Azerbaycan uçağını Rusya mı düşürdü? Uçağın kuyruk bölümündeki deliklere bakıldığında uçağın Rus hava savunma sistemi tarafından vurulduğu iddiası gündeme geldi. Azerbaycanlı yetkililer de bu iddiayı doğruladı. Kremlin sessiz kalmasa da verdiği yanıtta iddiayı yalanlamaması dikkatlerden kaçmadı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov “Soruşturma tamamlanana kadar beklememiz gerekiyor" dedi. 38 kişinin ölmesinin perde arkasında Rus Pantsir-S hava savunma sistemi olduğu iddiası hala güçlü senaryolardan biri olarak yerini koruyor. Uçağın iki karakutusunun da bulunmasıyla gözler bir kez daha Rusya'da.
Dün Azerbaycan'ın başkenti Bakü'den Rusya'ya bağlı Çeçenistan'ın Grozni kentine gitmek üzere havalanan Azerbaycan Hava Yolları'na ait ‘Embraer 190’ tipi yolcu uçağı, Kazakistan'ın Aktau kenti yakınlarında düştü. Uçakta 5'i mürettebat 62'si yolcu olmak üzere toplam 67 kişi bulunuyordu. Yolculardan 37'sinin Azerbaycan, 6'sının Kazakistan, 3'ünün Kırgızistan ve 16'sının Rusya vatandaşı olduğu açıklandı. Kazada 38 kişi hayatını kaybetti, 29 kişi ise kurtarıldı.
Kazak yetkililer, Aktau kentinde uçak kazası ile ilgili basına brifing verdi. Kazakistan Ulaştırma Bakanı Karabayev, burada Bakü-Grozni seferini yapan Azerbaycan Havayolu Şirketi AZAL'a ait Embraer 190 tipi uçağın ülkenin Aktau kenti yakınlarında düşmesi nedeniyle kazanın kronolojisini paylaştı.
İlk sinyali Kazakistan saati ile 10.43’te Rusya’nın Rostov hava kontrol merkezi memurları tarafından aldıklarını belirten Karabayev, bu sinyalde Mahaçkale ve Bakü’deki hava durumu nedeniyle mürettebatın Kazakistan’ın Aktau kentine uçmaya karar verdiğinin belirtildiğini söyledi.
Karabayev, Kazakistan hava sahasına girmeden önce uçağın kontrol sistemlerini kaybettiğini belirterek “Saat 10.53’te Rostov uçuş müdürü, Aktau’daki uçuş müdürüne uçağın yolcu kabinindeki oksijen tüpünün patladığı, yolcuların bilinç kaybı yaşadığı ve inişte sağlık müdahalesi talebinde bulunulduğu yönünde ek bilgi verdi.” dedi.
Bundan sonra hemen Aktau havaalanında acil ekiplerin hazır hale getirildiğini aktaran Karabayev, “Saat 11.02’de uçak pilotları, Aktau havaalanı kulesi hava trafik memuruyla irtibat kurdu. Memur, uçağın havaalanına indirilmesi için gerekli tüm işlemleri sağladı. Uçağın pistle görsel teması sağlanması amacıyla pist ışıkları açıldı.” ifadesini kullandı.
Karabayev, mürettebatın piste inmek için 2 girişimde bulunduğu ancak bu sırada irtifa kaybı ve rotasında dengesizlik gözlemlendiği ve saat 11.28’de mürettebatla irtibatın kesildiği, uçağın yere çarptığı bilgilerini verdi.
Aktau Bölgesel Ulaşım Savcısı Abılaybek Ordabayev de olay yeri incelemelerinin sürdüğünü bildirdi.
Olay yeri inceleme çalışmalarını Azerbaycan ile işbirliği içinde yürüttüklerini kaydeden Ordabayev, uçakta kurtulanların ve kazaya tanık olanların ifadelerine başvurulduğunu, uçağın enkazı dahil delil toplama çalışmalarının devam ettiğini belirtti.
Olay yerinin 4 bin metrekarelik geniş bir alan olduğunu ve güvenliğin sağlanması için çevrelendiğini aktaran Ordabayev, uçağın 2 kara kutusunun da bulunduğunu kaydetti.
Ordabayev, uçak kazasında hayatını kaybeden 38 kişiden 9’unun kimliklerinin tespit edildiğini de sözlerine ekledi.
Bu arada uçağın düşme nedenine ilişkin dikkat çeken bir iddia ortaya atıldı. ABD merkezli Wall Street Journal gazetesi haberinde Bakü-Grozni seferini yapan uçağın kuyruk bölümündeki deliklere bakıldığında Rusya’ya bağlı Çeçenistan üzerinde “Rus hava savunma sistemi tarafından vurulmuş olabileceğini” öne sürdü. Habere göre İngiltere merkezli bağımsız havacılık güvenlik firması Osprey Flight Solutions, uçağın "muhtemelen Rus hava savunma sistemi tarafından düşürüldüğünü" belirtti. Firmanın istihbarat görevlisi Matt Borie, "Enkazın videosu ve Rusya’nın güneybatısındaki hava sahasında güvenlik durumu göz önüne alındığında şartlar, uçağın uçaksavar ateşiyle vurulmuş olma ihtimalini gösteriyor" dedi.
