Türkiye dahil *1**8*0*'d**en fazla* ülkeye yayılan koronavirüs salgını konusundaki gelişmeleri bu haberimizi düzenli olarak güncelleyerek size aktarıyoruz.
Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve Covid-19 adı verilen hastalığa yol açan koronavirüs salgını dünyada yayılmaya devam ediyor. Türkiye'de ilk vakanın açıklandığı 11 Mart'tan bu yana toplam vaka sayısı 35 bini, can kaybı da 700'ü aştı.
Johns Hopkins Üniversitesi'nin verilerine göre, dünya genelinde görülen koronavirüs vakalarının toplamı 1,5 milyon civarına ulaştı. Toplam can kaybı ise 80 binin, iyileşenlerin sayısı da 300 binin üzerinde. En fazla vaka görülen ülkeler ABD, İspanya ve İtalya olarak sıralanıyor. En yüksek can kaybı da İtalya'da.
İlk kez Aralık ayında görülen ve "2019-nCoV" olarak adlandırılan virüs, K**oronavirüs ya da C**orona V**irüsü adıyla biliniyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 11 Şubat'ta koronavirüs kaynaklı hastalığa Covid-19** adını verdi. Daha sonra küresel salgın anlamına gelen "pandemi" olarak ilan edildi.
WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19'un "korona"nın co'su, "virüs"ün vi'si ve hastalık kelimesinin İngilizcesi "disease" sözcüğünün d'sinden türetildiğini söyledi.
Virüse yakalananlarda önce yüksek ateş başlıyor. Ardından kuru öksürük şikayetleri gözleniyor. Bir haftanın sonunda ise nefes darlığı sorunları ortaya çıkıyor.
Çin'de bazı hastaların hastanede uzun süreli tedavi altına alınması gerekmişti.
Özellikle yaşı ilerlemiş ve kronik hastalığı olanların Covid-19'u daha ağır yaşadıkları biliniyor. Birçok kişi ise hastalığı hafif belirtilerle ve evde atlatıyor.
Koronavirüs orta derece soğuk algınlığından, ölüme varacak semptomlara yol açabiliyor.
Hastalardan alınan örneklerin laboratuvarlarda test edilmesi sonucu Çinli yetkililer ve WHO, enfeksiyonun Koronavirüs (Corona Virus) olduğu sonucuna vardı.
Hastalığın, Çin'in 11 milyon nüfuslu kenti Vuhan'daki Huanan deniz ürünleri pazarından kaynaklandığı tahmin ediliyor.
Koronavirüs, büyük bir virüs ailesinin bir alt türü. Ancak yeni virüs dahil sadece yedi tanesi insanlara bulaşabiliyor.
WHO'ya göre yeni virüsün "kuluçka dönemi", yani enfeksiyonun kapıldığı andan belirtilerin görüldüğü zamana kadar olan dönem yaklaşık 14 gün.
Ama bazı araştırmacılar bu sürenin 24 güne kadar çıkabileceğini söylüyor.
Çinli bilim insanları, bazı kişilerin belirtiler görülmeden de enfeksiyonu yaydıkları uyarısında bulunuyor.
Koronavirüse karşı aşı geliştirme çalışmaları devam ediyor. Bazı aşıların hayvanlar üzerinde denenme aşamasında olduğu belirtiliyor.
İnsanlarda kullanılabilecek bir aşının en iyi ihtimalle gelecek yılın ortalarını bulması bekleniyor.
Hayvanlar üzerinde denenen aşılar olumlu sonuç verirse önümüzdeki aylarda insanlar üzerinde deneme aşamasına geçilebilir.
İnsanlarda da olumlu sonuç vermesi halinde kitlesel üretime geçilmesinin epey zaman alacağı ifade ediliyor.
Şimdilik tedavilerde temel prensipler uygulanıyor. Hastanın bağışıklık sistemi virüsle mücadelesini yenene kadar vücut fonksiyonlarının işler halde tutulması, nefes desteği sağlanıyor.
Bilim insanları virüse karşı aşı geliştirme çalışmalarına da devam ediyor. Yıl sonuna kadar aşının insanlar üzerinde denenmesi planlanıyor.
Hastaneler de virüs önleyici bir takım ilaçları test ediyor.
WHO virüsten korunmak için şu tavsiyelerde bulunuyor:
WHO'nun 44 bin hastaya dayandırdığı araştırma verilere göre virüsün bulaştığı kişilerin:
Covid-19'dan ölenlerin oranı ise %3'ün üzerinde. Hastalığın 9 yaşın altındaki çocuklarda pek görülmediği; 80 yaş üzerinde ve solunum yolları hastalıkları olanlarda ise ölüm oranının çok yükseldiği anlaşılıyor.
Ama bildirilen rakamların hepsi güvenilir değil.
Her yıl yaklaşık bir milyar kişi sıradan soğuk algınlığı yaşıyor ve bu hastalıktan ölenlerin sayısı 290 bin ila 650 bin arasında değişiyor. Grip vakalarının ciddiyeti her yıl değişiyor.
SARS salgınında ölüm oranı Koronavirüs'e göre çok daha yüksekti ve hastalığa yakalananların yüzde 9'u hayatlarını kaybetmişti.
