ANKARA(ANKA) - Yılbaşından bu yana giderek şiddetlenen küresel mali krizin dünya ekonomilerinde yol açtığı yavaşlama ve durgunluğun göstergeleri, Türkiye'de en başta ticaret sektöründe hissedilmeye başladı. Sektörde faaliyet gösteren işyeri sayısında ilk on ayda net olarak 8 bine yakın azalma yaşandı.
ANKA'nın TÜİK verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre Ocak-Ekim döneminde 16 bin 734 yeni işyerinin açıldığı toptan ve perakende ticaret sektöründe, kapısına kilit vurarak faaliyetine son veren işyeri sayısı ise 24 bin 608'e ulaştı. Tüketici güveni ve buna bağlı olarak tüketim eğilimindeki gerilemeden en hızlı etkilenen bu sektörde faaliyet gösteren işyerlerinin toplam sayısı on aylık dönemde net olarak 7 bin 874 azaldı. En çok işyerinin faaliyet gösterdiği toptan ve perakende ticaret sektöründe anılan dönemde açılan işyeri sayısı geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 3.5 altında kalırken, kapanan işyerlerinin sayısında tam yüzde 80.6'lık bir artış yaşandı.
Sektörde, ekonomide yavaşlama işaretleri alınmasına karşın, kriz koşullarının henüz somutlaşmadığı geçen yılın aynı döneminde ise 17 bin 347 yeni işyeri açılırken, 13 bin 629 işyeri ise faaliyetine son vermişti.
-ŞİRKET KURULUŞLARI DA AZALDI-
Bu arada ticaret sektöründe faaliyet göstermek üzere kurulan şirketlerin sayısı da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7.3 azalarak 12 bin 754'e geriledi. Sektörde kapanan şirket sayısı da 2 bin 608'le geçen yılın yüzde 3 altında kaldı.
Böylece toptan ve perakende ticaret sektöründe yeni açılan-kurulan işyeri ve şirketlerin toplam sayısı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 5.2 azalarak 29 bin 488 olurken, kapanan toplam işyeri ve şirket sayısı yüzde 66.8 artışla 27 bin 216'ya ulaştı.
-İNŞAAT VE SAĞLIK DA ETKİLENDİ-
Açılan işyeri sayısındaki düşüş, kapanan işyeri sayısındaki artışlara göre toptan-perakende ticaretten sonra krizden en çok etkilenen sektörlerin inşaat ve sağlık olduğu belirlendi. İnşaat sektöründe on ayda açılan işyeri sayısı yüzde 17.3 düşüşle 6 bin 995'e gerilerken, kapananların sayısı yüzde 32 artışla 2 bin 509'a ulaştı. İnşaat sektöründe kurulan şirket sayısı da yüzde 8.8 azalarak 6 ben 251'e geriledi, ancak kapanan şirket sayısı da yüzde 988'le geçen yılın yüzde 13.9 altında kaldı.
Sağlık işleri ve sosyal hizmetler alanında on ayda açılan işyeri sayısı geçen yıla göre yüzde 16.2 azalırken, kapanan işyeri sayısı yüzde 25.4 artış gösterdi. Bu alanda kurulan şirket sayısı yüzde 27.2, kapanan şirket sayısı yüzde 1.7 azaldı.
Ulaştırma depolama ve haberleşme sektöründe açılan işyerlerinin sayısı geçen yıla göre yüzde 22.8 artarken, kapananların sayısındaki artış da yüzde 100'e yaklaştı. Bu sektörde kurulan ve kapanan şirket sayıları ise geçen yılın biraz altında kaldı.
İmalat, otel ve lokantacılık, gayri menkul kiralama, mali aracı kuruluş faaliyetleri, elektrik gaz ve su sektörlerinde kapanan işyeri sayısı geçen yıla göre hızlı artışlar gösterdi. Açılan işyeri sayısının en fazla arttığı sektör ise yüzde 48.4'le mali-aracı kuruluş faaliyetleri oldu.
Açılan şirket sayısı yüzde 33'le en fazla madencilik ve taşocakçılığında artarken, yine bu sektör ile elektrik, gaz ve su, diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmetler sektörlerinde şirket kapanışları yüksek düzeylerde artışlar gösterdi.
/**
Açılan kapanan işyerleri ve şirketler (Ocak-Ekim)
İşyerleri Şirketler
Açılan Kapanan Açılan Kapanan
Sayı Değ.(%) Sayı Değ.(%) Sayı Değ.(%) Sayı Değ.(%)
TOPLAM 40.707 -1,6 33.347 72,3 43.239 -7,3 7.748 -3,9
Toptan ve per. tic. 16.734 -3,5 24.608 80,6 12.754 -7,3 2.608 -3,0
İnşaat 6.995 -17,3 2.509 32,0 6.251 -8,8 988 -13,9
Ulaşt., depol. ve hab. 4.491 22,8 1.053 98,7 3.333 -2,9 513 -3,2
İmalat 3.663 2,7 1.734 62,8 8.279 -7,5 1.901 -5,4
Otel ve lokantalar 2.770 7,0 948 84,8 1.560 -3,4 174 6,1
G.menkul, kir. ve iş faal. 2.599 -9,9 1.213 41,0 5.832 -3,3 711 3,3
Mali-aracı kur. Faal. 1.620 48,4 500 44,1 630 1,6 156 -27,1
Diğ.sos., topl.,kiş. hizm. 1.192 6,3 377 32,7 742 -6,9 139 65,5
Eğitim 319 7,4 142 47,9 1.065 -8,0 64 -7,2
Sağlık işl. ve sos. Hizm. 119 -16,2 74 25,4 849 -27,2 351 -1,7
Tarım, avcılık ve ormanc. 98 10,1 117 350,0 634 -6,1 53 3,9
Madencilik 75 -8,5 59 126,9 788 32,7 40 33,3
Elektrik, gaz ve su 21 320,0 6 50,0 483 -48,6 44 109,5
Balıkçılık 11 -57,7 7 -22,2 39 -40,0 6 -25,0
**/
(ANKA)