Mahkemenin coğrafi bir bölünme konusunda aldığı bu ilk kararın, bağlayıcılığı olmasa da diğer ayrılıkçı hareketler için bir içtihat oluşturup oluşturmayacağı tartışma konusu.
SIRBİSTAN’ın Kosova bölgesindeki etnik Arnavutların Sırp güçlerle dokuz yıl süren bir savaşın ardından 17 Şubat 2008’de aldığı bağımsızlık kararı dün Birleşmiş Milletler Uluslararası Adalet Divanı tarafından değerlendirildi. Adalet Divanı, bağımsızlık ilanının “uluslararası hukuka aykırı olmadığı”na karar verdi. Kosova’yı şu ana kadar aralarında ABD, Türkiye ve 22 AB ülkesinin bulunduğu 69 ülke tanımıştı.
Bağlayıcı niteliği olmayan, görüş beyanı niteliğindeki 4’e karşılık 10 oyla alınan kararı açıklayan Mahkeme Başkanı Hisashi Owada, “uluslararası hukukun, bağımsızlık ilan edilmesine yönelik yasak içermediğini” söyledi. BM Genel Kurulu Sırbistan’ın Ekim 2008’deki başvurusu üzerine Kosova’nın tek taraflı bağımsızlık ilanının yasallığını mahkemeye sorma kararı almıştı.
Hiçbir sınır güvende değil
Sırbistan Dışişleri Bakanı Vuk Jeremic karar öncesi, “Lahey’deki mahkeme tek taraflı bir ayrılığın meşruiyetini desteklerse, dünya üzerinde içinde ayrılıkçı isteklerin barındığı hiçbir sınırın artık güvende olmayacağını” söylemişti. Bu nedenle de Lahey’den çıkan kararın boyutları, Balkanların sınırlarını aşıyor. Çünkü İspanya’dan Gürcistan’a kadar pek çok ülke ayrılıkçı güçlerle mücadele ediyor.
Ayrılıkçılar merakla izliyor
Uluslararası Adalet Divanı’ndaki görüşme süreçlerini yakından izleyen ayrılıkçı gruplar, çıkacak kararın yasal bir içtihat oluşturup oluşturmayacağını izliyordu. 1998-99 yılları arasında Sırp güçlerle Arnavutlar arasında çıkan çatışmalarda binlerce insan hayatını kaybetmişti. Savaş, Nato güçlerinin o zamanlar hâlâ Yugoslavya olarak anılan Sırbistan ve Karadağ’ı bombalamasıyla son bulmuştu.
Kararın, Kosova’nın bağımsızlığının daha fazla ülke tarafından tanınmasını sağlayabileceği belirtiliyor. Ayrıca kararın, Sırbistan’ın AB üyelik süreci ve Kosova ile ilişkilerde bir çerçeve olması da bekleniyor.
Herkes farklı yorumladı
Sırbistan Devlet Başkanı Boris Tadiç, Kosova’nın tek yanlı bağımsızlık ilanını hiçbir zaman tanımayacaklarını bildirdi.
ABD kararı memnuniyetle karşılarken Rusya, Uluslararası Adalet Divanının kararının Kosova ile ilgili tutumunu değiştirmeyeceğini belirterek, bağımsızlığa karşı olduğunu yineledi.
Ankara, olumlu bulduğu kararı, “Yapıcı bir diyaloğa ivme kazandıracaktır” şeklinde yorumladı.
Kıbrıs Rum Kesimi, mahkemenin kararındaki mantığın Kosova ile Kıbrıs’taki durumun farklılığına işaret ettiğini savunurken Abhazya, kararın Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlığık hakkını teyit ettiğini duyurdu.
100 ülkenin tanıması gerekiyor
Hali hazırda Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 69 ülke tanıyor. Mahkeme kararı sonrasında Kosova’yı tanıyan üye sayısı artabilir. Uluslararası düzeyde tam tanınma için 100 ülkenin onayı gerekiyor.
Kosova halen kendi bayrağına sahip ve pek çok ülkenin büyükelçiliklerine evsahipliği yapıyor. Kosova ayrıca Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu gibi uluslararası örgütlere de üye.