Ancak koronavirüsün bulaşmasıyla başlayan hastalık sürecinin görece uzun olduğu ve ölü sayısının ilerleyen günlerde artabileceği uyarıları da yapılıyor.
Henüz salgının boyutları da tam olarak bilinmediği için bu yeni virüsün yol açabileceği ölümlere dair bir tahmin yürütmek zorlaşıyor.
Koronavirüsler, önce hayvandan insana bulaşıyor. Ancak virüsleri kitlesel bir salgın tehdidi haline getiren, mutasyona uğrayıp insandan insana bulaşmaya başlamaları.
2019-nCoV virüsünün ilk olarak Vuhan'daki Huanan balık pazarında ortaya çıkmış olabileceği üzerinde duruluyor.
Bazı deniz canlıları Koronavirüs taşıyor olabilseler de, pazarda tavuk, yarasa, tavşan, yılan gibi başka hayvanlar da bulunuyor ve bunlardan birinin virüsün kaynağı olması çok daha mümkün görünüyor.
Virüsün kaynaklandığı belirlendiğinde, sorunla baş etmek çok daha kolay olacak.
2003 yılında 800'e yakın kişinin hayatını kaybetmesine neden olan SARS virüsünün yarasalardan yayıldığı düşünülüyordu.
Başta virüsün sadece hayvandan insana bulaşabildiği açıklanmıştı. Ancak daha sonra virüsün, insandan insana da bulaştığı anlaşıldı.
SARS, insandan insana çok kolay bulaşabiliyordu. Virüse yakalanmış bir kişinin kalabalık bir ortamda öksürmesi dahi SARS'ın yayılması için yeterli olabiliyordu.
MERS ise insandan insana daha zor bulaşan bir koronavirüstü.
Yeni virüs ise solunum yollarını etkiliyor. O nedenle öksürük ve temas yoluyla bulaşıyor olması yüksek bir ihtimal olarak görülüyor.
Çin, virüse yakalananların belirti göstermeye başlamadan hastalığı bulaştırabildiğini açıklamıştı.
Her geçen gün dünyanın farklı ülkelerinden binlerce yeni vaka bildiriliyor.
Ama uzmanlar, asıl rakamların bildirilenden 10 kat fazla olabileceği uyarısını yapıyor.
Çin'den gelen son açıklamalar, bu ülkede yeni vakaların sayısının düşürüldüğüne ve yeni vakaların artık diğer ülkelerde daha hızlı ortaya çıktığına işaret ediyor.
Evet virüsün mutasyon geçirmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun salgın açısından ne anlama geleceğini söylemek zor.
Mutasyon sonucu insandan insana bulaşma ihtimali artabilir ya da virüse yakalananların yaşadığı semptomlar ağırlaşabilir.
Dünya Sağlık Örgütü ve diğer sağlık uzmanlarının yakından takip edeceği bir konu da ilerleyen günlerde ve haftalarda virüsün mutasyon geçirip geçirmediği olacak.
Son 10 gün içerisinde virüsün insandan insana bulaşma hızının arttığı belirtildi. Bu durumun bir mutasyon sonucu olup olmadığı ise bilinmiyor.
Aşının geliştirilmesi ise en az bir yılı bulabilir. Eldeki tek seçenek, virüse yakalanmış kişileri tespit edip karantinaya almak.
Hastalarla temas halinde olan kişilerin izlenmesi ve sağlık durumlarının kontrol altında tutulması da uygulanan yöntemler arasında.
Salgını önlemek için seyahat sınırlamaları seçeneği de yürürlüğe konmuş durumda.
Çinli yetkililer yeni virüsün genetik kodunu hızla açığa çıkardı. Bu bilgi, virüsün nereden geldiğini, yayıldıkça ne gibi değişimlere uğradığını ve insanların korunması için ne gibi adımlar atması gerektiğini anlamaya yardımcı oldu.
San Diego'daki Inovio adlı laboratuvarda çalışan bilim insanları yeni virüse karşı aşı geliştirebilmek için yeni tür bir DNA teknolojisi kullanıyor. Şimdilik adı "INO-4800". İnsanlar üzerinde deneme planlarına yaz başında başlayacaklar.
Inovio, insanlar üzerinde yapılacak denemelerin başarılı olması durumunda daha geniş çaplı denemeler yapılabileceğini, "yıl sonuna kadar Çin'deki salgında kullanılabileceğini" söylüyor.
O zamana kadar salgının sona erip ermeyeceğini tahmin etmek imkânsız. Ama Inovio'nun zamanlaması planlar doğrultusunda ilerlerse şirket, yeni aşının bir salgın durumunda en hızlı geliştirilmiş aşı olacağını söylüyor.
Türkiye'de alınan önlemler
Türkiye'de koronavirüsün yayılmasının önlenmesi için bir dizi önlem alındı.
65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı getilirdi ve halktan da zorunlu olmadıkça sokağa çıkmamaları istenirken, birçok şirket ve kurum da evden çalışma sistemine geçti.
Türkiye, 20'den fazla ülkeye uçuşları durdururken, Türk Hava Yolları da yalnızca Moskova, Washington, Hong Kong ve Addis Ababa uçuşlarının devam edeceğini açıkladı.
Ayrıca yurtdışından gelenlere de 14 günlük karantina uygulaması yapılıyor.
PANDEMİ NEDİR? - Pandemi nedir, ülkeleri nasıl etkiler?