Uzmanlar, tiroit yetmezliğinin bilinçli diyete rağmen vücut kilolarının yüzde 15-30 oranında artmasına yol açan bir hastalık olduğunu bildirerek, bilinçli diyete rağmen vücudu kilo vermekte direnenlere troit kontrolünden geçmelerini tavsiye ediyor. Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Prof. Dr. Metin Özata, tiroit bezi yetmezliği tedavi edilmeden kilo vermenin çok zor olduğunu belirterek, "Tiroit hormon ilaçlarıyla (Levotiron veya Tefor gibi) hastaların çoğunda tedaviyle birlikte kilo verme oluşursa da, hastaların yüzde 17'si kilo veremez. Özellikle menopozdaki kadınlarda bu durum daha sık görülür. Hem menopoz hem de tiroit yetmezliği kilo vermeyi engeller" dedi. Tiroit bezi yetmezliği olmadığı halde kilo vermeye çalışan kişilerde belirli bir kilo verdikten sonra kilo kaybının azaldığı veya durduğu bir dönem oluştuğunu söyleyen Özata, "Bu durum vücudun kendini koruma mekanizmasıdır. Vücudumuz daha fazla kilo verilmesine direnç göstermeye başlar. Bu direnç tiroit hormonlarının azalmasıyla olabildiği gibi, başka hormonların salınmasının artmasıyla da oluşur. Kalori alımı yani yenilen gıda alımı azaldıkça, vücudumuzda bulunan T4 hormonunun T3 hormonuna dönüşümü de azalır. Sonuçta hücrelere giren ve etkili olan T3 azaldıkça metabolizmamız yavaşlar ve kilo veremeyiz" diye konuştu.
Özata'nın açıklamasına göre, kalori alımı azaldıkça yani diyet yaparken az yemek yedikçe, vücuttaki yağlardan salgılanan leptin isimli hormon kanda azalıyor. Azalan leptin hormonu ise, beyindeki iştah merkezini uyararak iştahı artırıp gıda alınmasını sağlıyor. Kilo vermeyi engelleyen hormonlardan birisi de Ghrelin hormonu. Bu hormon mideden salgılanmakta ve kana karışarak beyine ulaşıp yemek yemeyi artırmakta. Kilo vermek için diyet yaparken bu hormon kanda artmakta ve daha fazla kilo verilmesini engellemekte. Bu hormonun salgılanmasını önleyecek bir ilaç ise henüz bulunmuyor. Bazı minerallerin eksikliklerinin de kilo vermeyi engellediğini ifade eden Özata, "Manganez, krom, çinko, kalsiyum ve magnezyum eksikliği özellikle çok önemlidir. Bu minerallerde saptanan eksiklikler tedaviyle düzeltilmelidir. Ayrıca T4 hormonunun T3'e dönüşmesinde selenyum minerali de etkili olduğundan, kilo veremeyen kişilerde selenyum eksikliği olup olmadığına bakılması gerekir. Selenyum eksikliği varsa bu eksiklik giderilir. Ayrıca çinko, demir, bakır mineralleri de T4'ün T3'e dönüşümünde etkilidir. Bu minerallerde eksiklik olup olmadığına da bakılması gerekir" açıklamasında bulundu. Omega-3 alımını artırmanın kilo vermede faydalı olabileceğini kaydeden Özata, "Omega-3 yağ asitleri tiroit hormonlarının hücrelerdeki etkisini artırmaktadır" dedi.
