Son zamanlarda adına sıkça rastlanılan ve çeşitli sektörlerde farklı malzemelerin ham maddesi olarak kullanılan bitkilerden biri de kenevirdir. Otomotiv sektöründen ilaç yapımına, yakıt üretiminden kağıt yapımına kadar farklı alanlarda yararlanılır. Faydaları saymakla bitmeyecek olan kenevir nerede yetişir, tam olarak nedir, nasıl elde edilir ve ne işe yarar sorularının yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.
Anavatanı Orta Asya olan kenevir bitkisi ılıman ve tropikal iklimlerde yetişir. Cannabaceae (Cannabis) sınıfında yer alır. Görünüş olarak çalıyı andırır ve yapıca serttir. Bu bitkiye aynı zamanda kendir ya da aptal otu da denir. Uzunca bir sapın ucunda karşılıklı olmak üzere 3 ila 11 adet arası yaprak bulunabilir. Gövdesinin içinin boş, liflerinin ise uzun ve darbelere karşı dayanıklı olması sayesinde birçok sektörde ham madde ihtiyacını karşılar. Özellikle kumaş, çuval, halat, balık ağları gibi yıpranmalara karşı dayanıklı olması gereken ürünlerin yapımında etken rol oynar.
Erkek kenevirin yapısı bakımından cılız ve dalları seyrektir. Bu yüzden olgunlaşması hızlı olur. Dişi kenevirin ise sap denilen köke yakın kısmı daha kalındır ve dalları diğerine göre daha fazladır. Ayrıca dişilerde bulunan lifler daha az sayıdadır fakat verim olarak daha yüksektir. Uzmanların araştırmalarına göre çeşitli alanlarda kullanılabilen 779 kenevir türü mevcuttur.
Herhangi bir ağaç çeşidinin büyüyüp çiçek açması ya da meyve vermesi uzun yıllar alabilirken kenevir ağacı ise sadece 4 ayda büyür.
Kenevir bitkisi, kullanım şekillerine göre iki farklı türde değerlendirilir. Bunlardan biri marihuana olarak da adlandırılan esrar türleridir. Diğeri ise farklı sektörlerde kullanılan endüstriyel kenevir olarak bilinir.
Marijuanalar psikoaktif maddeler olarak bilinir. Tıp literatüründe bu terim merkezi sinir sistemini etkileyebilen, beyin fonksiyonlarını değiştirebilen, duyusal algıları etkileyerek duygu bozukluklarına yol açabilen durumların bütünü anlamına gelir. Psikoaktif maddelerin ruh ve bilinç üzerinde kargaşaya yol açabileceği gibi davranış ve tutumlarda da değişikliklere yol açabileceği saptanır. Bu doğrultuda kenevir yetiştiriciliği belirli dönemlerde dünyanın çeşitli ülkelerinde yasaklanır ve günümüzde de üretimi belli bir kontrol kotası altında sınırlı olarak yapılır. Bu psikoaktif maddeler sadece dişi kenevirlerin çiçek kısımlarında görülür. Dişi bitki tozlarından elde edilen bu ürünler çeşitli ilaç yapım aşamalarında kullanılır.
Diğer kullanım türüne sahip olan ve yasaklı sayılabilecek kısımları içermeyen erkek bitki türleridir. Bu türlerden tamamen günlük kullanım amaçlı ürünler ve eşyalar elde edilir. Endüstriyel kenevir ne işe yarar bu noktada merak edebilirsiniz. Özellikle lifli kısımlarından faydalanılarak kağıt, kumaş ve benzeri tekstil ürünleri üretilir. Ham madde olarak kullanıldığı alanların içinde otomotiv sektörünün de olduğu bilinir. Bitkinin erkek cinsinin çeşitli kısımlarından tohum ve yağ gibi faydalı olabilecek ürünler elde edilir.
Tıpkı saplar, lifler ve diğer bölümlerde olduğu gibi kenevir tohumunun da birçok işlevsel özelliği ve faydası vardır. Kuş yemi olarak da kullanılabilen bu verimli tohumlara aynı zamanda çedene de denir. Özellikle Anadolu'da bu isimle anılır ve kahvelerde yöresel bir kahve olan mırra ile birlikte sunulur. Son yıllarda faydaları keşfedilerek evlere girmeye başlar.
Bilim insanları tarafından yapılan araştırmalara göre içeriğinde bol miktarda A, B1, B2, B3, B6, C, E ve folik asit bulunur. Yalnızca vitamin türleri açısından değil, içinde bulundurduğu mineraller açısından da zengindir. Bünyesinde sodyum, potasyum, demir, çinko, kalsiyum, manganez, fosfor ve özellikle magnezyum bulundurduğu için uykusuzluk sorununu en az seviyeye indirir. Uyku için gerekli olan melatonin hormonunun salgılanmasına destek olarak uykusuzluk problemlerini ortadan kaldırır. İçerdiği demir sayesinde anemi ve aneminin yol açabileceği hastalıklardan korur. İçeriğinde bulunan omega yağ asitleri sayesinde ise beyin gelişimini desteklediği tespit edilir. Kadınların menstrual döngü evrelerinde regl dönemi sancılarını azalttığı bilinir.
Özellikle vegan bireyler için uygun bir besin maddesidir. Sağlığınız için günlük olarak alınması gereken protein ve amino asit miktarını tohumları öğüterek elde edebileceğiniz yaklaşık üç yemek kaşığı kenevir tohumu tozu karşılar. Bu tozu günün belirli saatlerinde süte katarak içebileceğiniz gibi çorba, krep, granola ve smoothie hazırlarken de rahatlıkla kullanabilirsiniz.
Kenevir tohumu yağı bitkinin tohumlarının düşük ısıda sıkılmasıyla elde edilen yağ çeşididir. Soğuk presleme yoluyla elde edilen yağ, omega 3 ve omega 6 yağ asitleri bakımından oldukça zengindir. Bu yüzden kalp sağlığına son derece faydalıdır. Kötü kolesterolü düşürürken iyi kolesterolü yükseltir. Kan basıncını düşürür. Aynı zamanda bağışıklık ve sindirim sisteminin güçlenmesine katkıda bulunur. Kabızlığı azaltır.
Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar kenevir tohumu yağı faydalarından bazıları üzerinde durur. Bu araştırmalar bitkinin en çok kanser türlerine karşı savaşabilen etkisine dikkat çeker. Özellikle beyin, akciğer ve meme kanserlerine karşı mücadeleci bir yapıda olduğu ve bu hastalıkların büyümesini yavaşlattığı görülür. İçerdiği mineraller sayesinde romatizma ve eklem ağrılarını azalttığı da bilinir. Hormonları etkileyerek kadınların menopoz döneminde bağışıklık sistemlerinin güçlenmesine katkıda bulunur.
Kenevir, iştah kapatma özelliği sayesinde kilo vermenize de yardımcı olur. Uzun süre tok tutar ve şeker krizlerini bastırır. Kenevir yağı faydalarından haricen olanlar da son derece önemlidir. İçeriğinde linoleik asit bulunur. Böylece yaşlanmayı erteler, erken yaşlanma izlerini durdurur. Cildi nemlendirir ve cilde canlı bir görünüm kazandırır. Saç ve tırnak gelişimini olumlu etkiler.
Kenevir yağının yüksek ısıya maruz bırakılmaması gerektiğini de unutmamanız gerekir. Her gün 2 tatlı kaşığı tüketerek bu şifa kaynağından faydalanabilirsiniz.