Madencilik tarihine ışık tutan müze: Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi

FERDİ AKILLI - Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun (TTK) kuruluş sürecinin anlatıldığı, "karaelmas"ı gün yüzüne çıkaran maden işçilerinin eşyaları ve çeşitli dönemlere ait pek çok belgenin sergilendiği Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi, ziyaretçilerini bekliyor.

Üzülmez Mahallesi'nde, daha önceleri Üzülmez Müessese Müdürü'nün evi olarak kullanılan ve 30 Aralık 2020'de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'in video konferans yöntemiyle katıldığı törenle açılışı yapılan müze, kentin madencilik tarihine ışık tutuyor.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansınca (BAKKA) desteklenen ve 2016 yılında hazırlık çalışmalarına başlanan proje, yaklaşık 2 yıl süren döşeme işleri ile sergi malzemelerinin yerleştirilmesi ile hazır hale getirildi.

Ereğli Kömür İşletmeleri'nin (EKİ) kurulma sürecinin yanı sıra kentteki kömür şirketlerinin devletleştirilme ve TTK'nin kuruluş süreci, maden işçilerinin yaşam ve çalışma koşullarının anlatıldığı müzede, madenciliğe ait materyallerin bulunduğu sergi odaları, yer altının sanal olarak gezdirildiği sanal gerçeklik ile kültür ve sanat odaları bulunuyor.

Panolarda kentin endüstri tarihiyle simülasyonlarla mükellefiyet yıllarının anlatıldığı müzede, madencilere çeşitli yardım ve destekler için ülkenin ilk sosyal güvenlik kuruluşu olarak kurulan Amelebirliği'nin süreci, işçilerin kaldığı yatakhaneler, okuma yazma bilmeyen işçileri için çıkarılmış kitaplar ile belge, harita, fotoğraf ve çeşitli dokümanların bulunduğu malzemeler yer alıyor.

Ziyaretçiler, Karabük Demir ve Çelik Fabrikası'nın (KARDEMİR) ilk ürettiği demir-çelik parçaları ile ocaklardan çıkarılan kömür parçaları ile EKİ'ye ait radyoyu da görme imkanı buluyor.

- "Türkiye'nin ekonomik mucizesi Zonguldak'ı anlatalım istedik"

Proje danışmanı Ekrem Murat Zaman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, müzenin işlev hale getirilmesi için ilk adımın 2016'da atıldığını, dönemin valisi ve ondan sonraki valilerin de kendilerine destek olduğunu anlattı.

Bu mekanın, 200 yıl öncesinden günümüze kadar gelen bir maden şirketinin 200 numaralı ocağının kara sahası olduğunu bildiklerini aktaran Zaman, "Bu bina 1946'da o dönemin en üst yetkilisi olan başmühendis tarafından lojman olarak kullanılmış. Daha sonraki yıllarda bölge ve ondan sonra Üzülmez Müessese Müdürü'nün evi diye anılmaya başlanmış. 2000'li yıllara kadar lojman olarak kullanılmış." dedi.

Zaman, atıl şekilde duran evi müze olarak kente kazandırmak için kolları sıvadıklarını vurgulayarak, "Burayı öncelikle koruyalım istedik. Burada gelecek nesillere dev tarihimizi, ülkenin ekonomik mucizesi Zonguldak'ı anlatalım istedik ve böyle yola çıktık. Ekip çalışmasıyla burada çok başarılı, istediğimiz sonuca vardığımız bir müze kurduk. Bu müze kentte bulunan Maden Müzesi'nin devamı olarak EKİ'nin ayrıntısını anlatıyor." ifadelerini kullandı.

- "Burada bir medeniyet ve uygarlık var"

Müzenin büyük bir tarih içerdiğini anlatan Zaman, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Müzede, cumhuriyet dönemiyle başlayan ama Fransızlar ve İtalyanlar gidinceye kadar mesleğin öğrenilmesi, Amelebirliği'nin kurulması, maden mühendisi ve madenci yetiştirilmesi, onlardan alınmış gelenekleri sürdürecek eğitimli kadroların oluşturulmasını aktardık. Yine 100'ün üstünde şirketin devletleştirilerek tek bir çatı altında, dev bir EKİ'nin kurulması ve Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne (TKİ) bağlanması gibi olayları ve gelişmeleri anlattık. Elektriğiyle, demiriyle, kömürüyle ülkenin ekonomik mucizesi olan Zonguldak'ın sergisi niteliğinde bir müze kurduk."

Zaman, bir madenci şehidi çocuğunun müzeye geldiğinde babasının çalıştığı kurumu görme imkanı yakalayacağını dile getirerek, "Bütün amacımız buydu. Burada bir medeniyet ve uygarlık var. Bu medeniyet ve uygarlık, Türkiye'nin kalkınmasını sağlamıştı, bu uygarlık yok olmamalıydı." dedi.