İngiltere'de BBC, ITV ve Netflix televizyon dizilerini izolasyon ve sosyal mesafeye uyarak çekmenin yeni yollarını buldu. Fakat dizi sektörü uzunca bir süre normale dönemeyecek.
Koronavirüsten önce sıradan bir dizi setinde çok sayıda kişi kameralardan kostümlere kadar her şeyin hazır olması için etrafta koşuştururdu.
Şimdiyse durum çok farklı.
ITV'nin çektiği ve dört kısa bölümden oluşan Isolation Series (İzolasyon Dizisi) adından da anlaşılacağı gibi izolasyonda çekildi.
Sheridan Smith ve Robert Glenister gibi aktörler ve aileleri görüntüleri evde çekti. Dizinin yönetmeni direktifleri Zoom üzerinden verdi.
Yönetmen Louise Hooper "Eskiden 50-60 kişinin yaptığı işi şimdi evdeki birkaç kişiye yaptırmaya çalışmak en zor kısmı" diyor ve ekliyor:
"Evdeki insanlara bir nefeste 'Açıyı değiştir, şu nesnenin yerini değiştir, saçını düzgün tara, yönetmen şunlara dikkat etmeni istiyor, kamerayı biraz hareket ettir' diyoruz."
ITV Robert'in radyo prodüktörlüğü yapan eşi Celia'ya dezenfekte edilmiş bir kamera kiti gönderdi, uzaktan hızlandırılmış bir film çekimi eğitimi verdi.
Onu video aracılığıyla yönlendiren Hooper "Müthiş bir iş çıkardı" diyor.
Hamileliğinin son döneminde olan Smith'i ise nişanlısı Jamie çekti.
Eddie Marsan ve oğullarını da, eşi Janine bir yandan ev işleriyle uğraşırken çekti.
Dizinin fikrinin oluşmasıyla yayına girmesi arasında bir ay vardı.
Dizinin baş yapımcısı ve yazarı Jeff Pope "Dizi tarihinde görülmemiş bir şey" diyor.
Hooper bu şekilde çalışmanın "tamamen uygulanabilir" bir yöntem olduğunu söylese de normalde bu işleri yapan sahne emekçileri bunun bir norm haline gelmemesini umacaktır.
İngiltere'de resmi verilere göre 2019'da 240 bin kişi film, TV ve radyo sektörlerinde çalıştı. Bunların çoğu serbest çalışanlardı ve şimdi işsizler.
Hooper "Tabii ki sonunda her zamanki gibi sahne işçileriyle çalışmaya başlayacağız, insanların sonsuza kadar böyle devam edeceğimizi düşünmelerini istemem" diyor ve ekliyor:
"Fakat bu sıra dışı zamanlarda bu şekilde çalışmak güzeldi."
Galler kanalı S4C ve Netflix de benzer bir şekilde çekim yapıyor.
Netflix'in Social Distance (Sosyal Mesafe) adlı dizisinin hazırlıkları sürüyor.
Öte yandan BBC de kriz döneminde yeni yollar buldu.
İzolasyon hakkında yeni bir dizi çekmek yerine Alan Bennett'in klasik Talking Heads (Konuşan Kafalar) monologları Jodie Comer, Imelda Staunton ve Martin Freeman tarafından tekrar canlandırılıyor.
Projeyi teklif edilir edilmez 24 saat içinde kabul eden 12 yıldızın yer aldığı dizinin oyuncuları ve prodüktörleri gelirlerini Ulusal Sağlık Sistemi'ne bağışlayacak. Prodüktör Kevin Loader bunun 1 milyon sterlinden fazla bir miktara denk geleceğini söylüyor.
BBC oyunculardan evde çekim yapmalarını istemek yerine onları EastEnders'ın da çekildiği Elstree Stüdyoları'na davet etti ve orada sosyal mesafeye uygun bir şekilde çekim yaptı.
Loader, "Bazı dikkatli izleyiciler dekorları diğer dizilerden hatırlayabilir" diyor.
Çekim anı dışındaki tüm süreçte teması azaltabilmek için provalar Zoom üzerinden yapılmış.
Makyöz Naomi Donne her oyuncuya bir makyaj seti vermiş ve onları nasıl kullanmaları gerektiği konusunda da online eğitim vermiş. Kostüm tasarımcısı Jacqueline Durran da benzer bir şekilde giyecekleri kıyafetleri internet üzerinden söylemiş.
Loarder "Sette bolca koruyucu ekipman var: Maskeler, eldivenler, dezenfektanlar" diyor ve ekliyor:
"Herkese yemekleri paketli bir şekilde gönderiliyor. Çekim dışında herkes izole."
Loarder'a göre işler normale dönmeye başladıkça daha küçük çaplı dizileri çekmek tekrar mümkün olacak:
"Talking Heads veya insanların evlerinde çekilen türden diziler olmak zorunda değil o noktadan sonra.
"Bir diğer fikir de tüm oyuncuları ve işçileri karantinaya alıp çekim yapmak.
"Örneğin altı yedi genç oyuncuya 'Sizi set çalışanlarıyla birlikte bir mekana kapatacağız, iki üç ay boyunca çekim yapacağız' diyebiliriz.
"Zor kısım ise kamuya açık yerlerde çekim yapmak olacak."
Özel efektlere dayalı, oyuncuların yeşil ekran önünde çekildiği ve arkadaki görüntülerin bilgisayarda yaratıldığı diziler de bu süreçte daha kolay çekilebilir.
Loader "Bu teknikleri bolca kullanan Star Wars benzeri pahalı yapımların çekimleri devam edebilir" diyor.
Diziler yayınlanmakta olan bölümlerini azalttı ve tamamen gösterimi sonlandırmamak için daha az kişinin yer aldığı bölümler çekmeye yönelebilirler.
ITV yöneticisi Kevin Lygo, "Hikayeleri yaratıcı bir şekilde değiştirenler var. Bence bundan sonra bir odada iki kişinin konuştuğu çekimler olmayacak ve insanları aralarında iki metre varmış gibi göstermemenin yollarını arayacağız" diyor.
Öte yandan yaşlı ve sağlık sorunları olan aktörlerle çalışmak da zor olacak.
Lygo "88 yaşındaki Ken Barlow'un benim vardiyamda hastalanmasını istemem" diyor.
Salgın yayıncılar için yalnızca pratik problemler yaratmakla kalmadı, maddi sorunlara da yol açtı.
Reklam gelirlerinin azalmasıyla ITV program bütçesini 100 milyon sterlin, Channel 4 ise 150 milyon sterlin azalttı.
Channel 4 program direktörü Ian Katz, daha düşük bütçeli yapımlara yöneleceklerini söyledi:
"Önümüzdeki birkaç ay boyunca yeni dizilerin çıktığını göreceğimizi sanmıyorum."
Geçen hafta BBC de, TV lisansı gelirlerindeki azalıştan ötürü yeni programlara harcanacak "her bir poundu" düşünmek zorunda olduğunu açıkladı.
Bütün bunlar pahalı prodüksiyonların devam etmesini zorlaştırıyor.
Loader, bir aşı veya kolayca ulaşılabilir bir test olmadığı müddetçe bunun mümkün olmadığını, bunun da önümüzdeki yıl olabileceğini söylüyor:
"Herkes bir an önce işe dönmeyi istiyor ama en büyük yapımların Ocak'tan önce devam etmesi olası gözükmüyor."