Her çalışanın kıdem tazminatına hak kazanma olasılığı bulunur. Ancak bu hak bazı şartları yerine getirilerek kazanılır.
Eğer iş akdinin feshi talebinde bulunan taraf çalışan ise; bulunduğu talep kanunların onayladığı gerekçelere dayanıyor olmalıdır. Bu durumda işveren, iş akdini feshederek çalışanına kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kendi isteği dışında işten çıkartılan işçiye de kıdem tazminatı ödemesi yapılması gerekir.
Yapılacak olan kıdem tazminatı ödemesine başka ek ücretler de dahil edilebilir. Tüm ücretler brüt olarak hesaplanır. Sürekli olarak işçiye ödenen yol, yemek, yakacak, giyim, ev, aile, çocuk yardımı gibi maddi ve benzeri yardımlar kıdem tazminatına dahil edilerek ödenmelidir.
Bir çalışan kendi isteği dışında işten çıkartılırsa kıdem tazminatı alır. Ancak işverenin gerekçeleri arasında çalışanın kusuru ya da işlenmiş bir suçu bulunmamalıdır.
Çalışan kişi kendi isteği ile işten ayrılmak ve kıdem tazminatı hakkı elde edebilmek için işverenine belli gerekçeler sunmalıdır. Bu gerekçeler kanunlar kapsamında belirtilen kurallara uygun olmalıdır.
Kıdem tazminatı hakkı alabilmek ve iş akdinin feshi için talepte bulunabilmek için gerekli olan tüm durumlar 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24. Maddesinde belirtilmiştir.
Bu durumlar sonucunda işçinin kıdem tazminatı, anlaşması feshedilen iş yerinde çalıştığı yıl sayısı baz alınarak aldığı maaşın brüt karşılığı ile çarpılarak hesaplanır. Brüt hesabı yapılırken yol, yemek gibi işçiye yapılan maaş dışındaki her türlü sürekli ödeme de kıdem tazminatına eklenir.
Kıdem tazminatı hesaplaması yapmak için önce işçinin o iş yerinde çalıştığı süre tespit edilir. Çalıştığı yıl sayısı aldığı maaşın brüt karşılığı ile çarpılır. Ortaya çıkan rakam işçinin kıdem tazminatı hakkı kazanırsa alacağı tazminat tutarıdır.
Hesaplanan kıdem tazminatı ödemesine bazı ek ücretler ve haklar dahil edilmeyebilir. Bunlar gelip geçici sürelerde ya da durumlarda ödenen ya da verilen ücret veya eşyalar olabilir.
Gelip geçici özellikteki ücret ekleri, ödenecek olan kıdem tazminatını hesaplarken bu hesaba dahil edilmez. Ürün yardımları, tahsil yardımları, fazla mesai ücretleri, iş yerinde giyilmek için ya da kullanılmak için verilmiş her türlü malzeme, primler, ücretli izin paraları, hafta tatili ücretleri, otel, ev giderleri, yol ücretleri, avans ödemeleri gibi daimilik özelliği olmayan hiçbir ücret kıdem tazminatı hesabına katılmaz.
Kıdem tazminatı hakkı kazanmış olan çalışanın bu hesabına başka hak edilen ödemeler de eklenmelidir. Bu ücret eklentilerinin yapılması belirlenmiş dört şarta bağlıdır. Bu şartlar şunlardır.
Sürekli olan yol ve yemek ücretleri, kıdem tazminatı ödemesine dahil edilir. Kıdem tazminatı hesabı yapılırken, bir ay içinde yapılan düzenli yemek ve yol ücretlerinin toplam değeri hesaplanır. Bu değer otuz güne bölünür. Bu hesabın formülü şu şekildedir:
Günlük bedel X Çalışılan gün sayısı / 30 gün.