İnsanda algı değişikliği ve duygu durumu değişikliği ortaya çıkartan maddelerden en bilinenleri, eroin, kokain, esrar, LSD, extacy, bonzai gibi maddelerdir. Bunların bazıları uyarıcı, bazıları rahatlatıcı etkileri yaparken, bir kısmı da hayal alemine daldırır, halüsniasyon gördürür, gerçeklik algısını bozar. Örneğin LSD, renk algısı ve zaman algısını değiştirir. Zaman algısı yavaşlar. Renkler görüntü olarak gelmeye, görüntüler ses olarak gelmeye başlar. İnsanın beyindeki bütün algısal gerçekliği bozulur.
Bu maddeler uzun süre kullanımda fiziksel ve psikolojik hasarlara yol açabilirler. Akut dönemde, çok yoğun kullanıldığında farklı etkilere neden olurlar. Kokain, çok yoğun kullanımda kalp krizi veya beyin kanaması yapabilir. Eroin, solunum durmasına neden olabilir. Esrar, panik atağa yatkın olan hastalarda buna yol açabilir, uzun süreli kullanımda şizofreni ortaya çıkabilir. LSD kullanan kişilerde LSD'ye bağlı olarak kapıdan çıktığını sanıp pencereden düşmeyle ölüm meydana gelebilir. Dolayısıyla uyuşturucuların fiziksel ve psikolojik değişimlere neden olmanın yanı sıra durum duygu ve algısını değiştiren maddeler olduğunu söyleyebiliriz.
Madde bağımlılığı, kişinin hangi maddeye bağımlı olduğuna göre bir tedavi algoritması gösterir. Ancak yüksek miktarda madde kullanan bir kişinin maddeden arındırılması, madde bağımlılığı tedavisi görmesi şarttır. Kişinin hastaneye yatırıldığı ve rehabilite edildiği madde bağımlılığı tedavisinde vücudun maddeden arındırılması, fizyolojik ve psikolojik ihtiyaç olmaktan çıkarılması gerekir. Bunun için ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulamaları yapılmaktadır.
Madde bağımlılığı tedavisinde eroin bağımlılarının kendine has bazı ilaçları vardır. Eroin kullanan kişinin ondan haz almasını engelleyen ve kana karışır karışmaz ona tampon olan bir ilaçtır. Kokain ve esrar bağımlılığı için böyle spesifik tedaviler yoktur. Kokainde çok fazla panik atak gibi durumlar yaşanır, bunların düzeltilmesi gerekir. Esrar kullananlarda yoğun bir kaygı hali ve paranoyaya yönelen durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumda şizofreni tedavisinde kullanılan ilaçlar da kullanılabilir.