ANKARA (İHA) - TBMM'de yaklaşık 2 yıldır bekleyen Pasaport Yasası'nda değişiklik öngören tasarının görüşüldüğü İçişleri Komisyonu'nda, askeri temsilcilerle Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdür Yardımcısı Yalav arasında "kırmızı pasaport" tartışması yaşandı.
Kabul edilen önergeyle, Genelkurmay Başkanı'nca NATO'da daimi göreve atananlara yeniden kırmızı pasaport verilmesi uygulamasına geri dönüldü. TBMM İçişleri Komisyonu'nda bugün 16 Ocak 2004 tarihinde TBMM'ye gönderilen Pasaport Yasası'nda değişiklik öngören tasarı ele alındı. Tasarının Diplomatik pasaportları düzenleyen 3. maddesine gelindiğinde tartışma yaşandı. MSB temsilcileri, tasarıyla kimi durumlarda askerlere verilen kırmızı pasaport uygulamasının kaldırılmasının, NATO'da görevli subayların Barış Gücü de dahil olmak üzere kimi operasyonlar için görev yapılan yabancı ülkeden bir diğerine gidildiğinde sınırda sorun yaşanmasına yol açtığını belirtti. Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdür Yardımcısı Hayri Hayret Yalav ise NATO'da bu şekilde kırmızı pasaport verilen başka bir AB ülkesi olmadığını belirtirken, NATO'da görevlilerin ikiye ayrılmasını gerektiğini, ilk grupta daimi temsilcilikte çalışanların zaten kırmızı pasaportu bulunduğunu söyledi. "Bu pasaportun ayrıcalıkları var, aynen diplomat gibidirler. 2. gruptakilere, Türkiye dışında kırmızı pasaport veren başka ülke yok. Türkiye, turistik seyahatte karşılaşan güçlükler için kırmızı pasaport vermesi doğru değil. Zaten bu askerlerin NATO Seyahat Kartı var" dedi. MSB temsilcileri ise Türkiye'nin NATO'ya üye olmasından bu yana 50 yılı aşkın süredir uygulamanın devamını istedi. Dışişleri temsilcisi Yalav da, "Önemli olan diplomatik pasaportun saygınlığının devam etmesi. Bir ülkedeki telsiz başçavuşuna seyahat kartı varken kırmızı pasaport vermek olmaz. Yurtdışında çalışan polisler, maliyeciler de var hepsine verirsek kırmızı pasaportun anlamı kalmaz" diye konuştu.
Yalav, ANAP İstanbul Milletvekili Göksal Küçükali'nin "Dışişleri görevlileri kendilerinden başkasına kırmızı pasaport verilmesini istemez" sözlerine, "Kıskanç davrandığımız iddiasını kabul etmemiz mümkün değil" diyerek yanıtladı. Küçükali ise askerlerin turistik ziyaret şeklinde gösterdiği görevleri de olabileceğini vurguladı. Ancak AK Parti Adana Milletvekili Ali Küçükaydın ve arkadaşlarının "Genelkurmay Başkanınca NATO ve diğer uluslararası kuruluşların daimi görev kadrolarına atama şeklinde belirtilen personele görevleri süresince geçerli olmak üzere", kırmızı pasaport verilmesi önergesi kabul edildi. Böylece şimdiki uygulamanın devamı benimsenmiş oldu. Komisyon üyesi olmadığı halde çalışmaya katılan CHP'li Ziya Yergök ve AK Parti'li Mevlüt Akgün, kamu görevlisi olmayan ve 10 yıldır avukatlık yapanlara da yeşil pasaport verilmesi gerektiğini kaydetti. CHP'li Sıdıka Sarıbekir ve arkadaşlarının bu yöndeki önergesi, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Ruhi Bilgiç'in, "Toplumun yarısı neredeyse kamu hizmeti yapıyor" şeklindeki görüşü üzerine reddedildi.
"YEŞİL PASAPORT DA DARALTILMALI" Avrupa Konseyi ülkelerinin vizesiz giriş olanağı sağladığı yeşil pasaport da komisyonda tartışma yarattı. İçişleri Bakanlığı temsilcileri de halen 1 milyon 100 bin civarında yeşil pasaport bulunduğunu, tasarının bu haliyle kabul edilmesiyle 2 ve 3. derecedeki devlet memurlarına artık verilmemesi durumunda sayısının 700 bine düşeceğini söyledi. Ancak gelen önergelerle yeşil pasaportta eskiye dönerek kapsamın genişletilmesi istendi. Dışişleri temsilcisi Yalav da buna tepki olarak, "Bir vize sorunumuz var, durum böyle olunca vatandaşlarımız bunu aşmaya çalışıyor. İnşallah AB'ye girdiğimizde veya girmeden anlaşmalarla bunu çözeriz de buna gerek kalmaz. Bunu genişleterek uluslararası saygınlığımızı kaldırıyoruz. Neredeyse normal pasaportun yarısı kadar yeşil pasaport oldu. Bu siyasi bir karar memur olarak bir şey söyleyemeyiz, ama muhakkak bunun daraltılması lazım. Yakında buna da vize getirilmesi söz konusu zaten" şeklinde konuştu.