Kanda insülin hormonun yüksek olmasının kilo vermede sıkıntılar oluşturacağını söyleyen Özata, "İnsülin yüksekliğini azaltmanın önemli bir yolu şeker yükü yüksek olan karbonhidratları yememektir. Beyaz ekmek, şeker, makarna, patates, kek, tatlı, çikolata gibi şeker yükü fazla gıdalar insülin hormonunu kanda iyice artırarak kilo vermenizi önler. Bu gıdalar yerine tam buğday unundan yapılmış ekmek (köy ekmeği gibi), kepekli makarna, nohut, kuru fasulye, mercimek, bezelye, sebze ve meyvelerle beslenmek gerekir" şeklinde konuştu. Özata'nın ifadesine göre; tiroit yetmezliği olan hastalarda metabolizma yavaşladığından, alınan karbonhidratların (unlu, şekerli gıdaların) sindirilmesi, parçalanması ve kandaki şekerin hücrelere girmesi zorlaşıyor. Bu nedenle vücut daha fazla insülin salgılayarak kan şekerini düşürmeye çalışıyor. İnsülinin artması ise, iştahta artma ve kilo almayla sonuçlanıyor. İnsülin hormonundaki yükselmelerin gün içinde kan şekerinde düşme yaptığı için yorgunluk, baş dönmesi, bitkinlik, öfkelenme, birden sinirlenme, bağırma ve açlık hissi oluşturduğunu söyleyen Özata, "Bu belirtiler varsa kan şekerinizde düşmeler oluyor demektir. Bunu anlamak için 3-4 saatlik şeker yükleme testi yaptırmanız gerekir. Stresli kişilerde stres hormonu dediğimiz kortizol artmaya başlar ve artan kortizol hormonu da kan şekerini yükseltir. Yukarıda söz edilen faktörler hipotiroidili bir hastada kilo almaya, kan şekerinde düşmelere neden olur. Eğer kilo veremezseniz ileride bu defa şeker hastalığı gelişir" diye konuştu.
Karbonhidrat ve yağdan fakir bir beslenme ve egzersiz yaparak kilo verilmesini denemeyi tavsiye eden Özata, "İyi beslenmenize ve egzersiz yapmamıza rağmen zayıflayamıyorsanız doktorunuz size bazı ilaçlar verecektir. Bu ilaçlar zayıflamanıza yardımcı olur. Hipotiroidili hastalarda selenyum desteği almak T4 hormonunun T3'e dönüşümünü artırarak dokulardaki tiroit azlığını veya metabolizma yavaşlamasını artırmaya faydalı olabilir. Bu nedenle selenyum ölçümü yaptırınız. Eksiklik varsa doktorunuz size selenyum desteği için ilaç verecektir. Kilo veremeyen tiroit yetmezlikli hastalarda T4 (Levotiron veya Tefor) ve T3 ilaçlarını birlikte almak bazen faydalı olabilir. TSH hormonunu 1.5-2.5 arasında tutacak şekilde doktorunuz bu ilaçları ayarlayacaktır" dedi. Yukarıdaki önlemlere rağmen kilo veremeyen kişilerde başka nedenleri araştırmak gerektiğini ifade eden Özata, "Depresyon, stres ve uyku bozukluklarını önleyecek bir ilaç ise henüz bulunmuyor. Bazıları mineral ve vitamin eksikleri ve gıda alerjileri olabilir. Özellikle selenyum, çinko, ve demir eksikliği varsa bunların tedavisi çok önemlidir. Kalsiyum ve magnezyum eksikliği de özellikle önemlidir. Bazen TSH hormonu normal olduğu halde kilo veremeyen hastalarda anti-TPO antikoru yüksek olabilir. Anti-TPO antikor yüksekliğinde tiroit bezinin çalışmasında hafif bozukluklar olabilir. Çok hassas TSH ölçümleriyle bu durum anlaşılabilirse de, gizli tiroit yetmezliğin tanısı için TRH testi yapılabilir. TRH sonrası 25. dakikada TSH 15'den yüksek çıkarsa tiroit bezi az çalışıyor demektir" değerlendirmesini yaptı.
Özata, tiroit yetmezliği olan kişilerin kilo verememeleri halinde, "Gıda alerjisi olup olmadığının araştırılması, kanda insülin düzeyine bakılması, kalori azaltılmasının yeterli olup olmadığı; selenyum, B vitamini, yağ asitleri, magnezyum ve kalsiyum eksikliği olup olmadığı, psikolojik stresin düzeltilmesi, kanda anti-TPO antikoruna bakılması, diğer hormon bozuklukları olup olmadığının araştırılması (kortizol eksikliği, yumurtalık kistleri, prolaktin hormon yüksekliği, kan kalsiyum azlığı gibi)." nedenlerin araştırılması gerektiğini söyledi.
(İHA)