Metnin içerisinde kullanılan rakamlardan ve özel isimlerden sonra kesme işaretinden sıkça yardım alınır. Özel isimlere gelen eklerden önce kullanılması zorunludur. Kesme işareti kullanımı sırasında, yüksek oranda hata yapılır. Yerine göre kullanılması karışık noktalama işaretlerinden biridir. Doğru kullanımda özel isimlerin ayırt edilmesini sağlarken, yazım yanlışı olmasını engeller.
Kesme İşareti Nedir?
Özel isim, tarih ve sıra belirten sayıların ekleri için kesme işareti kullanılır. Kesme işareti ile kelimenin özel isim olup olmadığı anlaşılır. Saygı ve unvan kelimelerinden sonra da kesme işareti kullanılması gerekir.
Kesme işareti ile ilgili cümleler için verilen örnekler, genel olarak özel isimlerle kullanım üzerinedir. Kesme işaretinden sonra gelen ek, boşluk bırakılmadan kesme işaretine bitişik olarak yazılır. Böylece gelen ek, özel isme ait olarak yazılmış olur. Gelen ekleri özel isimler ile birlikte yazmanın tek yolu kesme işareti kullanmaktır. Kesme işareti, yazım kuralları gereği kelimenin sağ üstünde yer alır.
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
- Kişiye veya nesnelere ait özel isimlerden sonra gelen ekler öncesinde, kesme işareti kullanılmalıdır. Kesme işaretine bakılarak, hangi ismin özel olduğunu anlamak son derece kolay olur. Yazılarda anlatılan nesnelerin kendine ait özel isimleri olabilir. Farklı gelen özel isimler, kesme işareti sayesinde okuyucuya fark ettirilir. İnsan ismine sahip kedi, köpek isimleri fark edilebilir hale gelir.
- Birçok yazıda ve eserde, kesme işaretinden sıkça yardım alınır. Tarih, gün, uzunluk gibi sayılardan sonra gelen ekler, kesme işareti ile ayrılır. Bu kullanıma 1’inci, 1971’de gibi örnekler verilebilir. Sayılar rakam ile kullanılırken, getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.
- Oldukça karıştırılan kullanım alanlarından biri kısaltmalardan sonra gelen kesme işaretidir. Kısaltmalardan sonra gelen ekler için de kesme işareti kullanılır. Bu konuda TDK’nin paylaşımları ve düzeltmeleri mevcuttur.
- Belirli bir tarihi belirten durumlarda, ay ve günlerden sonra gelen ekler de kesme işareti ile ayrılır. Belirli bir tarih olmadığı durumda, büyük harf kullanımında ve kullanılan kesme işaretinde değişim olur.
Kesme İşareti Örnekleri
Kesme işareti hakkında sıkça kullanılan örnekleri sıralayalım.
- Zehra’nın saçları altın rengindeydi.
- Ankara’da deniz var mı?
- Kedimiz Efekan’ı bahçeye çıkarır mısın?
- Ahmet, sınıfta 1’inci olmuş.
- TBMM’nin koltukları güzelmiş.
- A’dan Z’ye her harfi bilmelisiniz.
Yukarıda verilen örneklerde özel isimlerden sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır. Verilen örnekler incelenerek, kesme işareti hakkında bilgi edinilebilir.
Kesme işaretinin kullanıldığı yerler arasında istisnai durumlar bulunur. Bunlar şu şekilde örneklendirilebilir:
- Türkiye Büyük Millet Meclisinin 10’uncu oturumunu da sonlandı.
Bu örnek içerisinde ‘Meclis’ kelimesine gelen ek kesme işareti ile ayrılmaz. Kesme işaretinin istisnai durumları arasında yer alan bu örnek, kısaltma olduğu durumlarda farklı yazılır. TBMM kısaltmasından sonra gelen ekler için kesme işareti kullanılmak zorunludur.
- Türk Petrolleri Anonim Ortaklığında büyük ayrılıklar görüldü.
Aynı şekilde bu örnek için de ‘Ortaklık’ kelimesinden sonra gelen ek ayrılmaz.
- Çanakkaleli annenin, İzmirli babanın çocuğuyum.
Yukarıda örnek içerisinde özel isimleri yapım ekleri getirilmiştir. Özel isimlere yapım ekleri geldiği durumlarda kesme işareti ile ayrılmaz. Kişi nereli olduğunu yazarken, kesme işareti ile ayırmadan yazmalıdır.
- Orta Çağın önemli hükümdarları arasında IV. Baldwin yer alır.
- Duraklama Döneminin Osmanlı için kötü olduğu söylenir.
- Türk Edebiyatında birçok ilgi çeken eser bulunuyor.
Yukarıda verilen örnekler içerisinde akım ve dönem isimleri bulunuyor. Özel isim haline gelmiş dönem isimlerinden sonra gelen ekler de kesme işareti ile ayrılmaz.
En çok karıştırılan örnekler ile kesme işareti kullanımı öğrenilebilir. Özel isimlerin kısaltmalarında ve uzun açılımlarında kesme işareti kullanımına dikkat etmek gerekir.