Avrupa Birliği içerisinde Polonya, Malta ve Kuzey İrlanda ile birlikte kürtajın yasak olduğu İrlanda'da, 'kürtajı yasaklayan ve cezalandıran' düzenlemeye, 1983 yılındaki halk referandumuyla ömür boyu hapis cezası da eklendi.
"Şu anda biz pek iyi bir örnek teşkil etmiyoruz" diyen, İrlanda Aile Planlaması Vakfı (Irish Family Planning Association)'nın CEO'su Niall Behan.
Ülkede aile planlaması ve kürtaj konusunda İrlandalılara yardım için oluşmuş kurumlardan en eskisinin CEO'su Niall Behan, Türkiye'deki kürtaj tartışmalarının merkezde olduğu açıklamaları Akşam gazetesine yaptı. O açıklamalardan dikkat çeken noktalar şöyle:
- İrlanda'da kürtajla ilgili durum tam olarak nedir?
İrlanda'da kadının hayatı risk altında olmadıkça kürtaj yasak. Ama yasada, kadının hayatının ne zaman risk altında olduğu konusunda tam bir netlik yok. Teorik olarak bir kadının hayatı risk altındayken mümkün olsa da, uygulamada bu böyle değil. Bu nedenle diyebiliriz ki, İrlanda'da kürtaj her durumda yasak.
- İrlandalı kadınlar kürtaj için başka ülkelere ama özellikle de İngiltere'ye gidiyor, değil mi? Rakamları biliyor musunuz?
En azından yılda 4 bin kadın kürtaj yaptırmak için İngiltere'ye gidiyor. Çünkü hem yakın hem de dil sorunu yok... Yasadışı şekilde kürtaj da oluyor. Ama bazen kadınların zorla anne yapılması gibi oldukça farklı trajediler de görüyoruz. Bir de ortada çok fazla yasal sorun var. Türk Hükümeti bunu düşünüyor mu, bilmiyorum ama dünyada insan hakları ile ilgili düzenlemelerin yasal sonuçlarına iyi bakmalısınız. İrlanda sadece iki yıl önce Avrupa İnsan Hakları Konvansiyonu'nu ihlal etmekle suçlandı. Bu nedenle şu anda mevcut yasa üzerinde çalışılıyor. Birkaç hafta içinde büyük bir değişim bekliyoruz.
- Ne bekliyorsunuz? Tamamen serbestlik kazanma ihtimali var mı?
Tamamen serbest olmasını beklemiyorum. İrlanda'da yasal kürtajın yapılabileceği koşulları tanımlayacaklarını sanıyoruz ama bekleyip görmek lazım...
Size sadece tecrübelerimizi söyleyebilirim. Kadınlar bizi yardım hattından arıyor, aile planlaması ya da yasal kürtaj için yurtdışındaki klinikleri soruyor. Eğer toplumda kürtaj rakamını düşürmek istiyorsanız, yasaklamak pek de iyi bir yol değil. En iyi yol cinsellik ve cinsel ilişki eğitimi ile korunma yöntemlerine kolay ulaşımı sağlamak. İrlanda'da son 10 yılda bunu uyguladıkları için kürtaj sayısında gözle görülür bir azalma var. Ama bu yasaktan değil, diğer metotların öne çıkmasından kaynaklanıyor. Bu yasak aslında kürtajı çoğaltıyor.
- Neden yasak kürtajı çoğaltıyor?
Kürtaj 1861'den beri suç sayılıyor. Yani aslında, İrlanda Devleti kurulduğundan beri hiç yasal olarak kürtaja izin verilen bir süreç hiç olmadı. Gördüğümüz kadarıyla, kürtaj yasak olmasa, insanlar rahat ve açıkça konuşabilse, biraz düşünebilse, panikle kürtaj yaptırmak yerine kendi istekleriyle ebeveyn olma aşamasına daha rahat gelebilirler. Üzerlerindeki bu baskı onları tedirgin edip, olumsuz etkiliyor. Kürtaj rakamını düşürmek ise cinsellik, cinsel ilişki eğitimi ile doğum kontrol araçlarına erişimi kolaylaştırmakla ilgili. Son 10 yılda korunma yöntemlerine eczanelerde kolay ulaşılmasının sağlanması ve okullarda zorunlu cinsel ilişki eğitimi dersleri verilmesi rakamları düşürdü.
- İrlanda'da kürtajın hala bu denli önemli bir tartışma meselesi olmasının temel nedeni din unsuru, değil mi?
Evet. Bu şu ünlü miras konularından biri. İrlanda Devleti kurulduğundan beri son derece muhafazakar bir Katolik devlet olarak görüldü ve bu tabii ki çok etkili. 1983'te bir referandum yapıldı ve insanlar kürtaj karşıtı yasayı kabul etti. 30 yıl önce kabul edilen ve kürtajı yasaklayan yasa hala anayasamızda duruyor.
- Peki sizce toplum bugün hala aynı noktada mı? Ne gösteriyor kamuoyu yoklamaları?
Toplum çok ciddi bir şekilde değişti. Bence bu yasa bugün önümüze gelse artık geçmez. Yapılan araştırmalar insanların desteğinin giderek azaldığını ortaya koyuyor.
- Sizce tüm bu kürtaj tartışması siyasi mi?
Bence içinde çok fazla siyasi fırsatçılık var. Bizim bu konuya yaklaşımımız, bir insan hakkı sorunu. Bazen insan hakları meseleleri çok popüler olmayabilir. Eğer Türkiye'deki siyasetçiler uzun vadeli düşünmezse, İrlanda'da bizim durumumuza düşebilir. Çünkü şu anda biz pek iyi bir örnek teşkil etmiyoruz.
- Neden?
Bizim kürtaj yasamızı dünyadaki hemen her insan hakları örgütü, Birleşmiş Milletler, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi... Hepsi tarafından sürekli eleştiriliyor ve İrlanda'ya baskı yapıyor. Bu gerçekten hiç de adil değil bu ülke için.
- Türkiye'de kürtaj sayısını mı azaltmak istiyor siyasetçiler?
Sanıyorum, evet. Hedef bu galiba...
Ama süresini kısaltmak veya yasaklamak tersine etki yapıyor diye gösteriyor bizim tecrübelerimiz. Yasaklama tersine baskı yapıyor. İnsanlara zaman veya yasakla baskı koymazsanız, ilk başta istemediklerini düşündükleri bebeği isteyebilirler. Ama paniklediklerinde sağlıklı düşünemiyor ve hemen kürtaj alternatiflerine bakıyorlar.