Yüksek kira fiyatları vatandaşın gündeminden düşmüyor. Kiracılar, fahiş fiyat artışları, yasal sınırın üzerinde zam, ara zam talebi, tahliye baskısıyla karşı karşıya kaldığı gibi piyasada kiralık ev bulmak da çok zorlaştı. Endeksa’nın verilerine göre, Türkiye genelinde kiralar son 1 yılda yüzde 95.5 artış gösterdi. Türkiye genelinde ortalama metrekare kira bedeli 32.9 liraya, ortalama kira 3 bin 746 liraya yükseldi.
Türkiye’de her 100 evden 26.8’i kirada, yaklaşık 6.5 milyon hanenin kiracı olduğu tahmin ediliyor. Hane halklarının tüketim harcamaları içinde konut ve kira harcamalarının oranı yüzde 25’e yaklaşıyor. Kiraların bu denli yükselmesi, bütçeleri de zorluyor. Bir de arz azalınca emlakçılar ev kiralamak isteyenleri sıraya koymaya başladı. Bu ortamda beklentileri karşılayan ve bütçeye uygun olan doğru evi bulmak, haklarınızı koruyan sözleşmeye imza atmak daha da önem kazandı.
Ev kiralarken öncelikle evin fiziki şartlarına, ihtiyaç ve beklentiyi karşılamasına ve bütçeye uygunluğuna dikkat etmek gerekiyor. Son dönemde yükselen fiyatlar karşısında bütçeye uygunluk ilk sıraya yerleşti. Artık evin fiziki koşullarına bakılmaksızın uygun fiyatlı evler tercih edilmeye başlandı. Ancak yine de ev kiralarken şu maddelere bakmadan geçmeyin: Dairenin tadilata ihtiyacı varsa (boya, tesisat vs.) kira tutarından düşerek tadilat yapılmasını teklif edin. Apartmanın aidatı ve ortak giderleri hakkında bilgi almayı unutmayın. Eşyalarınızın eve sığıp sığmayacağını ölçün.
Posta'da yer alan habere göre, net bir kira sözleşmesi imzalamanız, ileride doğacak sorunların önüne geçecek ve ihtilafları hukuken çözecektir. Her iki taraf adına olmazsa olmaz şartlar; yıllık ve aylık kira bedelinin, yıllık zam oranının, artış döneminin, depozito bedelinin, sözleşme süresinin ve kira bedelinin hangi tarihlerde ödeneceğinin kira sözleşmesinde belirtilmiş olmasıdır. Sözleşmede dikkat edilmesi gereken diğer hususlar şöyle:
Teminat amacıyla depozito alınmalı ve bir kefil istenmeli. Demirbaşların neler olduğu fotoğrafları çekilerek kira sözleşmesine yazılmalı. Abonelikleri kiracı kendi adına devralmalı. Kiracıya ulaşmada yaşanabilecek riskleri azaltmak için kiracının işyeri bilgileri de alınmalı.
Evde ayıp olup olmadığını belirleyin. Zam oranının kanuna uygun olarak yazıldığını tespit edin. Taşınmazın kiraya verene ait olup olmadığını tapu senedine bakarak kontrol edin. Evde haciz olup olmadığını araştırın.
Tarafların kimlik bilgileri eksiksiz doldurulmalı. Malik sayısı birden fazla ise kiraya verenin yetki kontrolünü sağlayın. Kira ödemelerinin de maliklere hisseleri oranında yatırılmasını sağlatın. Kefiller alınırken kefalet şartlarını unutmayın (elle yazılması, eş rızası vb). İlk kira bedeli, depozito bedeli dahil olmak üzere kira bedellerinin mutlaka bankadan yatırılmasını isteyin.
Borçlar Kanunu’na göre kira artışları, 12 aylık ortalama Tüketici Fiyatları Endeksi’ne (TÜFE) göre yapılıyor. Son açıklanan verilere göre bu rakam yüzde 34.46’dır. Bu oran, kira artışı için üst tavandır. Depozito bedeli 3 aylık kiradan fazla olamaz. Depozito bedeli, kiracı tarafından vadeli bir banka hesabına yatırılır ve tarafların karşılıklı onayı olmadan çekilemez. Kira sözleşmelerinin süresi, aksi belirtilmedikçe 10 yıldır. Kira bedelinin bölge ortalamasının altında kaldığını düşünen ev sahipleri yasal sınırı aşan zam uygulamak yerine ‘kira tespit davası’ açabilir. Ancak sözleşme üzerinden 5 yıl geçmediği müddetçe kira tespit davası da açılamaz.