Dünyadaki en sağlıklı besinlerden biri olarak kabul edilen bal, bal özü ve nektar toplama işlemi sırasında arıların kaslarını çalıştırabilmek ve metabolizmalarını destekleme amacı ile tüketmesi gereken şeker olarak kullanmak üzere arılar tarafından üretilen bir gıdadır. Ülkemizde oldukça verimli şekilde üretilen balın birçok farklı türü vardır. Bal türleri birbirlerinden renk, kıvam, tat gibi farklı özelliklerle ya da üretim yöntemlerine bağlı olarak ayrılır. Lavanta bitkisinin balı ballıbabagiller familyasıdır. Boğaz yakmama özelliği vardır ve akışkan kıvamlı, kırmızıya yakın bir rengi bulunur. Hemen hemen her besin ile birlikte tüketilebilen bir bal türüdür. Aromaterapide sakinleştirici etkisi ile de bilinen lavanta balı ile de son derece beğenilen bir gıdadır.
Bal türlerinden biri olan lavanta balı arıların lavanta çiçeklerinin nektarlarını toplama yolu ile elde ettiği bir tek çiçek balı türüdür. Monoflora bal olarak da adlandırılır. Tatlılık seviyesi ortadır ve hoş bulunan bir tada sahiptir. İçeriğinde yer alan mineral, fenolik, vitamin ve protein sayesinde besleyici ve yararlıdır. Başka bal türlerinde olduğu gibi lavanta balındaki bileşenler de bedenin günlük besin gereksinimini karşılama konusunda son derece yardımcıdır. Lavanta balının yüz gramında 300’den fazla kalori vardır. Uzman doktorların da tavsiye ettiği lavanta balı birçok konuda sağlığa faydalıdır.
Bir monofloralı bal olan lavanta balı, arıların genellikle bir tek çiçekten beslenilerek ürettiği ballar arasında yer alır. Ağırlıklı olarak lavanta çiçeğinden yani tek bir çiçekten üretildiği için lavanta balı da monofloralı bir bal türüdür. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açan lavanta bitkilerinden elde edilen lavanta balı farklı bir yöntemle üretilir.
Arılar lavanta bitkilerinden nektar toplarlar. Lavanta nektarını bal midesi adı verilen organlarına aktarırlar. Ancak bu mide gerçek bir mide değildir ve nektar arıların ihtiyaç duymadığı sürece sindirilmez. Keselerinin içinde kalır. Arılar kovanlarına döndüklerinde işçi arılar keselerinde sakladıkları nektarlar farklı arılara geçer.
Arıların ağızlarında bulunan tükürük nektardaki şekeri parçalama özelliği bulunan özel bir enzime sahiptir. Nektar daha sonraki süreçte enzimler aracılığı ile bala dönüşür. Balın içinde yer alan su kovanda bulunan arılar aracılığı ile hızlı bir şekilde buharlaşır. Buharlaşma lavanta balını arıcılar kovandan çıkarana dek daha kalın ve daha yoğun kıvamlı hale gelmesine neden olur.
Her besinde olduğu gibi lavanta balının da gereğinden fazla tüketilmesi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle gerektiği kadar tüketilmeli ve dikkat edilmelidir. Kendine has bir kokusu, tadı ve kıvamı bulunan lavanta balı genel olarak kahvaltıda tüketilir. Genel olarak metal olmayan bir kaşık kullanılarak tüketilmesi önerilir. Doğru tüketim sağlandığı sürece lavanta balının faydaları şunlardır:
Lavanta balı saklanırken bir süre sonra kristalleşebilir. Bu durum son derece normaldir ve balın işlenmemiş olduğu anlamına gelir. Kristalleşmiş hali ile de tüketilebilir.