Nidale Abou Mrad
BBC World
Zeinab Mokallad 70 yaşında bir de doktora sahibi oldu. Şimdi gençler için bir rol modeli.
Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta 81 yaşındaki Zeinab Mokalled, köyünde sadece kadınlardan oluşan bir çöp toplama ekibi kurduğunda, tarihe geçeceğini bilmiyordu.
2015 ve 2016 yılları arasında dokuz ay boyunca Beyrut sokaklarında çöp yığınları oluşmuştu. Tüm kentin atıkları ise denize dökülüyordu.
Zeinab Mokalled ise, hükümetin yetersiz kaldığı durumlarda kendi imkanlarımızla mücizeler yaratabileceğimizi göstermiş oldu.
BBC'ye konuşan Zeinab, o dönemde pisliğin her yere yayıldığını ve çocukların kir içinde gezdiğini söylüyor.
'Ne dert ediyorsun? Paris mi burası?'Zeinab'ın girişim hikayesi, 1980 ve 1990'lı yıllarda İsrail'in ülkenin güneyini 15 yıl boyunca işgal ettiği, köyü Arabsalim'de çöplerin toplanmadığı döneme dayanıyor.
Mokalled muhtara gidip yardım istediğindeyse "Niye dert ediyorsun, Paris mi sanki burası?" yanıtını alıyor.
"İşte o an, işin başa düştüğünü anladım" diyor.
Khadija Farhat, bu iş için kendi parasıyla kamyon satın almış.
Köydeki kadınları yardıma çağrıyor. Erkekleri çağırmıyor çünkü hem kadınları güçlendirmek istiyor, hem de onların bu işi daha iyi becereceklerine inanıyor.
Hanelerde çöpleri çıkaran ve geri dönüşüm için ayıranlar da genelde kadınlar olduğu için, bu mesajı kapı kapı dolaşıp vermek adına yine kadınların sokağa çıkması daha kolay.
Çünkü 90'lı yılların ortasında Lübnan'da Müslüman bir toplumda böyle bir işi erkeklerin yapması uygun kaçmıyor.
Ancak işe koyulan kadınların elinde ne malzeme, ne de altyapı var. Peki işe nereden başlayacaklar?
'Dünya'nın Çağrısı'Mokalled'in arkadaşı Khadija Farhat, kendi cebinden çıkan parayla bir kamyon satın alıyor. Mokalled ise, evinin arka bahçesini geri dönüşüm için gelen atıklara ayırıyor.
10 bin köylünün kendi çöplerinin toplanması için para vermeyeceğini bilen 46 gönüllü, 19 yıl bu proje için yılda 40 dolar ayırdı.
Mokalled bu kuruluşa, "Dünya'nın Çağrısı" adını verdi.
Geri dönüşüme uygun cam, kağıt ve plastiklerle işe başladılar. Artık elektronik atıkları da topluyorlar. Üstelik Lübnan'ın güneyindeki sıcak ve kuru hava koşullarından nasıl gübreleme yapacaklarını danışabilecekleri bir araştırmacı da tuttular.
Bölgedeki yetkililerden yardım ilk kez, girişimden üç yıl sonra geldi. 300 plastik çöp kutusu ve bir parça arsa onlara verildi. Böylece Mokalled, bahçesine geri kavuştu.
10 yıl sonra da İtalya Büyükelçiliği'nin desteğiyle onlar için bir depo inşa edildi. Mokalled burada projeyi merak eden ve eğitilmek isteyen aktivist ve öğrencilerin ziyaretlerini kabul ediyor.
2015'te Beyrut'un ana katı atık sahası kapatıldığında ve şehrin her yanı çöple dolduğunda, ziyaretçi sayısı daha da arttı.
Ne Hristiyanlar, ne Sünniler, ne de Şiiler tüm bu çöpleri evine kabul etti.
Havaalanı yakınlarına yığılan çöpler, bu defa martı akınına uğramaya başladı. Bu da uçaklar için tehlike oluşturuyordu. Martılara ateş açılması çabaları protestolara neden olunca, bu defa yüksek sesli müzik çalınarak kuşların kaçırılması için aletler yerleştirildi.
Beyrut'ta bir mahkeme sonraları bu çöp alanının kapatılması kararını verdi.
Daha da kötüsü, eski atık yığınları yeniden açıldı. Kamyonlar yeni çöplerin yanında, birçoğu zehirli eski çöp yığınlarını dağlardan alıp Akdeniz'e dökmeye başladı.
'20 yıl önceki halimi hatırlatıyor'Lübnan'da hükümet, bu çöpleri yakmak ve elektrik üretmek istediklerini söylüyor. Ancak plastik ve diğer maddelerin temiz ve organik atıklarla beraber yakılması sonucu zehirli dumanların yayılacağı endişesi var.
Zeinab Mokalled'in ev tipi geri dönüşüm ekibi, işte bu yüzden bu kadar ilgi çekiyor.
Kaffaremen ve Jaarjoua köyleri bundan ilham alarak, bu defa gönüllüler değil, köylülerin yürüttüğü yeni bir inisiyatif oluşturdu.
Beyrut havaalanı yakınlarındaki geçici çöp sahası Costa Brava
Mokalled, bu hevesli köylülere baktığında 20 yıl önceki hallerini gördüğünü söylüyor.
Çocukken Kaffaremenli bu köylülere Arapça edebiyat dersi veren Mokalled şimdi onlara şu mesajı veriyor:
"Bir sürü zorlukla karşılaşacaksınız ama her şey sabrınız ve kararlılığınızda bitiyor."
'Dünyaya iyi bakmak bizim sorumluluğumuz'Mokalled'in eski öğrencilerinden biri olan Vefa elini sıkı sıkı tuttuğu kadının kendisi için bir rol modeli olduğunu belirtiyor.
Mokalled'in tüm bu yoğunluğa rağmen Arapça çalışmaları alanındaki doktorasını, hem de 70 yaşındayken başarıyla verdiğini söylemeyi de unutmayalım.
Peki Zeinab Mokalled'in en çok gurur duyduğu şey ne?
"Dünyaya iyi bakmanın buralarda bizim sorumluluğumuz olduğu fikrini insanlara aşılamak... Ne yaparsak yapalım, siyasetçilerin umrunda olmayacak. Yani her şey yine bize bağlı.
"Bizim Arabsalim de yaptığımızı herkes yaparsa, Lübnan'da çöp sorunu diye bir şey kalmayacak."