Covid-19 aşısı dokuz aydır bekleniyor. Aşıyla ilgili peş peşe umut verici haberler, gerçek olamayacak kadar iyi.
İşte aşı haberleriyle ilgili gerçekler ve kurmacalar!
Aşılar, Covid-19 için çare mi?
Hayır! Aşılar, semptomları hafifletiyor ve enfeksiyon oranını düşürüyor. Ancak aşı olmadan önce virüsü kapanları iyileştirmeyecekler. Uzun zamandır insanlara yapılan grip aşıları, hastalığı ortadan kaldırmak yerine; yalnızca ölüm oranlarını düşürüyor.
Eğer genç ve sağlıklıysam aşı olmama gerek var mı?
Evet. Virüs, yaşlı insanlar aşılansa dahi dolaşımda olmayı sürdürecek. Yayılımı durdurmanın en iyi yolu, olabildiğince çok insanın aşılanması. Ancak bu şekilde normale dönmek mümkün olacak.
Aşı olduktan sonra insanları hala enfekte edecek miyim?
Bilim insanlarının bu soruya net bir cevabı yok. Aşılar yalnızca virüse yakalanıldığında bağışıklık sistemimizin virüsle savaşmasını sağlamak için tasarlandı. Ağır semptomları %90 oranının üzerinde durdurduğu biliniyor. Ancak insanlar ateş veya öksürük gibi semptomlar göstermeseler bile virüs hala bulaşıcılığını köruyor. Bu da, kişilerin aşılamadan sonra da virüsü bulaştırabileceği anlamına geliyor. Aşıların aktarımı engelleyip engellemeyeceği, ancak çok daha fazla kişi aşılandıktan sonra ortaya çıkacak.
Aşılar, kronik hastalıkları olan kişiler için güvenli mi?
Öyle olması umuluyor. Ancak bu konuyla ilgili henüz kesin bir bilgi yok. Aşılar, henüz her yaş grubundan ve farklı sağlık durumuna sahip insan üzerinde denenmedi.
Aşılar, hamile kadınlar için güvenli mi?
Bu sorunun da henüz kesin bir cevabı yok. Kimlerin aşılanıp aşılanamayacağı, aşı düzenleyicileri tarafından belirlenmek zorunda.
Aşılanınca Covid-19 endişeleri bitecek mi?
Ne yazık ki, hayır. Hastalığa karşı bağışıklığın ne kadar süreceğini henüz bilmiyoruz. Bilim insanları antikorların ne kadar süreyle etkili olduğunu görmek için aşı olan gönüllüleri yakından izlemeyi sürdürecek.
Aşılar DNA’yı değiştirir mi?
Hayır. Virüs DNA’si olan ve enjekte edilecek olan RNA, insan DNA’sı değildir. Bu teknik, haberci RNA olarak bilinir. Bağışıklık sistemine Covid-19 hücresinde bulunan bir proteini üretmesini söyler. Böylece bağışıklık sistemimiz, enfekte olduğumuzda virüsle nasıl savaşılacağını öğrenir. Bakteriyoloji uzmanı Profesör Hugh Pennington aşıların DNA üzerinde soğuk algınlığı enfeksiyonundan daha fazla bir değişikliğe neden olmayacağını söylüyor.
Bu aşıların güvenliğinden emin olabilir miyiz?
Haberci RNA daha önce hiçbir aşıda kullanılmamıştı. Ancak bilim insanları Covid-19’dan çok daha önce haberci RNA kullanımını test ediyordu. Ancak yeni aşıların hala ülkelerdeki düzenleyiciler tarafından kontrol edilmesi gerekiyor.
Aşı çalışmaları çok hızlı mı gerçekleşiyor?
Aşı geliştirmek ortalama olarak sekiz yıl sürüyor ve ilaç firmaları diğer koronavirüsler için bir aşı geliştiremedi. Dolayısıyla yeni aşılar şaşırtıcı derecede hızlı sonuçlar gibi görünüyor. Ancak devletler, üniversiteler ve ilaç firmaları bu aşılar için daha önce benzeri görülmemiş kaynaklar yarattı. Çok sayıda gönüllü, bu çalışmalara yardımcı oldu. Yalnızca İngiltere’de 250 bin gönüllü bulunuyor.
Aşıların herhangi bir yan etkisi var mı?
Her iki aşı formülasyonu denemelerinde ciddi bir yan etki bildirilmedi. İmmunoloji uzmanı Profesör Robin Shattock “Aşılanan birinde, bir hafta içinde yan etki olup olmadığı görülebilir” dedi. Ancak en basit ilaçlarda, paracetamolün bile yan etkisi olabilir. Aşılanan gönüllüler, baş ağrısı, kas ağrısı gibi kısa vadeli etkiler olduğunu raporladılar. Ancak bu etkiler, grip aşısında dahi görülen etkiler.
Aşılanan biri enfekte kişiyle yakın temas kurduğunda kendini izole etmek zorunda kalacak mı?
Bu konuyla ilgili hangi politikaların uygulanacağı henüz net değil.
Aşılar, bize mikroçip mi yerleştiriyor?
Hayır. Sosyal medyada dolaşan en yaygın aşı karşıtı teorilerden biri Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in, aşılar yoluyla vücudumuza mikroçip yerleştireceğinden söz ediyor. Bu teori, Elvis Presley’in Mars’ta yaşadığı teorisi kadar gerçek dışı.