Esme Fox / BBC Travel
Otantik Küba misafirperverliğini tecrübe etmek için turistlerin yapacağı en iyi şey Kübalı bir ailenin evinde kalmaktır. Böylesi evler bulmak artık her zamankinden daha kolay.
Küba'daki Jose Marti Havalimanı'nda bindiğim taksi, yolda önüne çıkan moloz yığını ve çukurlar yüzünden kenara çekip durdu. Bu tür sokak tamirlerine Eski Havana'da sık rastlanıyormuş.
"Lo siento” (Özür dilerim) dedi şoför. "Buradan ötesini yürümeniz gerekecek.” Bavulumu alıp tozlu topraklı yolda yürümeye başladım. Eski birkaç sokak lambası aydınlatıyordu caddeyi. Rengarenk boyanmış virane binaların arasından geçtim. Belli ki eskiden görkemliymişler. Mahalleliler çukurların arasından rahatlıkla yolunu buluyor, açık kapıların ardından müzik sesleri geliyordu. Elimdeki adrese bakıp yeşilbir evin önünde durdum ve zili çaldım. Bir zaman sonra kapı açıldı.
"Hola, soy Kike (Merhaba, ben Kike). Hoş geldiniz, sizi bekliyordum” diyordu ev sahibi. Bu gülümseyen tıknaz adamın üzerinde sadece şort ve terlik vardı. Ben böyle gece yarısı geldiğimden dolayı rahatsızlık duyarken Kike uzun zamandır bu işi yaptığını ve alışkın olduğunu söyledi.
Onunla beraber üst kata çıktım. Yerler mermerle kaplı, geniş balkon sokağa bakıyordu. Odanın tavanına ve duvarlarına sonradan sıva yapılmış ve boyanmıştı. Lüks değildi ama ihtiyacımı karşılayacak her şey vardı: bana ait bir banyo, sıcak ve soğuk su, yatak, klima, hatta bir mini buzdolabı ve kasa bile.
2012'de Küba'ya ilk gittiğimde bu türden evleri önceden ayarlaması zordu. Olanların çoğu bir evin fazladan odası durumundaydı ve çoğu evde internet olmadığından internet üzerinden ayırtmak mümkün değildi. Telefonda İspanyolca konuşarak yapmanız gerekiyordu bu işi. Devlete ait ya da uluslararası otellerin internet sayfalarında oda ayırtma seçeneği bu yüzden daha kolay geliyordu. Ama bu durumda da ülke halkının yaşam biçimi ve kültürü konusunda fikir edinme fırsatı olmuyordu.
Fakat son ziyaretimde her şey daha gelişmişti. 2014'te Küba hükümeti halkın evlerini ve apartman dairelerini tümden kiraya vermesini olanaklı kılan yasayı çıkardığında ülkeyi ziyaret eden turistlerin daha fazla seçeneği oldu.
Son birkaç yıl içinde Cuba Casa Particular Association (Küba Özel Ev Derneği) gibi aracı kurumların ortaya çıkması da ev sahiplerine evlerini daha rahat pazarlama olanağı sundu.
Binlerce şehirde evlerin ve odaların kayıtlı olduğu ve internet üzerinden kiralama imkanı sunan Airbnb adlı şirketin Nisan 2015'te Küba'da da faaliyete geçmesi işleri daha da kolaylaştırdı. Şu andaki kayıtlı ev sayısı bini aşmış durumda. Aralık ayından beri ABD'nin vatandaşlarına Küba ziyareti izni çıkarmasıyla beklenen ziyaretçi patlaması nedeniyle tam zamanında atılmış bir adım bu.
Kike'ye böylesi evleri kaydetmenin kolay olup olmadığını sordum. "Kayıt kolay da işletmesi zor” diyor. "Karne usulü ve sınırlamalar nedeniyle bazen tuvalet kağıdı gibi temel ihtiyaçları karşılamak sorun oluyor. Bu malların markete geldiğini gördüğümde olabildiğince çok alıyor, stokluyorum. Sabun bulması öyle zorlaştı ki artık misafirlerimize veremez olduk.”
Bu tür ufak sorunlara rağmen Küba'daki ‘casa particulares' (özel evler) devletin işlettiği otellerden daha iyi. Onlar kadar muhteşem görünüşe sahip olmasalar da tertemizler ve müşteriye çok iyi hizmet sunuyorlar. Turistler ayrıca ev sahibi sayesinde ülkedeki yaşam biçimi hakkında da fikir sahibi oluyor. Bu evlerde kalmak çok daha ucuza geliyor üstelik. Otelin geceliği 100 peso ise evlerinki 20-40 peso arasında değişiyor.
Kike evinin dört odasını kiraya veriyor ve konuklarına her sabah kahvaltı hazırlaması için bir aşçı tutmuş. Kahvaltı büyük bir tabak meyve, kahve, meyve suyu, yumurta ve ekmekten oluşuyor. Kiki ayrıca odaların her birine bir kokteyl menüsü de bırakmış. İstediğinizde mojitogibi Küba'nın ünlü içkileri servis ediliyor. Kike yaşamını bu işten kazandığı için her şeyi özenle yapıyor.
Birkaç gün sonra Havana'nın ünlü meydanı Malecon yakınlarındaki başka bir mahalleye taşındım. Buradaki geniş bulvarı çevreleyen evler de görkemli ama bakıma muhtaç haldeydiler. Ev sahiplerim Orlando ve Mirna evi güzel antika mobilyalar ve renkli cam lambalarla döşemişti.
Onlarla kalmak herkesin bir işe el attığı bir ailenin üyesi olmak gibiydi. Büyük çocukları okula gitmeden önce kahvaltıyı hazırlıyor, Orlando veteriner olarak çalıştığı kliniğe gitmeye hazırlanıyordu. Aylığı sadece 20 peso olduğu için ailenin geçinmesi için iki odasını kiralaması gerekmişti.
Gündüz şehri gezip akşam eve geldiğimde oğulları Oli'yi bilgisayarının karşısında buluyordum. Balkonda oturuyor, her evde olan sallanan sandalyede oturup sohbet ediyorduk.
Ben nihayetinde müşteri olduğum için ailenin bir üyesi gibi hissedemedim kendimi belki, ama Kübalıların yaşamına yakından tanık olma olanağım olmuştu.
Not: Küba'daki Airbnb şimdilik sadece Amerikan vatandaşlarına hizmet veriyor. Diğer ülkelerden giden turistler Cuba Casa Particular Association aracılığıyla oda ayırtabilir.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Travel'da okuyabilirsiniz.
Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.