Yeşil pasaport kapsamını devlet memurları kapsamında sadece 1. derecede olanlarla sınırlayarak, 2 ve 3.derecedekilerin artık bundan yararlanamaması yönündeki tasarı hükmü milletvekillerince eleştirildi. Milletvekillerinin yanında yaşayan, işsiz ve evli olmayan kız çocukları gibi erkek çocuklarının da kadar bu koşulları taşıyorsa yeşil pasaport alabilmesi yönündeki görüşler tartışıldı. CHP Milletvekili Sıdıka Sarıbekir de, "Zaten bu durum eşitlik ilkesine de aykırı. Hepimiz biliyoruz arkadaşlarımızdan, milletvekili arkadaşlarımızın erkek çocukları babalarına küstü, 'Niçin biz de yeşil pasaport alamıyoruz?' diye" şeklinde konuştu.
AKP milletvekilleri de memurların bir onur belgesi olarak yeşil pasaportu aldığını, zaten çoğunun yurt dışına dahi çıkmadığını söyledi. Emniyet müdürü kökenli AKP Yalova Milletvekili Şükrü Önder ise "Ben bunca yıllık memurluğum var 3 kez o da görevle yurt dışına çıktım. Zaten kırmızı pasaportun da olsa etkisi yok. ABD'ye gittim, ne kadar ağırıma gitse de sınırda parmak izim alındı, fotoğrafım çekildi ve kulak izimi aldılar" açıklamasında bulundu.
"YEŞİL PASAPORTTA ESKİYE DÖNÜLEREK KAPSAMI GENİŞLETİLDİ" Tasarının hazırlanmasındaki en önemli etkenlerden birisi olan 2 ve 3. derece memurlara yeşil pasaport verilmemesi düşüncesi ise AK Parti Milletvekilleri Şükrü Önder, Sinan Özkan ve Ali Yüksel Kavuştu'nun "kazanılmış hakları koruma kadına. Verdikleri ve kabul edilen önergesiyle, komisyondan kabul görmedi ve eski sisteme dönülmüş oldu. Önergeyle ayrıca İl genel Meclisi Başkanları, hak ettiği halde emeklilik dışında "çekilme sebebiyle görevinden ayrılan memurlar" Türk Eximbank Genel Müdürü ve sermaye piyasası mevzuatı uyarınca kurulan İMKB ve vadeli işlem borsası başkanlarına da yeşil pasaport verilmesi kabul edilmiş oldu. Böylece kapsam daha da genişledi. İçişleri Müsteşar Yardımcısı Ruhi Bilgiç'in, "Hiç olmazsa yeşil pasaportlardan da harç alalım, hepimiz harçlarımızı ödeyelim" demesi üzerine AKP'li Ali Sezal'ın bu yönde hazırladığı önergede kabul görmedi.
Ayrıca yeşil pasaport alabilecek durumda olanların yanında yaşayan "evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan kız çocuklarıyla yine yanında yaşayıp reşit bulunmayan erkek çocuklarına" da yeşil pasaport verilmesi de önergeyle kabul edildi. Bunda da değişiklik yapılmamış oldu. Alt komisyonun kabul ettiği metinde ise kız erkek çocuk ayrımı yapılmaksızın sadece "reşit olmayan çocuk" tanımı yapılıyordu. AKP'li Şükrü Önder ve Ali Sezal'ın kabul edilen önergesiyle de "Bir önceki yıl faaliyetleri itibariyle en az 3 milyon ABD doları veya karşılığı döviz tutarı ihracat yapanlara, zorunlu hallerde bir yıl süreli ikinci bir umuma mahsus pasaport verilebilir" hükmü kabul edildi. Süresi biten bu pasaportlar aynı şekilde uzatılabilecek. Tasarının cezaları düzenleyen 9. maddesine gelindiğinde ise Adalet Bakanlığı temsilcisi, 9 ila 14. maddelerin ceza mantığının yeni TCK ile uyumlu olmadığını, Adalet Bakanlığı'nda 200 kadar yasanın taramasının 20 Aralık'a kadar tamamlanacağını, mümkünse bu maddelerin atlanarak görüşmeye devam edilmesi ya da o tarihe kadar çalışmaya ara verilmesinin uygun olacağı görüşünü dile getirdi.
İçişleri Müsteşar Yardımcısı Bilgiç de, "Hakikaten cezalar çok ağır" diyerek buna destek verdi. Bunun üzerine İçişleri Komisyonu Başkanı Tevfik Ziyaeddin Akbulut, "Tasarı 1.5 yıldır burada, alt komisyonda görüşüldü, Adalet Bakanlığı temsilcisi neredeydi şimdiye kadar?" dedi. Bakanlık temsilcisi "Çağrılmadık" deyince Akbulut bu kez, "Ciddiyete davet ediyorum sizi,bu hoş olmadı" dedi. Akbulut ardından, milletvekillerinin de onaylamasının ardından tasarının görüşmelerine ara verdi. Böylece 3-6 bin YTL ve 3-5 yıl hapis cezası içeren bu maddeler görüşülemedi.