Euronews haber kanalı ise özel haberinde Azerbaycan hükümet kaynaklarının, uçağın Rus yapımı karadan havaya füze nedeniyle düştüğünü doğruladığını ifade etti. Haberde, "Kaynaklara göre, füze Grozni üzerinde insansız hava araçlarının uçuş faaliyeti sırasında J2-8243 sefer sayılı uçuşa ateşlendi ve uçağın hemen yanında patlayan şarapnel, yolculara ve kabin ekibine isabet etti" ifadeleri kullanıldı. Hükümet kaynakları, pilotların acil iniş taleplerine rağmen hasarlı uçağın Rusya’daki hiçbir havalimanına inmesine izin verilmediğini ve Hazar Denizi üzerinden Kazakistan’ın Aktau kentine doğru uçmasının emredildiğini aktardı.
Azerbaycan’da yayın yapan AnewZ kanalı da Azerbaycan hükümet kaynaklarına dayandırdığı özel haberinde soruşturmanın ön sonuçlarına göre Bakü-Grozni seferini yapan Azerbaycan Hava Yolları’na ait uçağın, Grozni kentine yaklaştığı sırada Rus Pantsir-S hava savunma sistemi tarafından vurulduğunun belirlendiğini aktardı. Haberde, "Ayrıca, Rus tarafının elektronik harp sistemlerini kullanması sonucu Azerbaycan uçağının haberleşme sistemi tamamen felç oldu. Uçak, Rus hava sahasında radardan kayboldu ve sadece Hazar Denizi bölgesinde tekrar çalışır hale geldi. Rus kaynaklarına göre Çeçenistan toprakları üzerindeki uçuş sırasında Rus hava savunma kuvvetleri, Ukrayna İHA’larını düşürmeye çalışıyordu. Çeçenistan Güvenlik Konseyi Başkanı Khamzat Kadırov, 25 Aralık sabahı Grozni’ye bir İHA saldırısının gerçekleştiğini doğrulayarak herhangi bir can kaybı veya hasar olmadığını belirtti. Böyle bir durumda Rus tarafı hava sahasını sivil uçaklara kapatmak zorunda kaldı, ancak bu yapılmadı. Bilindiği üzere Grozni’deki havalimanı uçağın inişine izin vermedi. Ayrıca uçağın Mahaçkale ve Mineralnye Vody havaalanlarına da inmesine izin verilmedi. Hava savunma sistemi ve elektronik harp sistemlerinin müdahalesine maruz kalan uçağın mürettebatına Kazakistan’ın Aktau şehrine inmeleri önerildi. Muhtemelen bu önerinin tek bir amacı vardı: Uçağın Hazar Denizi’ne düşmesi durumunda tüm tanıklar ölecek ve uçak batacaktı" ifadeleri kullanıldı.
Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Dezenformasyonla Mücadele Merkezi Başkanı Andriy Kovalenko da kazaya ilişkin sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, olaydan Rusya’yı sorumlu tuttu. Kovalenko, “Bakü’den Grozni’ye uçan Azerbaycan Hava Yolları’na ait Embraer 190 tipi uçak, Rus hava savunma sistemi tarafından düşürüldü. Uçağın arka kısımlarındaki delikler de dahil olmak üzere bu durumun üzerinin kapatılması için çaba gösterilecektir. Uçuş sırasında uçağın içinden çekilen görüntülerde delinmiş can yelekleri ve diğer hasarlar görülüyor. Rusya’nın Grozni üzerindeki hava sahasını kapatması gerekiyordu, ancak bunu yapmadı. Uçak Ruslar tarafından hasara uğratıldı ve can kurtarma amacıyla acilen Grozni’ye indirilmek yerine Kazakistan’a gönderildi. Tek kelimeyle Rusya” ifadelerini kullandı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise iddialar üzerine yaptığı açıklamada, “Soruşturmanın sonuçlarından önce herhangi bir hipotez ortaya atmak yanlış olur. Elbette bunu yapmayacağız. Kimse yapmamalı. Soruşturma tamamlanana kadar beklememiz gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Kazakistan Senatosu Başkanı Aşimbayev Maulen de yaptığı açıklamada, uçağın düşme nedeninin henüz bilinmediğini vurguladı. Maulen, “Bu ülkelerin hiçbiri -Azerbaycan, Rusya veya Kazakistan- bilgi gizlemekle ilgilenmiyor. Tüm bilgiler kamuoyuna açıklanacak" dedi.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov uçağın Rus hava savunma sistemi tarafından düşürüldüğü iddiaları üzerine yaptığı açıklamada, “Soruşturmanın sonuçlarından önce herhangi bir hipotez ortaya atmak yanlış olur. Elbette bunu yapmayacağız. Kimse yapmamalı. Soruşturma tamamlanana kadar beklememiz gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Bakü-Grozni seferini yapan AZAL'a ait Embraer 190 tipi uçak, 25 Aralık’ta, Kazakistan'ın Aktau kenti yakınlarında düşmüştü.
AZAL, uçakta 5 kişilik mürettebat ve 62 yolcudan oluşan 67 kişinin bulunduğunu açıklamıştı.
Kazada 38 kişinin hayatını kaybettiği, 29 kişinin kurtulduğu bildirilmişti.
AA'ya konuşan Azerbaycanlı yetkililer, uçağın Rus "Pantsir-S" hava savunma sistemi saldırısına maruz kaldığı iddiasını doğrulamıştı.
(AA-DHA)