Kısaltmalar isimler başta olmak üzere; rumuzlar, işaretler, kodlar gibi birçok simgeyi kapsar. Kısaltmaların doğru yerde ve doğru bir şekilde kullanılmasına dikkat edilmelidir. Türkçe kısaltmalar amaca göre şekillenebileceği gibi belli başı kurallara göre de kullanılabilir.
Türkçede Kullanılan Kısaltmalar
Herhangi bir kelimenin veya terimin daha akılda kalıcı olması adına kullanılan kısaltmalar, kelime yazılırken bir veya birkaç harfinin simgesel olarak kullanılmasıyla oluşur. Kısaltmalar ile ifade edilen birçok kelime veya terim bulunmaktadır. Bunların hepsinin akılda kalabilmesi mümkün olmayabilir.
Türkçede kullanılan çok sayıda kısaltma mevcuttur. Bu kısaltmaları kullanım alanlarına göre aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Kitap, dergi, yön, ülke, kuruluş gibi isimlerin kısaltmalarında dikkat edilmesi gereken en önemli, nokta baş harflerinin büyük olmasıdır. Örneğin; en bilinen özel isimlerden biri Türk Dil Kurumu = TDK şeklinde yazılır. Yine aynı şekilde yönlerin kısaltmasında da baş harfler büyük olur. Güney = G, Kuzey = K gibi
- Rütbe veya unvanlarda da kısaltmalar sıklıkla tercih edilmektedir. Bu kısaltmalarda da kelimenin ilk harfi mutlaka büyük harf ile başlar. Örneğin; araştırma görevlisi unvanını kısa olarak kullanırken çoğunlukla ilk üç harfi tercih edilir. Arş. Gör. gibi
- Adres, cadde veya sokakları yazarken de kısaltmalardan yararlanılır. Örneğin; Susam Sokak yerine Susam Sok. veya Saklıköy Caddesi yerine Saklıköy Cad. gibi
- Ölçü birimlerinde de kısaltmalara sıklıkla başvurulur. Ayrıca bu kısaltmalar özel isim olmadığı için büyük harf ile yazma zorunluluğu yoktur. Örneğin; kilometre = km şeklinde kısaltılırken santimetre = cm şeklinde kısaltılır.
- Türkçede kullanılan bazı kısaltmalar ise akılda daha kalıcı olsun diye tercih edilir. Örnek olarak; Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi‘nin kısa hali BOTAŞ veya Türkçe Öğretim Merkezi = TÖMER gibi. Bu kısaltmalarda kelimelerin içerisinde yer alan bazı harfler kullanılmaz.
- Gelenekselleşmiş belli başlı kısaltmalarda noktalama işareti kullanılır. Örnek verecek olursak; Türkçe = T. ve Türkiye Cumhuriyeti = T.C. gibi
Kısaltmalar Dizini
Türkçe alfabedeki harflerle başlayan birçok kısaltma bulunur. Bu kısaltmalar kullanım alanlarına göre bazen küçük harfle bazen ise büyük harf ile başlar. Dizinde yer alan kısaltmaların bazılarını aşağıdaki maddelerde görmek mümkündür. Bu kısaltmalar dışında daha birçok kısaltma Türkçede yer alır.
- Alay kelimesi - A ile gösterilir.
- Anadolu Ajansı’nın kısaltılmış hali AA’dır.
- AAET - Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu
- BAÜN - Balıkesir Üniversitesi
- BAY ÜNİ - Bayburt Üniversitesi
- BCG - Verem aşısı
- Bçvş. - Başçavuş
- BDDK - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
- BDT - Bağımsız Devletler Topluluğu
- BAU - Bahçeşehir Üniversitesi
- Cad. - Cadde, caddesi
- CBÜ - Celal Bayar Üniversitesi
- C - Cilt
- D- Doğu
- DAGM - Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
- DAP - Doğu Anadolu Projesi
- DDB - Dernekler Dairesi Başkanlığı
- EKG - Kalp akım graf iği
- FAB - Federal Araştırma Bürosu
- F - Fiyat, f iyatı
- f. - Fiil
- Fak. - Fakülte
- Fak-Fuk Fon - Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu
- g - Gram
- GATA - Gülhane Askeri Tıp Akademisi
- G - Güney
- GAPBKİ - GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
- GAP - Güneydoğu Anadolu Projesi
- GAMHK - Güney Avrupa Müttefik Hava Kuvvetleri
- YDS - Yabancı Dil Sınavı
- YEÖGM - Yurt Dışı Eğitim Öğretim Genel Müdürlüğü
- YİBF - Yardım ve İş Birliği Fonu
- YÖGM - Millî Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürlüğü
- YÖK - Yükseköğretim Kurulu
- Zamir kelimesinin kısaltılmış hali zm. şeklinde olmaktadır.
- ZKÜ - Zonguldak Karaelmas Üniversitesi
- zool. - Zooloji kelimesinin kısaltması olarak kullanılır.