Laz Bombası “Lahana”

Hani hep “Lazların kafası 12’den sonra çalışmaz” denir. Halk arasında da yaygındır bu söz. Benzeri cümleler arasında "İzmir’in insanı Gavurdur", "Çingene’ye beylik vermişler önce babasını asmış" vb daha birçok yaygın bir toplumu dışlayan ayıran söylemler vardır.

Bu söylemlerin içindeki "giz" o toplulukları diğerlerinden ayrı tutarken aslında gizli gizlide diğer toplumun kendisini yüceltmesini sağlamıştır. Bir toplumu diğerinden uzaklaştıran aslıyla uzaktan yakından alakası olmayan sözler.

İşte Lazları ya da Karadenizlileri hedef alan “Lazların kafası 12’den sonra çalışmaz” sözcüğü bunlardan sadece biridir.

Yıllardır bu söylemin ardında bir anlamda "Lazların zekâsı" dışlanır.

Belki de dışlanmak istenen Lazların kendisidir.

Her ne ise sebep gerçek bambaşkadır tabi ki de.

Ancak onların dokusunu iyi anladığınız zaman bunun gerçekle örtüşmediğini anlıyorsunuz. Aynı "İzmir"linin "Gavur" olmadığını anladığınız gibi ya da diğerleri gibi.

Lazlar diyordum değil mi?

Ah o Lazlar ya da tamamlayarak kullanalım "Doğu Karadenizliler" diyelim onların hayata dokunuşlarına anlam sır erdiremezsiniz.

Erdirmenizde mümkün değildir.

Yaşadıkları doğa koşulları hayatlarını zorlaştırırken onların isyanlarını hiç duymazsınız çünkü onlar isyan etmek yerine kendi çözümlerini yaratmayı severler…

Topraklarından uzaklaşıp Batı'ya kucak açsalar da her birinin o topraklara emekleri vardır uzak diyarlardan yatırımları vardır.

Zengin iş adamları, akademisyen, bilim insanı ve daha birçok konuda memleketlerinin dışında kendilerini ispatlasalar da onların hep bir eli ata topraklarındadır.

Hayatın onlara yüklediği ağır iklim koşulları onların direncini de güçlü kıldığı için sert bir yapıları olmakla birlikte hayata renk katan mizah anlayışlarıyla da dirençlerini ikiye katlamışlardır.

Bu yüzden Karadeniz halkının özellikle Doğu Karadeniz halkının bu bağlılığına ve hayata renk katan anlamlarına hep hayran kalmışımdır.

Zekâlarına da yüzlerce kez tanıklık etmişimdir. Bölgeyi de bir uçtan bir uca onlarla gezerken tanıdığım içinde zekâlarının ve hayata olan dirençlerinin eserlerine tamda yerinde şahit oldum.

Hani dedim ya zekâlarını küçümsemek adına çıkartılmış mesnetsiz cümle var ya 12’den sonra.

Külliyen yalan…

Şimdi sizleri de bu sözden uzak gerçek zekâlarına ve kendi bölgelerine olan bağlılıklarına sadece biri üzerinden bile olsa tanık etmek istiyorum:

Hani Lazlarca özdeşleşmiş karalâhana vardır. Varsa yoksa bir karalâhanaları birde hamsileri hanii. İşte bir Laz zekâsı o lahanayı unutmamış bombasını üretmiş. Öyle bir bomba ki ürettiği yanına vefasını katmış birazda renk gelsin şenlensin evler diye kendilerine has mizahını eklemiş. Şimdi o bombayı içmeyin de göreyim dercesine.

Efenim Eskişehir'in İnönü ilçesinde Trabzonlu Ömer Çoban isimli bir girişimci, 30 yıl önce babasının tedavi amaçlı kullandığı, kırmızılâhana, limon sosu, acı biber ve sarımsak karışımından elde edilen içeceğe "Laz Bombası" adını vererek seri üretime geçmiş.

Ambalajının üzerinde Karadeniz şivesiyle "Ha bunu okumadan içmeyinuz. Ürünün hammaddesi lahanadur. Şişeyi kafaniza tikmeyinuz. Tikersenuz, yanarsunuz. Yananlardan firmamuz sorumlu değildur. Uşaklarun erişemeyeceğu yerlerde muhafaza edinuz. Uşaklaru yakmayunuz. Soğuk içinuz" yazan içecek, 8 ay bozulmadan saklanabiliyor" diye de yazmış.

Hikaye şöyle başlıyor Çoban’ın anlattıklarına göre;

Eskişehir’de bir Lokanta açtık.

"Lokantayı açtıktan sonra babam, bu karışımı yapalım, küçük bardaklarda müşterilerimize sunalım dedi. Babamın fikriyle bunu yaptık ve müşterilerimize sunmaya başladık. Fakat ismi belli değildi. Babam, müşteriler geldiğinde içecek acı olduğu için 'bomba' getirin dedi. Ağabeyim 'Laz Bombası' dedi. Sonra adı "Laz Bombası" kaldı. Küçük bardaklarla müşterilerimize sunduğumuz içecek ilgi görünce imalathane kurup seri üretime geçtik. Şu anda kargo ile Türkiye'nin her yerine bu içeceği gönderiyoruz. Ayrıca bir süpermarketle anlaştık. Bazılarıyla da anlaşma aşamasındayız."

Görünen o ki Laz bombası yurdun her yerinde marketlerde yerini alacak. Bizde önce ambalajın üzerindeki yazıyı okuyup kahkahamız eşliğinde keyifle içeceğiz bu içeceği.

Şalgamın bir vatanı varsa karalananında bir vatanı vardır. Her ne kadar ürün kırmızılâhana üzerinden yapılsa da göndermesi karalâhanadır gibime geliyor. Laz zekâsı yakında hamsininde çeşitlemelerini hayatımıza sokar. İçimden bir ses bu Trabzonlunun Sürmene dolaylarından gelip Eskişehir’e yerleştiğini söylüyor. Neden mi? Onu da gidip Sürmene’yi gezdikten sonra siz bulun.

Karadeniz insanının zekasının 12’ye kadar normal insan seviyesinde 12’den sonrada iki misli nasıl çalıştığına şahit olmak istiyorsanız tabii Doğu Karadeniz’i anlayarak geziniz...

oyatekin@gmail.com