Kolesterol, vücudumuzdaki yeni hücrelerin yapılandırılması, sinir hücrelerinin koruyucu kılıflarının oluşturulması ve çeşitli hormonların üretilmesi gibi önemli görevleri olan bir maddedir. Normalde vücudun ihtiyacı olan kolesterol, karaciğer tarafından yapılır, ancak et, süt ve yumurta gibi hayvansal gıdalar da vücudumuza kolesterol sağlar. Bu durumda ihtiyacımız olandan daha fazla kolesterol alınması kalp ve damar sistemimizin hastalanması için zemin hazırlar.
Yüksek kolesterol neden kalp hastalığına sebep olur?
Kanda kolesterol çok yükseldiği zaman, atardamarlarda “ateroskleroz” denilen damar sertliği ortaya çıkmaya başlar. Biriken kolesterol plakları, damarın içini daraltır ve kan akışını engeller. Eğer kalbi besleyen damarlar tıkanmaya başlarsa, oksijen yetmez ve göğüs ağrısı ile birlikte kalp krizi riski ortaya çıkabilir.
Kötü kolesterol, iyi kolesterol
Kolesterol çeşitlerinden LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein), damar tıkanıklığına sebep olan esas kolesterol tipi olduğundan halk arasında “kötü” ya da “lanetli” kolesterol olarak adlandırılır. Diğer bir çeşit kolesterol olan HDL ise kandan kötü kolesterolü uzaklaştırdığı için “iyi” ya da “hayırlı” kolesterol diye anılır. Kanda kötü kolesterol seviyeniz ne kadar düşük ve iyi kolesterol seviyeniz de ne kadar yüksek ise kalp sağlığınız da o kadar güvendedir. Trigliserit denen üçüncü kolesterol tipi de damar hastalıklarına yol açabilir.
Yüksek kolesterol nasıl anlaşılır?
Beslenme düzenimizde doymuş ve trans yağlar arttıkça, kandaki kötü kolesterol miktarı da artar. Enerji ihtiyacımızdan fazla karbonhidrat tükettiğimizde, bu karbonhidratın fazlası da vücudumuzda yağa dönüşerek kan kolesterolünün yükselmesine neden olur. İşin kötü yanı, kolesterol yüksekliğinin bir belirtisi ya da fark edebileceğimiz bir bulgusu pek yoktur. İnsanlar ancak göz kapaklarında yağ izleri ya da cilt altında belirgin hale gelen yağ birikintileri oluşmaya başlayınca yüksek kolesterolden şüphelenir, huzursuzlanırlar. Oysaki kolesterol yüksekliğinin sebep olacağı kalp krizi ya da inme/felç gibi damar tıkanıklığı hastalıkları ortaya çıkmadan önce, beslenmemizdeki hataların, fazla kilolarımızın, büyüyen göbek ve basenlerimizin farkına varmamız gerekir!
Nasıl korunabiliriz?
Yaş aldıkça metabolizmamız yavaşlar ve her zamanki kadar yesek bile yediklerimizi eritemez, yağ dokusu olarak vücudumuzda depolarız. Hele ki genetik olarak yatkınlığımız varsa, sağlıklı beslenme bile kötü kolesterolü düşürmeye yetmeyebilir. Bu durumda düzenli ve yeterli egzersiz, yağların yakılması ve kandaki kötü kolesterol seviyesinin düşmesini sağlamak kurtarıcı olabilir. Pek çok insan, sigara içmenin iyi kolesterolü düşürerek kalp hastalığı riskini artırdığını bilmez! Sigaradan uzak kalmak ve düzenli egzersiz yapmak HDL (iyi) kolesterolü yükseltebilir.
Başka ne yapabiliriz?
Kan kolesterol düzeyinizi ölçtürerek risk durumunuzu doktorunuzla değerlendirebilirsiniz. Ama mevcut sağlık durumunuzu korumak ve daha iyi hale getirmek için kanıtlanmış bazı yöntemlerden de yararlanabilirsiniz. Örneğin diyetinizde lifli gıdalara daha fazla yer verebilir, bitkisel kaynaklı sterollerden ve yulaflı, lifli besin desteklerinden yararlanabilirsiniz. Bunların kandaki kolesterolü düşürücü etkileri olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Yaşam tarzı ve beslenme düzeninde değişikliklere rağmen kandaki kötü kolesterol düzeyi düşmeyen riskli hastaların, doktorları önerdiği takdirde kendileri için uygun olan kolesterol düşürücü ilaçları mutlaka kullanmaları gerektiğini hatırlatalım.