Tarık Demirkan
Budapeşte
Macaristan hükümetinin gündemindeki en önemli sorunlarından biri, son 6 yıl içinde bir milyon civarında Macarın, yani toplam nüfusun yaklaşık onda birinin, dövize endeksli konut kredi alması sonucu oluşan durum.
Bu kredilerin % 90'ı, ekonomisine duyulan güven nedeniyle, siyasi çalkantılardan etkilenmeyeceği düşünülen İsviçre'nin para birimi üzerinden alınmıştı.
O dönemde bazı ekonomistlerin döviz üzerinden borçlanmanın risklerini vurgulayan raporları çok rağbet görmedi.
Geride kalan yıllarda yüz binlerce Macar, bankaların reklamlarına kanıp kredi aldı, borçlandı.
Sonunda korkulan oldu...
Dünyadaki krizin etkisiyle durgunluğa giren Macar ekonomisi gerilerken, İsviçre frankı da Macar forinti karşısında yükselişe geçti ve bir buçuk yıl içinde neredeyse % 70 değer kazandı.
Bu ise döviz üzerinden hesaplanan faizlerin ve kredi taksitlerinin ödenemeyecek oranda artması anlamına geliyordu.
Bu durum da dövizzedeleri yarattı.
Yüz binlerce konut sahibi, taksitlerini ödeyemez duruma düştü.
Konutların bankalar tarafından alınıp icra yoluyla satılması ise beklenen sonucu yaratmadı, çünkü konuta olan talep de neredeyse sıfıra düşmüştü.
İnşaat sektörüyle birlikte banka sektörü de büyük bir risk altına girdi.
Hükümet son çare olarak, Eylül 2011 itibarıyla 240 Macar forinti civarında olan 1 İsviçre Frankını 180 forintten dondurup, konut sahiplerine borçlarını toptan ödeme fırsatı vermek için bir karar aldı.
Ancak bu kararın nasıl bir sonuç vereceği üzerine farklı görüşler var.
Bazı yorumcular, hükümetin kararının bu şekliyle sorunu çözemeyeceğini düşünüyorlar.
Çünkü kredi sahiplerinin elinde borçlarını toptan ödeyecek kadar bir birikim zaten yok.
Bazı gözlemcilere göre de, bu karar banka sektöründe ciddi bir krize neden olacak.
Çünkü bankalar, döviz kurunun piyasa rakamlarından düşük tutulması sonucu aradaki farkı zarar hanelerine yazacaklar.
Konu sadece Macaristan'da değil tüm Orta Avrupa'da gündemin birinci maddesi.
Gelişmeler, bankalararası kredi sistemi nedeniyle, komşu ülkelerin bankalarını da yakından ilgilendiriyor.
Macar hükümetinin kararını açıklaması ardından Avusturya Merkez Bankası başkanı, bu kararın Avusturya'da da bankaları zor durumda bırakacağını bildirdi.
Macar hükümeti ise kararlı görünüyor.
Başbakan Viktor Orban, uluslararası finans çevrelerinin memnuniyetsizliğine rağmen, kararın uygulanacağını vurguladı.