Talep daralması işletmeleri kriz yıllarından beter vurdu.
Ekonomik durumun en önemli göstergelerinden birisi olan iş yerlerinin kapanma oranı, son 25 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Bu yılın Ocak-Mayıs döneminde, açılan her 100 iş yerine karşılık 54 iş yeri kapandı, açılan her 100 ticari küçük iş yerine karşılık da 148 iş yeri kapandı.
Ankara Ticaret Odası (ATO) tarafından, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yararlanılarak yapılan çalışmaya göre, şirket ve kooperatiflerle firmalardan oluşan işletmeler ekonomideki gelişmelerden
olumsuz etkilendi.
Dünya ekonomisinde yaşanan yavaşlamanın yansımaları, memur maaşlarının satın alma gücündeki azalma, Çin faktörü, iş yerlerinin SSK prim yükü, kredi geri ödemelerindeki sıkıntıların da aralarında bulunduğu
nedenlerle sıkıntı yaşayan işletmeler, geleceğe ilişkin de umut taşımayınca çareyi kapıya kilit vurmakta buldu.
KRİZ YILLARINDAN BETER
Araştırmada, şirket ve firmalardan oluşan işletmelerin ekonomik krizlerin yaşandığı yıllarda bile bu derecede kötü etkilenmedikleri ifade edildi.
Araştırmaya göre, ekonomik bozulmadan işletmelerin en fazla etkilendikleri 1989 yılında, iş yerlerinin kapanma oranı yüzde 51,2 olmuştu. Bu yıldan sonra kapanma oranları azalma eğilimine girdi.
1994 krizinde açılan her 100 işletmeye karşılık 20 iş yeri kapanırken, 2001 krizinde bu sayı 35'e yükseldi. 2007 yılında yüzde 32,3 olan kapanma oranı, bu yılın ilk beş ayında yüzde 54,4'e yükseldi. Bu dönemde, şirket ve kooperatifler ile, bunların dışında kalan ticari işletmeler olmak üzere toplam 47 bin 393 iş yeri açılırken, 25 bin 785 iş yeri kapandı.
Söz konusu dönemde yönetim şekli ''şirket'' ve ''kooperatif'' olan iş yerlerinde kapanma oranı yüzde 18 olurken, 24 bin 723 şirket ve kooperatif açıldı, 4 bin 450 şirket ve kooperatif kapandı.
Şirketler içerisinde kapanma oranı en yüksek olanlar limited şirketler oldu. 2008 yılı Ocak-Mayıs döneminde limited şirketlerinde kapanma oranı yüzde 89,7 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde, kapanma oranı Anonim şirketlerde yüzde 7,5, kolektif şirketlerde binde 8, kooperatiflerde de yüzde 2 oldu.
TİCARİ İŞLETMELER ÇÖKTÜ
Şirket ve kooperatiflerin dışında kalan küçük işletmelerde, Ocak-Mayıs döneminde 22 bin 670 iş yeri açılırken, 21 bin 335 işyeri kapandı. Ticari işletmelerde kapanma oranı yüzde 94 seviyesine çıktı.
Küçük işletmelerin faaliyet gösterdikleri ekonomik alanlara bakıldığında ise en yoğun kapanmaların, toptan ve perakende ticaretle uğraşan iş yerlerinde olduğu görüldü. Tarım dışı istihdamın deposu olarak görülen toptan ve perakende ticaret yapan iş yerlerinde kapanma oranı yüzde 148,1'e çıktı. Bu alanda 2008 yılının Ocak-Mayıs döneminde 11 bin 271 ticari firma açılırken, kapanan ticari firma sayısı 16 bin 694 oldu.
Ekonomik bozulmadan ikinci sırada etkilenen küçük işletmeler tarım sektöründe faaliyet gösterenler oldu. Daha çok hane şeklindeki işletmelerden oluşan Türkiye tarımı son yıllarda uygulanan destekleme politikaları nedeniyle sürekli kan kaybederken, 2008 yılının 5 aylık döneminde firma haline gelebilmiş olan tarım işletmeleri de kötü etkilendi ve kapanma oranı yüzde 137,7 oldu.