Çevre ve Orman Bakanlığı yürüttüğü "Hava Kalitesi" projesi çerçevesinde hazırladığı broşürde, Türkiye'deki nüfus artışının, kentleşme ve sanayileşmeye neden olduğu, bu durumun hava kirliliğine yola açtığı ifade edildi. Broşürde, hava kirliliği etkenleri, kentleşme, sanayileşme ve motorlu araçlar olarak 3 ana kategoride ele alınıyor.
Broşüre göre, dumanın bileşiğinde bulunan maddeler ve sağlığa etkileri şöyle:
-Kükürtdioksit: Renksiz bir gaz olan kükürtdioksitin isli (kurum) parçalarla birleşmesiyle kış aylarında sanayileşmiş kentlerde duman epizotları görülüyor. Gaz ve oksidasyon ürünleri, ıslak ve kuru çökelmeler yoluyla atmosferden atılarak asit yağmurlarına neden oluyor. Kükürtdioksit, fosil türevli yakıtların özellikle kömür, ağır fuel-oil ve kükürt içeren cevherlerin yakılması sonucu ortaya çıkıyor. Söz konusu gaz, solunum yoluyla alındığında tahriş edici oluyor ve yüksek konsantrasyona maruz
akalan insanlarda solunum güçlüklerine yol açabiliyor. Özellikle astım ve kronik akciğer hastalığı olan insanlar gazdan zarar görüyor. Aşırı kirlilik durumlarında
astım nöbetlerine yol açabiliyor.
-Benzen: Benzen emisyonları, genellikle petrol ürünlerini işleyen veya dağıtan araç yakıt tankları ve depolama tanklarındaki buharlaşmadan kaynaklanıyor.
-Azotdioksit: Azotdioksit, insan sağlığını etkileyen en önemli azot oksit bileşeni olduğu için kentsel alanlardaki en önemli kirleticidir. Azotdioksit salınımı, hava, yol ve su yolu trafiği gibi ulaşımda kullanılan mobil yakma sistemlerindeki yanma ve endüstriyel yanma olaylarından kaynaklanıyor.Yüksek azotdioksit konsantrasyonuna kısa süreli maruz kalma, sağlıklı insanların akciğerlerinde ciddi ölçülerde zarara yol açıyor. Kronik akciğer hastalığı olan insanların bu konsantrasyona maruz kalması, akciğer fonksiyonlarında ve solunum yollarında hassasiyete yol açıyor.
-Ozon: Ozon atmosferin alt tabakalarında güneş ışığının başlattığı bir dizi fotokimyasal tepkime yoluyla oluşuyor. Solunması durumunda tüm solunum yolu zarar
görebiliyor.
-Partiküler madde: Partiküler maddeler, enerji santralleri, yakma sistemleri, sanayi kaynaklı tozlar, dökme malların yükleme ve boşaltma sırasındaki tozumalar olarak ortaya çıkıyor. Düşük düzeylerde dahi partiküler madde solunması durumunda sağlıklı ilgili olumsuz etkileri görülebiliyor. Yüksek konsantrasyonlardaki solunumlar ciddi akciğer hastalıklarına yol açabilmekte, taşınan toksik maddeler ise akciğerde birikebilmektedir.
-Ağır Metaller: Bilimsel deliller, havada bulunan ağır metal bileşenlerinin insanlar için genotoksik kanserojen kaynağı olduğunu gösteriyor.