Yıllık ücretli izin, işçilerin yasayla güvence altına alınan temel haklarından biri. İşçi, kanunda öngörülen sürelerdeki yıllık izninden feragat edemez. Çalışmaya devam ettiği dönemde, kullanılmayan yıllık izinler için para ödenemez.
Bununla birlikte kimi işveren, kullanılmayan iznin ücretini ödememek için çeşitli yolları deneyebiliyor. İşçinin yıllık iznini kullandığının ispat yükü işverene ait. İşveren, yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamak zorunda.
Kimi işveren, fiilen kullanılmayan izinler için işçiden yazı alabiliyor. Yargıtay, bu tür belgelere rağmen iznin fiilen kullanılıp kullanılmadığının belirsiz olduğu durumlarda işçinin beyanının sorulması gerektiği yönünde kararlar veriyor.
BEŞ YIL İÇİNDE ALINABİLİR
İşten ayrıldıktan sonra izin parasının 5 yıl içinde işverenden istenmesi gerekiyor. İşveren ödemediği takdirde 5 yıllık süre içinde dava açılmalı. Beş yıllık zamanaşımı süresi dolduktan sonra izin parası alınamaz.
KANIT TOPLAYIN
İşini kaybetmemek için, iznini kullanmadığı halde işverenin baskısıyla belge imzalamak zorunda kalan işçinin, işten ayrıldığında izin parası alabilmek için kanıt toplaması gerekir. Emrivaki ile yıllık ücretli izinli gösterilen günlerde fiilen çalıştığını kanıtlayan işçi dava açarak hakkını alabilir.
İZİN PARASI NET ÜCRETTEN HESAPLANIR
Kullanılmayan yıllık iznin parası, iş akdinin sona erdiği tarihte ödenmek zorunda. İzin parası, brüt ücretten yüzde 14 sosyal güvenlik primi, yüzde 1 işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden ödeniyor. İzin parasının hesabında, asgari geçim indirimi de düşülüyor.
EN AZ ON GÜN BLOK İZİN
Yönetmeliğe göre, yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. İznin, işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunlu. Ancak, tarafların anlaşması halinde bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere, bölümler halinde de kullanılabiliyor. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler ya da hastalık nedeniyle verilen izinler yıllık izne mahsup edilemiyor.
DENEME SÜRESİ İZİN HESABINDA DİKKATE ALINIYOR
İzin süresi, işçinin hizmet süresine göre belirleniyor. İşe başlandığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış işçiler, izne hak kazanıyor. Çalışma süresi 1-5 yıl arasında olanlara 14, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20, 15 yıldan fazla olanlara 26 günden az izin kullandırılamaz.
18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçiler, çalışma süreleri kaç yıl olursa olsun yıllık en az 20 gün izin hakkına sahip.
İşçilerin yıllık izin sürelerinin hesaplanmasında, aynı işverenin işyerlerindeki hizmet süreleri dikkate alınıyor. Bankalar veya çok şubeli şirketlerin farklı işyerlerinde geçen hizmet süreleri, yıllık iznin hesabında birleştiriliyor.