi ise 33 - 35 gün arasındadır. Bazı kazların üremesi, zor ve sorunlu olabilir. Bu kazlar için veteriner hekimden destek alınması gerekir.
Kazlarda güzel kilo alan ve sağlıklı yavru elde edebilmek için dişi ve erkeklerin farklı ailelerden oluşması gerekir. Bu yüzden, diğer yetiştiriciler ile erkek kazların değiştirilmesi yöntemi uygulanabilir.
Kaz civcivlerinin bakımı için ise ısıtma alanına ya da ana makinesine ihtiyaç yoktur. Kaz civcivleri için köpek ve kediden uzak olan alanlar tercih edilmeli. 3 günlük olan kaz civcivleri otlatılmaya hazırdır. Kaz civcivleri 2 haftalık olana kadar sulak alanlarda yüzmemeli.
Kaz civcivleri diğer kanatlı civcivlere göre daha iri ve uzundur. Kaz civcivlerinin ısınması için 250 watt gücüne sahip olan ampul yeterlidir.
Kazlar yumurtlamak için folluklarını kendileri yapar. Bunun için de samanı, vücut tüylerini ve yeşil otları kullanırlar. Kaz yetiştiriciliği için folluk ölçülerinin yüksekliği 45 santimetre, genişliği ise 60×60 ya da 50×50 olmalı. Kaz follukları için ön ya da üst kısım yapılmasına gerek yoktur.
Barınakların tabanını kaplamak için 7,5 ya da 10 santimetre kalınlığında altlık gerekir. Altlık, barınak tabanını nemden korur ve sıcak tutar. Altlık malzemesi için ince kıyılmış saman, talaş, ağaç kıymığı ve kağıt kırpıntısı kullanılabilir.
Kaz barınaklarında, yer yemlikleri ya da asılı yemlikler kullanılabilir. Yemliklerin korunaklı alanlarda olması gerekir. Yemliklerin rüzgar, güneş ve yağmur gibi hava şartlarından korunması gerekir.
Kaz yetiştiriciliği için suluk seçimi çok önemlidir. Kazların, taze ve temiz su içmeleri gerekir. Kazların gaga yapısına uygun olan sulukların seçilmesi gerekir. Sulukların üzeri telle örtülebilir.
Az sayıdaki kazlar için özel barınaklara ihtiyaç yoktur. Altlık, uygun bir havalandırma sistemi ve iyi bir aydınlatma az sayıdaki kaz için yeterlidir. Sayıca çok olan kazlar için profesyonel şekilde korunaklı barınakların yapılması gerekir.
Kaz yetiştiriciliği için yapılan barınakların tilkilerden, kedilerden ve köpeklerden uzak olması gerekir. Barınaklarda kaz başına 1 metrekare kapalı alan yeterlidir. Barınakların ısıtılması için elektrik, mazot ya da gaz ile çalışan ısıtıcılar tercih edilebilir.
Kazlar mümkün olduğu kadar uygun ve çabuk bir şekilde kesilmeli. Kazların kesimine 8 ya da 10 saat kala yem vermeyi, 3 saat kala da su vermeyi kesmek gerekir.
Kaz yetiştiriciliği maliyeti, diğer sektörlere göre daha düşüktür. Kaz yetiştiriciliği için ortalama 2 dönüm arazi yeterli olur. Bu sektörde iyi yer edinebilmek için sulak alanlardaki meralarda çiftlik kurmak avantaj sağlar. Kazlar soğuk havadan etkilenmediği için kışın açık havada kalabilirler. Fakat barınakların iyi bir havalandırma sistemine sahip olması gerekir. Kaz yetiştiriciliği için ortalama 30 bin lira barınak maliyeti söz konusu olur. Tavuk yetiştiriciliği gibi fazla sermayeye ihtiyaç olmaz.
Kaz eti lüks restoranlar tarafından satın alınır. Bu yüzden kaz yetiştiriciliği karlı olan sektörlerin başında gelir. Fakat kaz yetiştiriciliği sektöründe pazarlama sorunlarını aşmak için iyi bir planlama yapılmalı. Bu yüzden kaz etlerinin ve kazların alıcılarının kim olacağı, nereye satılacağı gibi konuların önceden belirlenmesi gerekir.
Kaz yetiştiriciliği hibesi alabilmek için kaz yetiştiriciliği kursu katılım belgesi sahibi olmak zorunludur. Tarım ve Orman Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ve İŞKUR iş birliği ile kaz yetiştiriciliği kursu verilir. Bu kursa katılan kişilere MEB onaylı katılım belgesi verilir. Kaz yetiştiriciliği kurs tarihlerini öğrenebilmek için İŞKUR danışmanları ile iletişim kurabilirsiniz.
Kaz yetiştiriciliğinde alet ekipman alımı ya da yeni kümes inşaatı için devlet teşviki alınabilir. Bu teşvikte devlet katkısı %75 oranındadır. Kaz yetiştiriciliği devlet teşviki için 3 temel mekanizma bulunur. Bu mekanizmalar;