Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) başkenti Lefkoşa’da bulunan Ledra Palace Sınır Kapısında hellim sektöründe faaliyet gösteren üretici, çiftçi, hayvan yetiştiricisi ve imalatçılar, hellimin coğrafi tescili ve Kuzey Kıbrıs’tan Avrupa Birliği ülkelerine ithalini mümkün kılacak önergenin yarın yapılacak oylaması öncesi Avrupa Komisyonu temsilcilerine Kıbrıs Türk üreticisinin haklarını da koruyacak adil eşit şekilde karar verme çağrısında bulunarak protesto düzenledi.
Protestoya, Sanayi Odası, Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği, Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği, Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği ve Kıbrıs Türk Ziraat Mühendisleri katıldı.
Eylemciler, Ledra Palace Sınır Kapısı’nda ızgara hellim yaparak basın mensuplarına ve vatandaşlara dağıttı. Eylem sırasında, Avrupa Komisyonu Yapısal Reform Destek Servisi Genel Direktörü Mario Nava’ya hitaben kaleme alınan ve Kıbrıs Türk tarafının talep ve rahatsızlıklarının dile getirildiği mektup okundu. Tüm girişimlere rağmen Ledra Palace’daki Rum sınır kapısına gelip mektubun alınmadığına işaret eden üreticiler, Avrupa Birliği Destek Ofisi yetkilisinin, daha önceden anlaşılan noktaya “basın bulunduğu” gerekçesiyle gelmediği yönünde bir açıklamada bulunduğu kaydedildi.
Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları ara bölgeden döndükten sonra yaptığı açıklamada, mektubu Avrupa Komisyonu yetkilisine ara bölgede vermek istediklerini, temasa geçtikleri KKTC’deki Avrupa Birliği Destek Ofisi ile ikinci bir ayarlama yaptıklarını ancak yetkilinin ikinci kez mektubu teslim almaya gelmediğini belirtti. Avrupa Komisyonu temsilcisinin mektubu teslim almak için buluşma noktasına gelmemesini “AB tarafında da doğru zihniyet yok” olarak değerlendiren Naimoğulları, Avrupa Komisyonu’nda yarın tek yanlı bir karar çıkarsa Avrupa Birliği Destek Ofisi’nin Kuzey Kıbrıs’ta bulunmasında gerek kalmadığını açıkladı.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin hellimin AB ülkelerine ihracatı için gerekli sağlık denetimini yapacak uzmanları kendisinin atamak istediğini kaydeden Naimoğulları, bunun adaletli olmadığını, hellimin adadaki tüm üreticilerin ürünü olduğunu belirtti. Naimoğulları, üretim aşamasındaki denetimin iki tarafında onay verdiği özel bir denetleme şirketine verildiğine işaret ederek sağlık kontrolünün aynı denetim şirketine verilmemesinin anlaşılabilir olmadığını kaydetti.
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk eylem yerinde yaptığı konuşmada, Avrupa Komisyonu’ndan ortak bir kültür olan hellimle ilgili her iki tarafın menfaatlerini gözeten kararlar beklediklerini kaydetti. Avunduk, yarınki oylamanın nihai oylama olarak görüldüğüne işaret etti.
Avunduk ayrıca, coğrafi tescille birlikte Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden AB ülkelerine ihracatı mümkün kılacak uygulamanın da yer aldığı önergenin, içeriğinin bilinmediğini de vurguladı. Avunduk, Avrupa Birliği yetkililerine “İçeriğini bilmediğimiz bir önergeyi onaylayacaksınız. Daha önce yaptığınız gibi Kıbrıs Türklerinin hakkını yemeyiniz” çağrısı yaptı.
Avrupa Komisyonu Yapısal Reform Destek Servisi Genel Direktörü Mario Nava’ya hitaben yazılan mektupta, hellim üretiminde üreticilerin sağlık teftişlerini yapmak için atanacak uzmanların bağımsız ve tarafsız olmasının öneminin altı çizildi. Yeşil Hat üzerinden yapılan ticaretin komisyonun atadığı uzmanların yaptıkları teftişler sonucunda gerçekleştiğine dikkat çekilen mektupta, “Eğer komisyon hellimin ticareti ile ilgili olarak gerekli olan teftiş uzmanlarının atamalarını yapmak istemiyorsa, Kıbrıslı Türkler açısından bu uzmanların bağımsızlıkları ve tarafsızlıkları, onların Kıbrıs Türk tarafının rızasıyla atanmaları yoluyla garanti edilebilir” denildi.
Halihazırda Kıbrıs Rum tarafının tutumundan dolayı, Yeşil Hat üzerinde ticarette birçok engel ve zorluğun bulunduğu belirtilen mektupta, “Bunlara örnek olarak Kıbrıs Rum yetkililerin Kıbrıs Türk ticari araçlarının ve işlenmiş gıdaların geçişine izin vermemelerini ve Kıbrıs Türk üreticilerin ürünlerini Güney Kıbrıs’taki marketlerde satılması ve reklam yapılması ile ilgili karşılaştıkları zorlukları örnek verebiliriz. Komisyon’un müdahil olmasına rağmen bu engellerin aşılamamış olması çerçevesinde hellimin Yeşil Hat üzerinden ticaretinin sadece Kıbrıs Rum tarafının atayacağı uzmanların teftişiyle mümkün kılınmasının durumu daha komplike ve sorunlu hale getireceği sonucuna varabiliriz” ifadelerine yer verildi.
Hellimin tesciliyle ilgili olarak ise mektupta, Kıbrıs Türk hellim üreticilerinin, AB’nin talep ettiği standartlarda üretim yapabilmeleri için makul bir geçiş sürecine ve yardıma ihtiyaç duyduğu, Kıbrıs Türk hellim sektörüne teknik ve mali yardım için adım atılmasının beklendiği kaydedildi. Önergede bazı standartlar için 2024’e kadar bir geçiş süreci tanındığına işaret edilen mektupta, “Kıbrıs Türk hellim sektörünün yeni standart ve süreçlere adaptasyon için ihtiyacı olan zaman göz önüne alındığında bu sürenin 2034 yılına dek 10 yıllık bir ek süre için uzatılmasının uygun olacağını düşünüyoruz” denildi.
(İHA)