İngiltere'nin başkenti Londra'da aşı ve antiviral ilaç denemeleri yapan hVivo adlı bir şirket, Covid-19'a karşı aşı geliştirilmesi sürecinin hızlandırılması amacıyla genç gönüllülere virüs bulaştırılacak denemeler için hükümetten 10 milyon sterlin (yaklaşık 13 milyon dolar) fon aldı.
"Human challenge" adı verilen bu denemeler, araştırmacıların katılımcıların hasta olmasını beklemek zorunda olduğu konvansiyonel aşı saha denemelerinden çok daha hızlı sonuç veriyor.
Gönüllülere bilinçli olarak virüs bulaştırılan bu denemeler, hastalıklar için tedaviler geliştirilmesi ve aşı adaylarının kıyaslanması için de kullanılıyor.
Bu denemeler, 18. yüzyıldan beri yapılıyor. İngiliz doktor Edward Jenner, 1796'da sığır çiçeği hastalığı olan bir süt sağıcısı kadının elindeki çıbandan aldığı örneği bir çocuğa enjekte etmişti.
Kısa süren hastalığının ardından iyileşen ve daha sonra çiçek virüsüne maruz bırakılan çocuğun hasta olmadığı görülmüştü.
Daha sonra bu yöntem tifo, kolera ve sıtma için denenmişti.
Bazı bilim insanları, gönüllülerin tedavisi olmayan bir hastalığa maruz bırakılmasına şüpheyle yaklaşıyor. Ama bu yöntemi destekleyenler, genç ve sağlıklı kişiler açısından koronavirüste riskin daha düşük olduğunu ve uygulamanın toplumun geneli için büyük faydalar sağlayabileceğini söylüyor.
hVivo'nun denemelerinin, Londra'daki Royal Free Hastanesi'nde gerçekleştirilecek "karakterizasyon" çalışmasıyla Ocak'ta başlaması planlanıyor. Bu çalışmada gönüllülere enjekte edilecek virüsün dozu belirlenecek. Ancak Imperial College London'ın destek vereceği bu çalışmalar için düzenleyici kurumla etik komisyonunun mütalaası beklenecek.
hVivo'nun bilim sorumlusu Andrew Catchpole, "Gönüllüler çok hasta olmayacak. Hastada virüsü algılayabileceğimiz asgari dozu bulmaya çalışıyoruz. Bunu sadece 10, 20 belki de 30 kişiyle başarabiliriz. Sonra da aşı testlerine geçebiliriz" dedi.
Catchpole, karakterizasyon çalışmasınının iki-dört ayda tamamlanabileceğini söyledi.
Çalışmanın bir ayağını, gönüllülerin bağışıklık sisteminin aşırı yüklenmemesini sağlamak oluşturuyor. Ardından gönüllülere virüsün hangi alt türünün (suş) enjekte edileceğinin belirlenmesi gerekiyor.
Catchpole'a göre, çalışmalar için belirlediği virüs türü İngiltere nüfusu içinde hâlâ dolaşımda.
İngiltere'den 2500 gönüllü "1Day Sooner" (1Gün Daha Erken) adlı 15'i Nobel ödüllü 100'den fazla bilim insanı, aşının koruma sağlayıp sağlamayacağını görmek için gönüllülere koronavirüs bulaştırılması çağrısında bulunmuştu.
İnternet üzerinden yapılan bu çağrıya 140 ülkeden 38 bin 500 kişi olumlu yanıt vererek gönüllü olmak istediğini bildirmişti.
İngiltere'den 2 bin 500 gönüllünün çıktığı belirtiliyor.
Normalde bu tür gönüllülere 4.000 (yaklaşık 40 bin TL) sterlin civarında birödeme yapılıyor.
Catchpole tam miktara etik komisyonunun karar vereceğini söyledi.